عباس ملکی، عضو تیم مذاکره کننده قطع نامه ،۵۹۸عضو اولین تیم مذاکرات خزر و بعدتر رئیس مرکز مطالعات وزارت خارجه بوده است. ملکی هم اکنون در نشست های مشورتی وزارت خارجه حضور داد و دیدگاههایش را منتقل می کند. ملکی در دولت روحانی بیشتر از دولت های احمدی نژاد فعال است و اکنون نیز با گروههای گوناگون اصلاح طلب نشست و گفت وگو دارد و سردبیر فصلنامه ای است که مرکزبررسیهاس استراتژیک ریاست جمهوری منتشر می کند و دراین مرکز نیز فعالیت فرهنگی دارد.
ملکی هرگز درتیررس افراطیون ایرانی قرار نداشته و ندارد و با وجودی که در گفت وگوها و نوشته هایش درباره مناسبات ایران و امریکا نگاه باز و مثبت دارد اما به دلیل استدلال های کارشناسانه کمتر زیرضرب قرار گرفته است.ملکی در گفت وگوی مشروحی با سالنامه روزنامه شرق دربرابرپرسش های خبرنگار شرق درباره اینکه آیا راه مذاکره با امریکا برای همیشه مسدود شده است به نکاتی اشاره می کند که نشان دهد این گونه نیست . بخشی از گفت وگوی وی بااین روزنامه را می خوانید:
مثل هند
هندی هــا در بلوک شــرق بودند و حزب خانــم گاندی هم حزب سوسیالیســتی بود و برخی از ایالت های هند نیز از ســوی احزاب کمونیستی اداره می شد، مثل کلکته که تا چند سال قبل خیلی مهم بود؛ اما در دوره ای به تدریج به این نتیجه رســیدند که باید با تمام دنیا روابط نزدیکی داشته باشند و فعالیت های علمی هم داشتند.بالاخره در ســال ۱۹۹۸هندی ها سلاح هسته ای شــان را آزمایش کردند؛ بلافاصله آمریــکا هند را تحریم کرد، ولی هند به قدری با تمام دنیا روابط وســیعی داشــت که در ســال ،۲۰۰۱آمریکا و هند پیمان استراتژیک همکار های علمی، تکنولوژیک، سیاسی و اقتصادی امضا کردند و الان اگر به آمریکا بروید، در اکثریت قریب به اتفاق لابراتوارها و دانشگاه های آن، هندی ها سرآمد هستند و روابط بسیار نزدیکی دارند. تنها قرینه ای که برای ایران می بینم، همین است.
در هر دانشگاهی، به خصوص در آمریکا بروید، یکی، دو ایرانی ســرآمد در گروه ها هستند؛ نه به اندازه هند، به اندازه خودمان. ایرانی های کمی هســتند که در آمریکای شمالی شغل هایی با درآمد کم داشته باشند. بنابراین زیرساخت های این کار فراهم است. مسئله واشنگتن و دولت راست گرای آقای ترامپ، بالاخره حل می شود؛ به این دلیل که برخی از کارهایشان نه تنها با منافع ملی ایران سازگار نیست، بلکه با منافع ملی خودشان نیز سازگاری ندارد و به نظرم در آینده نزدیک مشخص خواهد شد.
ما باید چند کار کنیم؛ اول از همه صبور باشــیم و کار را رها نکنیم و کار را با بقیه کشــورها جلو ببریم. از در راه ندادند، از پنجره داخل شــویم. قضیه خیلی جدی است. دوره ای درباره کشورهای آفریقایی به شــدت فعال بودیم و الان نیستیم. کارهایی را که در منطقه باید انجام دهیــم، نباید فرامــوش کنیم. به نظرم آمریکا منحصر به دولت یا شــخص ترامپ نیســت؛ آنجا ارکان دیگری هم دارد مثل مطبوعات، روشــنفکران، دانشگاهیان وصنایع.در بخش صنعت هم مســئله انرژی مطرح می شود. با تمام مشکلاتی که برای ایران پیش آمده، بازهم یکی از جذاب ترین نقاط برای ســرمایه گذاری نفت و گاز اســت؛ به شــرطی که ما هم مقدمات را درســت کنیم. مجمع تشــخیص مصلحت نظام مصوبه ای برای قانون تشــویق ســرمایه گذاری خارجی دارد که به نظرم مبنای خوبی است. من هم می د انم وضعیت چطور است؛ اما اجازه دهید خوش بین بمانم.
