نگاهی به فیلم «Aquaman» به کارگردانی «جیمز وان»

مشخصات فــــــيلم

عنوان: «مرد دریایی»

محصول: کمپانی‌های برادران وارنر و دسی.‌سی.‌فیلمز

 تهیه‌کنندگان: پیتر سافران و راب کووان

سناریست‌ها: دیوید لسلی جانسون مک گولدریک، ویل ییل و جف جانز

 کارگردان : جیمز وان  مدیر فیلمبرداری: دان برگس

 تدوینگر: کرک موری   طول مدت: ۱۴۳ دقیقه

 موسیقی متن: روپرت گرگسون ویلیامز

بازیگران: جیسون موموا، امبرهرد، ویلم دافو، پاتریک ویلسون، دالف لاندگرن، یحیی عبدل متین و  نیکول کیدمن

جیمز وان مالزیایی‌الاصل و ساکن امریکا را در درجه اول یک کارگردان متخصص فیلم‌های ترسناک و ماهر در خلق آثار پر‌راز ماورایی می‌انگارند اما او در ارائه «مرد دریایی» جدیدترین فیلم کمیک بوکی جهان سینما هم که تبدیل به یکی از پرفروش‌ترین آثار هفته‌های اخیر سینمای جهان شده، بسیار موفق عمل کرده و تو گویی این جهان بیگانه نیز متعلق به اوست.

در سری فیلم‌های ترسناک موسوم به «The Conjuring» صحنه‌های رازآلود و اتفاقات کنجکاوی برانگیزی هست که وقتی با رنگ و نماهای چشمگیر و بدایع مرتبط با زیر اقیانوس‌ها ادغام شوند، به گونه‌ای «Aquaman» را تشکیل می‌دهند و چون این فیلم طی فقط پنج هفته رقم یک میلیارد دلار فروش را رد کرده، بدیهی است که یک فرانچیز جدید را شکل داده و از حالا قسمت‌های بعدی آن نیز در دست تولید باشد.

کاراکتر اصلی این فیلم آرتور کاری نام دارد و او همان مرد دریایی است که جیسون موموای قوی‌هیکل نقش وی را با توفیق محسوسی ایفا کرده است و به لطف همین موفقیت در ۳۹ سالگی به یکی از مطرح‌ترین چهره‌های روز سینمای جهان تبدیل شده است. هرچه هست، این کاراکتر و آزادی‌های مرتبط با آن به وان و همکارانش این امکان را بخشیده‌اند که ذهن خود را هرچه وسیع‌تر به پرواز درآورند و داستانی را نقل کنند که هرچند در ذات مثل ده‌ها قصه دیگر از جنس و بافت کمیک بوک‌ها است، اما تازگی‌های مختص خود را نیز دارد و سلایق متفاوت مردم در آنها لحاظ و تأمین شده است.

جشنواره‌ای از نور و صدا

چگونه می‌توان هنرپیشه‌های «Aquaman» را که در آن اسپشیال افکت و تروکاژهای بصری حرف اول را می‌زنند، در تمام مدت یک فیلم تقریباً دو ساعت و نیمه مقابل چشم‌ها را راضی نگه‌ داشت و این نکته را پنهان کرد که در چنین جشنواره‌ای از نور و صدا عملاً فرقی نمی‌کند که چه کسانی در حال بازی در فیلم هستند. به راستی جایگاه مرد دریایی در میان کارهای پرشمار دسی.‌سی.‌کمیکز که به عنوان رقیب بزرگ مارول در ساخت آثار سینمایی مرتبط با قهرمانان کمیک بوکی رقابت و همراهی ویژه‌ای داشته، کجاست و چگونه باید به او نگاه کرد.

وان در این‌باره می‌گوید: نظرات مختلفی در این خصوص وجود دارد اما فکر می‌کنم که عکس‌العمل مثبت مردم جهان به این کاراکتر و دنیای او به خودی خود جواب این سؤال را داده باشد. برای من خلق محل وقوع اتفاقات فیلم که بر‌اساس قصه و متن داستان آتلانتیس نام دارد، مهم‌ترین قسمت قضیه بود. این شهر باید زیر آب می‌بود و این بدان معنا بود که ما باید یک دنیای رنگین و سرشار از جلوه‌های ویژه را به تصاویر آن می‌بخشیدیم. برای من ماندگار‌ترین قسمت و وجه این فیلم همین شهر و تلاش عظیم ما برای خلق تصویری بزرگ و شایسته از آن بود.

یکی از شریان‌های حیاتی

البته وجوه انسانی و اتفاقات قابل فهم نیز در «Aquaman» اندک نیست و یکی از آنها ارتباطی است که وان و داستان‌سرایان این فیلم پیرامون مادر و پدر این کاراکتر آفریده و به نمایش نهاده‌اند. آنها کویین آتلانتا با بازی نیکول کیدمن استرالیایی و تام کاری با بازی تمورا موریسون امریکایی هستند و به نظر می‌رسد یکی از شریان‌های حیاتی اصلی فیلم همین ارتباط و سهم آن در شکل‌گیری کاراکتر موموا باشد.

موموا بر‌خلاف بدن غول‌آسا و قد بلندش مردی صمیمی و صاحب روحیات انسانی است و حتی اگر این‌گونه نبود، نقش عظیم جلوه‌های تصویری در Aquaman به حدی است که حتی می‌تواند یک موجود را ۱۸۰ درجه متفاوت با آنچه هست، نشان بدهد. پاتریک ویلسون یکی دیگر از بازیگران اصلی «مرد دریایی» به همین مسأله در اظهاراتش اشارات زیادی کرده و گفته است هنر بزرگ جیمز وان قانع کردن بازیگران این فیلم در‌خصوص انسانی بودن ماجراها به رغم «دوز» بالای تخیل و قصه‌سرایی در فیلم است.

