تلویزیون بی‌اخلاقی را تا کجا ادامه می‌دهد؟

صداوسیما این روزها با نقدهای زیادی مواجه است، نقدهایی که به دلیل عدم رعایت اصول اخلاقی و حرفه‌ای به برنامه‌ها به درستی وارد است، اما ظاهرا مدیران این رسانه فعلا به فکر اندیشیدن چاره‌ای اساسی برای این معضل نیستند.

نژلا پیکانیان: بحث بر سر رعایت اخلاق و ادب در تلویزیون با توجه به شعارهایی که این رسانه همیشه بر آن در جهت حفظ کرامت انسانی افراد تاکید دارد این روزها به موضوعی داغ تبدیل شده است. مسئله‌ای که البته در تضاد کامل با شعار تلویزیون و مدیرانش است و هرازگاهی شاهد اتفاقاتی در همین تلویزیون هستیم که نه تنها کرامت انسانی افراد حفظ نمی‌شود بلکه در برنامه‌های مختلف اصول اخلاقی و ادب هم زیر پا گذاشته می‌شود و این بی‌ادبی تا جایی پیش می‌رود که شخصیت مهمان یک برنامه نیز زیر سوال می‌رود. در هفته‌های اخیر دایره این بی‌اخلاقی‌ها در تلویزیون گسترده‌تر شده و حالا دیگر کار به جایی رسیده که نه مهمان برنامه و نه مجری هیچ حرمتی نه فقط برای خود که برای مخاطب هم قائل نمی‌شوند و به راحتی میلیون‌ها بیننده را به تمسخر می‌گیرند و با زیرپا گذاشتن اصول برنامه‌سازی و اجرا به او توهین می‌کنند. پیش از این هم کم نبودند مواردی که اهالی فرهنگ و هنر در برنامه‌هایی مانند «هفت» با اجرای بهروز افخمی نیز مورد هجمه‌های ناعادلانه و بی‌ادبانه قرار گرفتند.

تقصیر زیادی در این قضیه بر گردن برنامه‌های تلویزیونی و مجریان آنهاست، مجری‌هایی که اخلاق و ادب را رعایت نمی‌کنند. در تلویزیون اما نه فقط برنامه‌های ترکیبی که حتی بخش‌های خبری هم ادبیات نامناسبی در برخی موارد به کار می‌برند. 

طبیعی است که در این میان بازار اعتراض‌ها و واکنش نشان دادن ها نسبت به اتفاق رخ داده داغ می‌شود و گروه یا شخصی به طرفداری یا نکوهش رفتار صورت گرفته می‌پردازند. اما این راه حل ماجرا نیست و همه این اعتراض‌ها و پست گذاشتن‌ها در فضای مجازی مثل یک موج زودگذر فروکش می‌کند و چند روز بعد هم همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود. در گزارشی که در ادامه می‌خوانید مروری داشتیم بر بی‌اخلاقی‌های دامنه‌دار تلویزیون در روزها و هفته‌های اخیر که ظاهرا و با تاسف بسیار روز به روز به تعدادشان اضافه می‌شود.

وقتی تلویزیون پشت مجری‌اش را خالی می‌کند

در روزهای اخیر رفتار مجری برنامه «من و شما» در مقابل مهمان برنامه که مسعود فراستی بود جنجال و حاشیه زیادی درست کرده. فارغ از اینکه چه کسی مقصر این ماجراست و با ذکر این نکته که قطعا اگر مهمان این برنامه هر کس دیگری به غیر از فراستی بود این همه شلوغ بازی به وجود نمی‌آمد نفس این اتفاق در یک برنامه تلویزیونی ناپسند و مذموم است و مصداق بارز بی‌اخلاقی و بی حرمتی به مخاطب است. نکته جالب و قابل توجه در این ماجرا اما رویه متفاوت تلویزیون در برخورد با مجری‌اش بود که برخلاف همیشه پشت او را خالی کرد و به دلیل ادبیات نامناسب او را اخراج کرد! پیش از این اتفاق هم برخوردهای اینچنینی در تلویزیون بی‌سابقه نبود اما رویه این رسانه هیچ وقت علیه مجری‌اش نبود.

تلویزیون و دروغگویی!؟

پیشتر هم گفتیم که علاوه بر برنامه‌های تلویزیونی پای بخش‌های خبری هم در ماجرای عدم رعایت اصول و اخلاق حرفه‌ای گیر است. اما بخش خبری ۲۰:۳۰ در این میان پایش را از این مرزها فراتر گذاشته و هر چند وقت یکبار با به آب دادن دسته گلی تازه حاشیه‌ساز می‌شود.

