آیا این آخرین شانس است؟

 رئیس جمهور دونالد ترامپ توافق هسته ای با ایران را «یکی از بدترین توافق هایی که تاکنون دیده» خوانده اما تاکنون او ایالات متحده را در توافق با ایران نگه داشته است. رئیس جمهور امریکا تصمیم گرفت که در توافق باقی بماند و این مساله به معنی ادامه برداشته شدن تحریم ها علیه ایران است. قرارداد برجام در سال ۲۰۱۵ به دست آمد و براساس آن به ازای محدود شدن برنامه هسته ای ایران، تحریم های اقتصادی علیه این کشور برداشته شد.

کاخ سفید همچنین در روز جمعه اعلام کرد که دولت این کشور تحریم های ویژه علیه ۱۴ فرد یا آژانس ایرانی برقرار کرده است. این کار در ادامه تمایل ایالات متحده و رئیس جمهور برای باقی نگه داشتن توافق با ایران و همچنین پیدا کردن راه هایی برای سخت گرفتن به ایران بود.

یکی از مقامات بلندپایه دولت ایالات متحده به خبرنگاران گفت «این آخرین باری است که رئیس جمهور حضور در قرارداد با این شرایط را تمدید می کند.» تا به این ترتیب ایالات متحده همچنان تهدید به خروج از معامله را زنده نگه دارد. دولت ترامپ می گوید که هم اکنون قصد دارد با متحدان اروپایی معامله کرده و «نقص های مهم این معامله را برطرف کند» و به طور کلی نسبت به ایران سخت گیری بیشتری ایجاد کند. رئیس جمهور در بیانیه ای گفت: «این آخرین شانس است. در صورت عدم وجود چنین توافقی، ایالات متحده بار دیگر برداشتن تحریم ها را تمدید نمی کند و در قرارداد هسته ای باقی نخواهد ماند.» دولت ایالات متحده به دنبال این گفت وگوها با اروپاست بدون اینکه ایران در آن حضور داشته باشد و این کار به نظر مخالفت با اصرار اروپایی ها و سازمان ملل بر روی این ایده است که هیچ تغییری در معامله باید شامل موافقت همه طرف ها باشد.

شرایط جدیدی که ترامپ به دنبال ایجاد توافق آن با کشورهای اروپایی است به نظر شبیه به آن چیزهایی است که او سه ماه پیش از کنگره خواسته بود اما آنها اقدامی نکردند. تحریم هایی که در روز جمعه ایجاد شد بر نهادهای داخلی ایران تمرکز دارد. وزارت خزانه داری ایالات متحده دستگاه قضایی و سازمان زندان های ایران را هدف قرار داده است. آنها همچنین آژانس هایی در ایران را که دسترسی به اینترنت را محدود یا آن را سانسور کنند مورد هدف تحریم ها قرار خواهند داد.

ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود قول داده بود که درباره معامله هسته ای بار دیگر مذاکرات را کلید خواهد زد و او معامله هسته ای دولت اوباما و با پنج قدت جهانی در سال ۲۰۱۵ را توافق خوبی نمی داند. برداشتن تحریم های بزرگ و تخفیف دادن آنها به تحریم های کوچک تر مانوری است که پیش از این نیز دولت ترامپ انجام داده به خصوص در مورد قرارداد هسته ای که خود در آن دچار تردید و دودلی است. این اتفاقی است که تا کنون افتاده است: هر چند ماه، بسته به شرایط، رئیس جمهور مهلتی تعیین می کند برای اینکه آیا لغو تحریم ها ادامه پیدا کند و این قراری است که کنگره سال های قبل بنا کرده است. تعلیق تحریم ها به این شکل بخشی از معامله هسته ای بود. به این منظور که چنانچه ایران شرایط معامله را رعایت نکرد و به بازرسان اجازه بازرسی نداد ایالات متحده بلافاصله وارد عمل شد. پایان یافتن مهلت برخی از این تحریم ها در هفته جاری فرا رسید. تعلیق دوباره برخی از تحریم ها که رئیس جمهور روز جمعه به آن تن داد مربوط به بانک ها و تجارت با ایران و فروش نفت این کشور است.

مخالفان معامله هسته ای باید توجه داشته باشند که برجام اشاره ای به حمایت ایران از گروه های شبه نظامی یا برنامه توسعه موشکی ندارد و این کشور می تواند از پول هایش برای کمک به برخی گروه ها و کشورها استفاده کند. حتی متن این توافق در حالی به دست آمد که برخی از متهمان آمریکایی ها و غربی های دیگر در زندان های ایران حضور داشتند. موافقان توافق می گویند این معامله باعث شده که ایران بسیاری از تجهیزات هسته ای خود را متوقف کند و ممنوعیت های بسیاری در پیشبرد برنامه سلاح های هسته ای در ایران ایجاد شود. آنها بحث می کنند چنانچه ایالات متحده از توافق خارج شود ایران نیز به برنامه خود ادامه خواهد داد و بازرسی های بین المللی ممکن نخواهد بود. هرچند برخی دیگر معتقدند که بدون آمریکا نیز این توافق می تواند به کار خود ادامه دهد و کشورهای فرانسه، آلمان، چین و روسیه روند را ادامه داده و خروج ایالات متحده تنها به انزوای خود این کشور منجر خواهد شد.

سه ماه پیش، ترامپ امتناع کنگره را با امتناع از تایید گواهی مشارکت آمریکا در این قرار داد پاسخ داد. ترامپ دوبار پیش از این تایید را انجام داده بود و مقامات ارشد اعلام کرده بودند که ایران به توافق پایبند بود. این مسائل ترامپ را در موقعیتی قرارداده بود که مخالفت با قرارداد را برایش مشکل می کرد.

روزبه آرش