محاسبه مقدار نور مورد نیاز برای یک محیط به عوامل مختلفی نظیر ابعاد محیط، استفاده از فضای باز یا بسته، نوع فعالیتی که در آن انجام می‌شود، نوع منابع نوری و نوع سقف، دیوارها و کف محیط بستگی دارد. با این حال، محاسبه آن می‌تواند با توجه به میزان نور مطلوب برای فعالیت‌های مختلف در محیط انجام شود. در این مقاله به بررسی نحوه اندازه‌گیری مقدار نور مورد نیاز محیط خواهیم پرداخت.
منظور از نور محیط چیست؟
نور محیط به مجموعه نورهایی گفته می‌شود که در یک محیط داخلی یا خارجی وجود دارد. این نورها ممکن است از منابع مختلفی مانند نور طبیعی، نور مصنوعی، فلش، موبایل و ... تولید شده و در محیط تابیده شوند.
نور محیط می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روی احساس رفاه و سلامت افراد داشته باشد. مثلا؛ نور طبیعی می‌تواند باعث احساس رفاه، خوشبینی، تاثیر بر تمرکز و حتی بهبود سلامت جسمی و روانی شود. از طرف دیگر، نور مصنوعی هم در محیط‌های داخلی می‌تواند برای روشنایی محیط و افزایش امنیت و کارایی فعالیت‌های روزانه مفید باشد. بنابراین در نگاه کلی می‌توان گفت نور محیط به نورهایی اشاره دارد که در یک محیط داخلی یا خارجی وجود دارند و می‌توانند به رفاه و سلامت افراد در آن محیط کمک کنند یا به طور معکوس، در صورت نبود نور مناسب، مشکلاتی از جمله افزایش خطرهای ایمنی، خستگی چشم و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با نور را برای ساکنین ان محیط به همراه داشته باشند.
نور مصنوعی در مقایسه با نور طبیعی
نور طبیعی به نوری گفته می‌شود که توسط منابع طبیعی مانند خورشید تولید می‌شود. این نوع نور شامل اشعه‌های مفید مانند؛ اشعه ماوراء بنفش و اشعه مرئی است که عامل اصلی وجود حیات در کره‌زمین است. در مقابل نور مصنوعی به نوری گفته می‌شود که توسط منابع نوری مصنوعی تولید می‌شود، مانند لامپ‌های الکتریکی یا نور LED این نوع نور در بسیاری از محیط‌های داخلی و در شرایط نامساعد آب و هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نور مصنوعی و نور طبیعی دارای تفاوت‌های زیادی هستند که عبارت اند از:
منشأ نور: نور طبیعی از منشاهای مختلفی مانند نور خورشید، بخش‌های آسمانی و منابع نور طبیعی دیگر به دست می‌آید، در حالی که نور مصنوعی توسط منابع نور مصنوعی مثل لامپ و چراغ‌قوه ایجاد می‌شود.
شدت نور: نور خورشید که منش اصلی نور طبیعی است، شدت نور بسیار بالایی دارد و می‌تواند فضای گسترده‌ای را روشن کند. در مقابل، شدت نور منابع نور مصنوعی معمولا پایین‌تر از نور خورشید است.
طیف نور: نور خورشید یک طیف نور گسترده دارد که شامل انواع مختلفی از نور با طول موج‌های مختلف بوده و رنگ‌های مختلفی را به چشم ما نشان می‌دهد، در حالی که منابع نور مصنوعی معمولاً یک طیف نور محدودتر دارند.
تغییرات زمانی: نور طبیعی با تغییرات زمانی مختلفی همراه است که شامل تغییرات نور در طول روز، تغییرات نور در طول فصول و شرایط آب و هوایی مختلف است، اما نور مصنوعی معمولا ثابت بوده و تغییرات زیادی ندارد.
تاثیر بر سلامتی: استفاده از نور طبیعی باعث افزایش سلامتی و بهبود روحی انسان و تمام موجودات زنده می‌شود. در حالی که استفاده از نور مصنوعی به خصوص در شرایط نورپردازی نامناسب مثل استفاده از نور با شدت بالا، می‌تواند به مشکلات سلامتی مانند خستگی چشمی، سردرد و افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی در انسان‌ها منجر شود.
تاثیرات مثبت و منفی نورپردازی محیط
همانطور که اشاره شد؛ نورپردازی مناسب محیط می‌تواند بهبود رفاه و سلامت افراد و بهبود عملکرد فعالیت‌های روزانه کمک کند، در حالی که نورپردازی نامناسب می‌تواند به مشکلات جسمی و روانی منجر شده و تأثیرات منفی منفی بر روی محیط و محیط زیست داشته باشد.