سیاست خارجی ایدئولوژیک
برای کســانی که نمی توانند سیاست خارجی ایــران را درســت تحلیل کننــد، راحت ترین راه این اســت که بگویند سیاســت خارجی ایران ایدئولوژیک است اینطور نیست. سیاست خارجی ایــران اتفاقا بــه نظــرم واقع گرایانه اســت و عنصر ایدئولوژی تنها یکی از منابع سیاســت خارجی است. از مهم ترین منابع تغذیه کننده سیاست خارجی ایران، یکی جغرافیا و تاریخ آن اســت؛ ایران همیشه بزرگ بوده و دیگری قانون اساســی ایران است. اینها الهام گیرنده از اسلام بوده اند؛ اما به این معنی نیست که موضعی خشــک و بدون هیــچ انعطافی در قبال چیزهایی داشــته باشــید که مربوط بــه زمان حاضر است. مثلا ما نسبت به مسلمانان دنیا نگران هستیم؛ اما به این معنا نیســت که به غیرمســلمانان اهمیتی ندهیم. همه می دانند برخی از جاهایی که با ما رابطه خوبی دارند، مســلمان نیســتند؛ برای مثال، رابطه ما با کره شــمالی یا روسیه بر اساس اسلام نیست.
مذاکرات دوباره
اگر بخواهیم دوباره مذاکرات را شروع کنیم، چند پیش نیاز احتیاج داریم؛ اول اینکه حتما افراد یا مؤسســات و مراکزی درســت کنیم که بتوانند با کسانی که در آمریکا مؤثر هســتند، اعم از نمایندگان کنگره، رسانه ها، دانشگاهیان و نخبگانشان، تماس بگیرند و به آنها نزدیک شوند و آنها را با واقعیت های جامعه ایران آشنا کنند. دوم اینکه باید به نوعی در مســائل منطقه، به خصــوص خاورمیانه و نقاطی که به نفع منافع ملی ایران اســت، به آمریکایی ها اطمینان دهیم که نمی خواهیم با آنها سر جنگ داشته باشــیم. مثلا داعش مسئله ای بود که با هم مشترک بودیم یا طالبان. در کنفرانس بن ســال ۲۰۰۱و ادامه اش در ۲۰۰۲هم واقعا همکاری ایران بی نظیر بود؛ گرچه دولت بوش خرابش کرد؛ اما همیشــه این طور نیست، ممکن است مثل دوره اوباما متوجه کار ایران شــوند. پس می توان از دشــمنی های بی مورد کســان دیگر کاست. ایــن مربوط به داخل خودمان می شــود که باید درســت کنیــم. باید تصدی گری دولت کم شــود. به نظرم کشــورها مثل انســان ها هســتند، همیشــه عصبانی و قهر نیســتند. فقط صبر نیاز است؛ همان چیــزی کــه در گفته های بزرگان بــوده و در فرهنــگ ایرانی هم بــه صبر توصیه شده است.
فرصت مناسب مذاکره
این طور نیست که ایران درتابستان امسال فرصت مذاکره را ازدست داده باشد. باید به تاریخ نگاه کرد. وقتی آمریکا در ســال ۱۹۹۲تصمیم گرفت به عراق حمله کند، مذاکراتی بین طارق عزیز و جیمز بیکر بود. طارق عزیز می گوید آمریکا در رسانه ها گفت حاضریم مذاکره کنیم و مشکلات را حل کنیم. همان زمانی که خودشان را آماده کرده بودند که مشکلشــان را بــا روش دیگری حل کنند، در ژنو آقای بیکر با من دســت داد و وقتی خبرنگاران از اتاق بیرون رفتند، پرونده اش را بست و بدون خداحافظی با من رفت. این یک کار تخصصی است.
ایران، عراق نیست و آقای ظریف که طارق عزیز نیســت. آقای ظریف کسی است که بیشترین زمان وزیر خارجه کشوری مثل آمریکا را در یک شــهر و یک هتل نگه داشته تا به توافق برسند. آنها بخشی از رسانه ها رادارند و همه حرفشــان راست نیست؛ اما دلیل نمی شود آنها را پس بزنیم. آمادگی داریــم کار را جلو ببریم؛ اما گاهی باید بگوییم پشــت پــرده چه می گذرد. به نظرم امســال آقای ترامپ خیال مذاکره نداشــت و می خواســت حداکثر ۱۲شرط آقای پمپئو را کسی برای ما بخواند که معلوم بود به نفع کشور نبود؛ اما همیشه این طور نیســت. ایران و تمدن ایرانی در شــیب پایین بوده و مطمئنــم مثل ققنوس دوباره بلند خواهد شد
- 19
- 7