وان در‌این‌باره هم می‌گوید: قسمتی از فیلم «مرد دریایی» برپایه نقاشی‌ها و تصویرگری‌های کامپیوتری شکل گرفته است و وقتی با فیلمی از این دست روبه‌رو هستید، بسیاری از احساس‌ها و فاکتورها برای شما فرق می‌کند. در چنین مواقعی باید دائماً به بازیگران فیلم‌تان تأکید کنید که دنیای واقعی چیست و کجاست و چه باید بکنند تا با تصاویر کامپیوتری و انیمیشن همسو شوند و یک ادغام درست شکل بگیرد. این باور طبعاً از ذهن آنها می‌رود که با یک واقعه قابل‌ لمس اجتماعی طرف هستند و میزان رؤیایی بودن اتفاقات بیشتر می‌شود اما من همیشه با آنها گفت‌و‌گو و مسیر درست را گوشزد می‌کنم.

بدون یک برآورد درست

وان می‌افزاید: با وجود این دیدن اولین صحنه‌های گرفته شده فیلم بر پایه حجم زیادی از رنگ‌ها و تصورات دیجیتالی کار مرا سخت‌تر و محاسبه سکانس‌های بعدی را پیچیده‌تر کرد. روزی از من پرسیدند آیا رنگ‌های یک سکانس خاص در فیلم بیش از حد زیاد نیست و من نتوانستم بدرستی جواب بدهم زیرا غلظت رنگ‌آمیزی‌ها امکان یک برآورد درست را از ما می‌گرفت و هر بار هم یک چیز اضافی را می‌خواستم، بعد از گرفتن صحنه مورد‌نظر به شک می‌افتادم که آیا حرف و خواسته‌ام صحیح بوده است یا خیر.

البته جیمز وان در دوران قبل از «مرد دریایی»‌اش شخصاً به نقاشی و طراحی بسیار علاقه داشت و موضوعات و آدم‌های زیادی را در متن داستان‌ها و سناریوهایش ابتدا به صورت مصور ترسیم و ارائه و بررسی و سپس به تصویر کشیدن آنها را اجرایی و نهایی می‌کرد. باز به حرف‌های وان در این زمینه رجوع می‌کنیم که به سبب رویکرد فوق خود را یک جیمز کامرون مدل آسیایی توصیف کرده و بر این تأکید ورزیده است که مثل این استاد کانادایی فیلم‌های حادثه‌ای - علمی  تخیلی هر چیز اولیه‌ای را ابتدا کوچک و عادی در ذهنش تصور و طراحی کرده و سپس با همیاری بخش‌های فنی عظمت تصویری لازم را به آن داستان و حاشیه‌های آن اضافه کرده و این کاری است که کامرون از اوایل دهه ۱۹۸۰ به بعد با «ترمیناتور»ها و البته «آواتار»های خود در حد کمال انجام داده است.

آنها چگونه می‌اندیشند

وان اضافه می‌کند: برای من مثل کامرون یک وجه مهم سینما در تصویر و تصوری است که متن داستان در ذهن آدمی ایجاد می‌کند و لازمه شکل‌گیری هرچه بهتر یک فیلم تأمین این تصویر در اعلاترین شکل ممکن است و اگر این کار را نکنید، پیام‌رسانی‌تان ناکامل بوده است. وقتی دنیای آتلانتیس شهر دریایی کاراکتر «اکوامن» را ساختیم، از خود می‌پرسیدیم ساکنان این شهر و پیروان مرد دریایی چگونه می‌اندیشند و ابزار و نگره‌های زندگی آنها کدام است. ما فقط زیبایی صرف را مبنای کارمان قرار ندادیم و پیوسته از خودمان می‌پرسیدیم ماهیت آتلانتیس باید چگونه باشد و نمی‌گفتیم که جنس و متاع و پایه‌های آن از چه نوع باشد.

نما و منظر یک محل و منطقه، البته فاقد اهمیت نیست، اما مهم‌تر از آن نوع و ابعاد پیام‌رسانی تصویری آن و گرما و یا سرمای جمعی و روحی است که برای قرار دادن اتفاقات مطروحه در دل خود دارد. یک شهر استثنایی و آبی زیردریایی که کاراکتر جیسون موموا در پی برقراری عدالت در آن است می‌تواند هر ریخت و آرایش و شکلی را داشته باشد اما اگر باورپذیر نباشد و در قالب رؤیا هم نتوان آن را عرضه کرد، پایه کار می‌لنگد. شما باید همیشه به این باور برسید که راه را درست طی کرده‌اید و جهان مورد نظرتان همان چیزی است که قهرمانان و ضد‌قهرمانان قصه‌تان در آن جولان می‌دهند.

نه فقط رؤیای صرف

وان در پایان می‌گوید: ما در عمق اتفاقات و فجایع قرار داریم و به خاطر عملکرد اشرار، شهر در لب مرز مرگ قرار دارد و این مرد دریایی است که باید پیوسته منجی مظلومین و ستم‌دیده‌ها باشد. برادران وارنر به عنوان کمپانی تهیه و توزیع‌کننده فیلم از من خواست که تا سرحد امکان بافت و اتفاقات این اثر سینمایی را شبیه به صدها فیلم کمیک بوکی از کمپانی بکنم اما من باید راه اختصاصی خودم را می‌پیمودم و مرد دریایی را منجی چشم روشن و مرد تنومندی جلوه می‌دادم که نه در قالب‌های کمیک استریپی بلکه در عالم حقیقی‌ نیز قابل لمس و استناد است.

وصال روحانـي