انشعاب در احزاب ایران؛ از جامعه روحانیت مبارز تا اعتماد ملی

رسول منتجب‌نیا و یارانش تصمیم گرفتند حزبی جدید تاسیس کنند. تقریبا از یک سال قبل بود که زمزمه بازگشایی حزب اعتماد ملی شنیده می شد. به نظر می‌رسید در ترکیب جدید حزب اعتماد ملی، رسول منتجب نیا دیگر قائم مقام دبیرکل نخواهد بود لذا او و یارانش سعی کردند در کنگره لیست انتخاباتی منتشر کنند. سرانجام با کش و قوس فراوان، کنگره برگزار شد و البته لیست جناح رقیب برنده شد و رسول منتجب نیا هم اعلام کرد در کنار برخی از یاران همفکر و دوستان همراه، حزبی دیگر تشکیل خواهد داد. حزبی به نام «صبا» یا «جمهوریت»، متشکل از منشعبان اعتماد ملی.

انشعاب در احزاب ایران البته فقط به اعتماد ملی محدود نمی‌شود. در واقع تشکیل حزب از طرف حزب شکست خورده در انتخابات درونی تشکل‌های مدنی، رویه‌ای بوده که در سال‌های گذشته در بسیاری از تشکل‌های سیاسی به خصوص بین اصلاح‌طلبان انجام شده است.

سال ۹۱ بود که راه چمنی و یارانش، در کنگره حزب همبستگی رای کافی را برای ورود به شورای مرکزی به دست نیاوردند. چند روز بعد راه چمنی حزب وحدت و همکاری ملی را تاسیس کرد و روزنامه این حزب را منتشر کرد. این حزب اخیرا عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان شده است.

جبهه مشارکت نیز تجربه انشعاب را داشته است. بعضی اعضای جوان این حزب که سال ۸۸ نسبت به آنچه تندروی می‌خواندند، از بزرگان حزب جدا شدند و حزبی به نام ندای ایرانیان را تاسیس کردند. ندای ایرانیان یکی از معدود تشکیلاتی است که حاصل انشعاب قسمت محافظه‌کار یک حزب سیاسی به شمار می‌رود. سایر اعضای جبهه مشارکت بعدا در حزب اتحاد ملت به فعالیت سیاسی پرداختند.

پیش از آنها، مصطفی کواکبیان هم بعد از عدم موفقیت در انتخابات داخلی جبهه مشارکت، حزبی به نام مردمسالاری را تاسیس کرد. البته انشعاب احزاب در ایران تاریخی قدیمی‌تر دارد و مهمترین نمونه آن انشعاب اقلیت روحانیت مبارز به رهبری مهدی کروبی از اکثریت آن به رهبری مهدوی کنی در دهه شصت بود که منجر به تاسیس مجمع روحانیون مبارز شد.