علاوه بر لحن و ادبیات نامناسب برخی گزارش‌های این بخش خبری به تازگی انتشار مطالب کذب هم به سبد افتخارات این بخش خبری اضافه شده است. این ماجرای تازه هم از این قرار بود که بخش خبری ۲۰:۳۰ گزارشی درباره عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درخصوص حمایت از پیام رسان‌ها پخش کرد. این گزارش خبرساز و موجب شد محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و  معاونان و دستیاران او به رفتار این برنامه واکنش نشان دهند.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در رشته توئیت‌هایی به جوسازی برنامه ۲۰:۳۰ صدا و سیما پاسخ داد. محمدجواد آذری جهرمی گفت: در حالی که مدیران پیام‌رسان‌ها حمایت‌ها در قالب مصوبه شورای عالی فضای مجازی را تأیید کردند، ٢٠:٣٠ یکجا همه را تکذیب کرد! او در این باره در توییتر نوشت: «وام به پیام‌رسان‌ها، ارائه پهنای باند رایگان، نیم بها شدن مصرف آنها برای کاربران، ارائه فضای مراکز داده رایگان به آنها که در مصوبه شورای عالی فضای مجازی در حمایت از پیام‌رسان‌ها آمده و در بیانیه‌ای مدیران پیام‌رسان‌ها نیز آن را تأیید کرده‌اند، یکجا در ۲۰:۳۰ تکذیب شد.»

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با شفاف‌سازی درباره تقطیع مصاحبه مدیر پیام‌رسان گپ از سوی معاونت سیاسی سیما، اعلام کرد: «۲۰:۳۰ گفت با آنها مصاحبه نکردم. گزارشی که تدوینش از قبل دیکته شده، ارزش مصاحبه ندارد.» و این اوج فاجعه برای تلویزیونی است که صداقت هم یکی از شعارهای راسخش است.

گاف دستپختی‌ها هم هنوز فراموش نشده

هنوز مدت زیادی از پخش ویدئوهای رفتار توهین‌آمیز کارشناس برنامه «دستپخت» در فضای مجازی و نمی‌گذرد و مخاطبان به روشنی به یاد دارند که شخصیت مهمان یا شرکت‌کننده برنامه چطور با لحن و ادبیات بی‌ادبانه و نامناسب کارشناس زیر سوال می‌رود. بعد از سر و صداهایی که در رسانه‌ها و فضای مجازی بر سر این موضوع به وجود آمد تهیه‌کننده و کارشناس برنامه از مخاطبان عذرخواهی کردند و قول دادند دیگر این دست اتفاق‌ها در برنامه‌شان تکرار نشود اما ثبت یک نمره منفی دیگر برای صدا و سیما نتیجه این بی‌اخلاقی بود.

شاهکاری تازه از یک مجری دیگر

هفته گذشته مجری برنامه «ورزش از نگاه دو» هم نقدهای زیادی را در فضای مجازی متوجه خودش کرد. پوریا تابان که در این برنامه میزبان فیروز کریمی بود با اظهارنظرهای طولانی و قطع کردن صحبت‌های مهمانش کفر مخاطبان را درآورد و باعث شد تا او نیز متهم به عدم رعایت اصول حرفه‌ای و اخلاقی در تلویزیون شود. پیش از فیروز کریمی، پژمان جمشیدی هم چند هفته قبل‌تر مهمان این برنامه بود که به دلیل عدم رعایت اصول حرفه‌ای از سوی مجری برنامه صدای اعتراضش درآمد. قطع کردن مداوم صحبت‌های مهمان توسط مجری و حرافی بیش از حد او در مقابل مهمان باعث شد تا جمشیدی از او بخواهد فرصت صحبت کردن به او نیز داده شود.

واکنش شورای نظارت بر صداوسیما

چند روز بعد از انتشار ویدئوی رفتار ناپسند مجری برنامه «من و شما» با مهمان برنامه، شورای نظارت بر صداوسیما، نسبت به این اتفاق واکنش نشان داد. این شورا در خصوص اتفاقات برنامه «من و شما» شبکه شما و برخورد خارج از عرف و ادب مجری این برنامه، برخورد جدی با رفتارهای اینچنینی را ضروری دانست. شورای نظارت ضمن حمایت از برخورد جدی سازمان صدا و سیما با رفتارهای اینچنینی، پیشتر در مکاتبه‌ای نسبت به هنجارشکنی‌های این مجری و ضعف‌های وی از جمله «توان پایین در هدایت و جهت‌دهی مباحث»، «ضعف در استفاده از زبان بدن»، «سطح پایین سواد و دایره واژگانی محدود» و «تلاش برای تبدیل خود به یک چهره از طریق هنجارشکنی در رسانه ملی» تذکرات لازم را به سازمان صدا و سیما داده بود.

با همه این اوصاف اما نمی‌توان از تقصیر مدیران صداوسیما در این قضایا به راحتی گذشت و انگشت اتهام همچنان به سمت این رسانه است.