خداحافظی با یک فستیوال کم‌‌مخاطب

سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر پس از ۹ شب اجرا به پایان رسید؛ جشنواره‌ای که به دلایل مختلف کم‌رمق‌تر از دوره‌های گذشته برگزار شد. غیر رقابتی بودن بخش اصلی، حضور نداشتن بسیاری از گروه‌ها و نوازندگان برجسته که در سال‌های نه‌چندان دور بر صحنه این جشنواره حاضر می‌شدند، آزردگی خاطر موسیقیدان‌ها و مخاطبان از وقایع چند ماه گذشته و پوشش ضعیف تلویزیونی همه و همه موجب شد حتی پیش از قطعی شدن ورود کرونا به کشور، سالن‌های برگزارکننده در اغلب اجراها نیمه‌پر باشند.

چنین استقبال کمی، در حالی انجام می‌شود که وزیر فرهنگ در مراسم اختتامیه، از سرانه بالای موسیقی در کشور سخن گفته و آن را بخشی از زندگی مردم عنوان کرده است. عباس صالحی در این مراسم که روز پنج‌شنبه ۳۰ بهمن در تالار وحدت برگزار شد، در این زمینه توضیح داد: «طبق آخرین آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۸اکنون ۹۲ درصد مردم ایران موسیقی گوش می‌‌دهند و میانگین مصرف روزانه مردم ایران یک ساعت و ۱۲ دقیقه و در سن ۱۵ تا ۲۹ سال دو ساعت است. یعنی روز‌به‌روز زندگی ما با موسیقی عجین‌تر می‌شود و این‌گونه نیست که استفاده از موسیقی مربوط به گونه‌ای خاص باشد. این بر اهمیت موسیقی می‌افزاید چون دیگر مصرف حاشیه‌ای نیست و مصرفی در متن زندگی است.» وی تاکید کرد: «موسیقی در تاریخ ملت ما، حافظه ادبیات بزرگ ایران بوده است. بخش قابل توجهی که در ذهن و روان ما از ادبیات فاخر ایران باقی می‌ماند، در فضای موسیقی شکل گرفته است. ما با زبان موسیقی امروز بخشی از زندگی روزمره‌مان را می‌گذرانیم.»

تازه‌های جشنواره

با وجود انتقادهایی که امسال به جشنواره موسیقی فجر صورت گرفت، در این دوره شاهد بخش‌های جدیدی مانند جایزه ترانه بودیم که در نوع خود تلاشی برای اهمیت دادن به این بخش فراموش شده در جشنواره‌های گذشته محسوب می‌شود. در بخشی از بیانیه هیات‌داوران این بخش آمده است: «ترانه‌سرایی در روزگار ما اهمیتی ویژه یافته و این جایگاه، مرهون توجه بیش از پیش مردم خصوصا نسل‌های جوان به موسیقی و ترانه است. در نیم قرن اخیر، ترانه‌سرایانی بزرگ در کشور ما زیسته و اثر آفریده‌اند که سروده‌های ایشان، در اذهان مردم نشسته و بر زبان‌هایشان جاری شده است. شناخت، تحلیل و ترویج آثار برگزیده این گروه، می‌تواند چراغ راه و الگویی برای نسل‌های جدید ترانه‌سرایان باشد.

بیشترین حجم ترانه‌سرایی در روزگار ما، مربوط به ترانه‌های عاشقانه است که در دهه‌های اخیر، متاثر از بعضی پدیده‌های اجتماعی، چهر‌های تیره و سمت‌وسویی تار یافته‌اند. در این گونه از ترانه‌سرایی، باید به سمت امیدآفرینی و ارائه تصویر‌های روشن و زیبا از روابط عاشقانه میان فردی و خانوادگی حرکت کرد و چنین مضامینی را توسعه داد. بعضی مضامین در ترانه‌سرایی تا حدودی مغفول مانده‌اند. بیش از آنچه امروز رایج است، باید به سرودن و آفریدن ترانه‌های نوین کودکانه، اجتماعی، شغلی، وطنی، مذهبی و... پرداخت. این موضوعات نیز مخاطبانی ارزشمند دارند که نباید نادیده گرفته شوند.

«رو تخت تو هنوزم جنگه» با موضوع جانبازان (امید صباغ نو)، تو دور میشی (حسین غیاثی) و تقویم کهنه (بنیامین دیلم‌کتولی) برگزیدگان بخش ترانه بودند که حسین غیاثی و بنیامین دیلم‌کتولی حضور نداشتند و امید صباغ‌نو به نمایندگی از حسین غیاثی جایزه وی را نیز دریافت کرد.همچنین سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر، رویداد تازه‌ دیگری را با عنوان «موسیقی و رسانه» با خود به همراه داشت که در این بخش نیز خبرنگارانی چون ندا سیجانی، مینا آتشی، علیرضا سعیدی، کبریاسادات حسین‌زاده و یاسر یگانه مورد تقدیر قرار گرفتند.

تجلیل از چهار پیشکسوت عرصه موسیقی

در طول اجرای سی ‌و پنجمین جشنواره موسیقی فجر، چهار ویدئو مستند از چهار هنرمند بزرگ ایران اکران شد. در آیین اختتامیه مختصری از این چهار ویدئو برای حاضران در تالار وحدت به نمایش درآمد تا از این هنرمندان تجلیل شود.

در این بخش از استاد هوشنگ ظریف، استاد افلیا پرتو، استاد حسن اسکندری و استاد نادر مشایخی تقدیر به‌عمل آمد. مجری از پروین صالح همسر استاد هوشنگ ظریف درخواست کرد که به صحنه بیاید اما به دلیل اینکه او نتوانسته بود در مراسم حاضر شود، از خدیر رفعتی خواست تا به نیابت از پروین صالح تندیس هوشنگ ظریف را دریافت کند. هنرمند بعدی افلیا پرتو بود که به همراه همسرش روی صحنه رفت و تجلیل شد. عاشیق حسن اسکندری هنرمند بعدی بود که با لباس آذری روی صحنه رفت و تجلیل شد. آخرین هنرمندی که مورد تقدیر قرار گرفت، نادر مشایخی بود که در بخش بزرگداشت هنرمندان به همراه حمید قبادی روی صحنه رفت.