+ مزایا استفاده از نورپردازی مناسب محیط:
بهبود فعالیت‌های روزانه
افزایش تمرکز و کارایی با نورپردازی خانه و محیط کار
افزایش رفاه و خوشبختی
افزایش امنیت محیط
+ تأثیرات منفی عدم استفاده از نورپردازی مناسب محیط:
خستگی چشم و ابتلا به بیماری‌های چشمی ناشی از نور بیش‌از حد
افزایش مصرف انرژی و هزینه‌های بی‌رویه
اختلال خواب و کاهش تمرکز
افسردگی و تشدید احساس غم
عوامل مؤثر در محاسبه مقدار نور مورد نیاز
محاسبه مقدار نور مورد نیاز برای یک فضای مشخص، بستگی به عوامل گوناگونی دارد که تاثیرگذارترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
فعالیت مورد نظر: فعالیت‌های مختلف مانند مطالعه، کار با کامپیوتر، پخت و پز و ... نیاز به مقدار نور مختلفی دارند.
ارتفاع سقف و ابعاد محیط : فضاهای بزرگ و یا محیطی با سقف بلند، برای روشنایی به مقدار نور بیشتری نیاز دارند.
رنگ‌های دیوارها، سقف و کف: رنگ دیوارها، سقف و کف محیط هدف می‌تواند تاثیر زیادی در انتشار نور داشته و میزان نور مورد نیاز را تغییر دهد.
موقعیت جغرافیایی: موقعیت جغرافیایی محیط هدف، تاثیر قابل توجهی در تعیین میزان نور طبیعی دریافتی دارد.
نوع منبع نور : برای مثال، لامپ‌های LED نسبت به لامپ‌های قدیمی با توان کمتر، نور بیشتری تولید می‌کنند.
شرایط نورپردازی محیط: شرایط نورپردازی محیط مانند میزان نور محیطی، شدت روشنایی و توزیع نور در فضا، بر میزان نور مورد نیاز اثرگذار است.
هدف کاربری محیط: هدف کاربری فضا، میزان نور مورد نیاز را تعیین می‌کند. مثلا در فضاهای اداری و تجاری برای ایجاد یک محیط کارآمد، نور کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه لازم است.
روش های مختلف برای محاسبه مقدار نور مورد نیاز
استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص محاسبه نور:
در حال حاضر نرم‌افزارهای مخصوص محاسبه نور وجود دارد که با وارد کردن اطلاعاتی مانند اندازه فضا و ارتفاع سقف، رنگ دیوارها و نوع منبع نور، می‌توانند میزان نور مورد نیاز را برای هر فعالیت مختلف محاسبه کنند.
استفاده از فرمول‌های محاسبه نور:
می‌توان با استفاده از فرمول‌های محاسبه نور، میزان نور مورد نیاز را برای هر فضا محاسبه کرد. یکی از فرمول‌های معروف محاسبه نور، فرمول "پرسنل" است که بر اساس میزان فعالیت‌ها در فضا، تعیین میزان نور مورد نیاز را برای هر فضا ممکن می‌کند.
استفاده از دستگاه‌های اندازه‌گیری نور:
دستگاه‌های اندازه‌گیری نور مانند لوکس‌متر، می‌توانند میزان نور موجود در فضا را اندازه‌گیری کنند و بر اساس آن، میزان نور مورد نیاز را تعیین کنند.
مشاوره با مهندسین نورپردازی:
مهندسین نورپردازی با توجه به نوع فعالیت‌ها، شرایط فضایی و نیازهای کاربری، میزان نور مورد نیاز را تعیین می‌کنند و راهکارهایی برای روشنایی بهینه فضا ارائه می‌دهند.
نکاتی برای افزایش کیفیت نور در محیط داخلی
* استفاده از منابع نور با کیفیت بالا، مانند لامپ‌های LED با رنگ بازتابی بالا، می‌تواند به افزایش کیفیت نور در محیط کمک کند.
* رنگ دیوارها و سقف می‌تواند تأثیر بسزایی در کیفیت نور داشته باشد. استفاده از رنگ‌های روشن و با بازتابی بالا، می‌تواند به افزایش شدت نور و بهبود کیفیت نور در محیط کمک کند.
* استفاده از نور مخفی می‌تواند به بهبود کیفیت نور در محیط کمک کند و باعث کاهش تعریف نور شود.
* استفاده از روشنایی مناسب در محل کار، بهبود کیفیت نور در محیط و بهبود کارایی و کارکرد کاربران را تضمین می‌کند.
* بهتر است نور به صورت یکنواخت در فضا پخش و توزیع شود تا هر نقطه از فضا با نور متناسبی روشن شود.
* رعایت استانداردهای نورپردازی، می‌تواند به بهبود کیفیت نور در محیط و روشنایی بهینه فضا کمک کند.
* نظافت دوربین‌های نور در فضا، می‌تواند به بهبود کیفیت نور کمک کرده و باعث کاهش شدت نور شود.
- 18
- 6
