صفایی فراهانی: ایران را به بهانه پرداخت یارانه تبدیل به کمیته امداد کردند

فرجام حذف یارانه‌ها به کجا ختم می‌شود؟ چرا این تصمیم اتخاذ شد؟ محسن صفایی فراهانی، اقتصاددان و نماینده مردم تهران در مجلس ششم در گفتگویی با «اعتمادآنلاین» معتقد است مردم امروز جور تصمیم‌های دولت احمدی‌نژاد را می‌کشند. او می‌گوید: در برنامه چهارم توسعه نیز قرار بر هدفمند شدن واقعی یارانه‌ها بود تا از این طریق اقشار محروم و آسیب پذیر جامعه از مواهبی استفاده کند؛ آنهم مشروط به اینکه بخشهایی از پرداخت یارانه توسط دولت حذف شود. اگر دولت بتواند یارانه بخشهای غیر آسیب‌پذیر را حذف کند، کار بزرگی انجام داده است.

پرداخت یارانه نقدی با اهدافی مشخص شروع شد؟ توزیع این مبلغ تحت عنوان یارانه نقدی، چه تاثیراتی در جامعه داشت؟

یارانه در اصل کار غلطی بود که در ابتدا توسط دولت احمدی نژاد اجرایی شده بود. به جای اینکه منابع کشور را صرف اشتغال کنند، با نام  یارانه، کمیته امداد را در کشور توسعه دادند. در حالی که جوانان به شغل و کار نیاز داشتند، منابع را در جامعه به عنوان یارانه توزیع کردند.

آیا به اهداف از پیش تعیین شده رسیدیم؟

میزان پرداخت یارانه بسیار زیاد است. در حال حاضر ۳۵ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌شود. این مبلغ ۳ برابر بودجه عمرانی کشور است. باید سوال پرسید که اگر این میزان از یارانه پرداختی، در بخش عمرانی کشور سرمایه‌گذاری می‌شد، آیا منفعت آن برای مردم بیشتر نبود؟ اکنون که حدود ۷ سال از توزیع یارانه نقدی در جامعه می‌گذرد، مردم چه منفعتی کسب کرده‌اند؟ 

دولت دوازدهم با توجه به وضعیت اقتصادی و درآمدهای کشور، تصمیم گرفت برخی از گروه‌ها را از دریافت یارانه حذف کند، آیا این تصمیم درستی است؟

آقای روحانی مشخصا این کار را برای منفعت خودش انجام نمی‌دهد. شرایط کشور به گونه‎ای شده که آقای روحانی تصمیم به این کار گرفته است. زمانی منابع درآمدی کشور، با فروش نفت ۱۰۰ دلاری بود که البته بدون هیچ توجیه اقتصادی و برنامه‌ریزی صحیح بین مردم توزیع شد. امروز با فروش نفت۵۰ دلاری و جمعیت ۸۰ میلیون نفری، نمی‌توان جامعه را اداره کرد. با این درآمد و هزینه و جمعیت بالا، واقعا نمی‌توان پرداخت یارانه را ادامه داد.

با این اوصاف سمت و سوی تصمیم دولت در حذفِ پرداخت یارانه‌ها باید چگونه باشد؟

دولت باید تصمیم درست را اتخاذ کند و پرداخت یارانه را صرفا به اقشار محروم جامعه محدود کند. پرداخت یارانه به عموم اقشار جامعه، کار صحیحی نیست. در برنامه چهارم توسعه نیز قرار بر هدفمند شدن واقعی یارانه‌ها بود تا از این طریق اقشار محروم و آسیب پذیر جامعه از مواهبی استفاده کند؛ آنهم مشروط به اینکه بخشهایی از پرداخت یارانه توسط دولت حذف شود. اگر دولت بتواند یارانه بخشهای غیر آسیب‌پذیر را حذف کند، کار بزرگی انجام داده است.

سوالی که عموم مردم دارند این است که آیا واقعا با حذف یارانه، آنچنان که وعده داده می‌شود، اشتغال و عمران و آبادانی ایجاد خواهد شد؟ به نظر می‌رسد که مردم که به دولت‌ها بدبین شده‌اند.

ببینید؛ کسانیکه قرار است از دریافت یارانه حذف شوند، اقشاری هستند که به دریافت یارانه نیازی ندارند. از سویی افراد کم درآمد و نیازمند قرار نیست که از دریافت یارانه نقدی محروم شوند. یارانه از همان ابتدا هم قرار بود صرفا به اقشار آسیب‌پذیر پرداخت شود نه عموم مردم. دولت نهم و دهم خطای بزرگی را مرتکب شد که یارانه نقدی را به عموم مردم پرداخت کرد.

البته حتی با آن مقدار یارانه پرداختی، مردم بازهم قدرت خریدشان از بین رفته است. در عمل با توزیع یارانه، به مردم کمکی نشد.  اگر دولت بتواند عاقلانه توزیع یارانه را مهار کند و به سمت پیدا کردن راهکاری مناسب برای معیشت قشرهای آسیب پذیر باشد، بزرگترین کار را انجام داده است. برای کشور آنقدر پول باقی نمانده است که به پرداخت یارانه به عموم مردم  ادامه دهند.

برخی از مسئولان کشور مشکل اصلی را در فساد اقتصادی می‌دانند که از دولت‌های نهم و دهم به اشکال مختلف پرونده‌هایی از آن را شاهد بودیم؛ با چنین وضعیتی فکر می‌کنید که تا چه اندازه می‌توان خوش‌بین بود که برخی از درآمدهای ناشی از هدفمندی یارانه‌ها‌به سمت پروژه‌های عمرانی و اشتغال‌زایی سوق داده شود؟

دولت اگر این پول را صرف هزینه عمران و آبادانی نکند، باید کجا هزینه کند؟ ردیف‌های بودجه کاملا مشخص است. درآمد و هزینه دولت مشخص است. باید درآمد و هزینه دولت را بررسی کرد. اگر هزینه‌های دولت افزایش یافت باید دولت را مخاطب قرار داد. البته نباید فراموش کنیم که اگر هزینه‌ها در دولت‌های یازدهم و دوازدهم افزایش یافت، به واسطه سیاست‌های غلط دولت دهم احمدی نژاد بود.

هزینه‌های جاری کشور در آن دولت ۴ برابر شد. مردم امروز جور تصمیمات آن دوران را می‌کشند. اگر هزینه‌های جاری در آن زمان احمدی نژاد بیشتر نمی‌شد و دولت کوچکتر مانده بود و بی دلیل شاهد رشد پرسنل در بخش دولتی نبودیم، امروزه دولت می توانست از پس مخارج برآید.

سید مسعود آریادوست