لیلا ارشد، فعال اجتماعی و مدیر و بنیانگذار خیریه «خانه خورشید» می گوید: آمار نشان می دهد که آسیب های اجتماعی شهر در حال گسترش است، ما به کمیسیون اجتماعی که یکی از زیرشاخه های آن حتما کمیته آسیب های اجتماعی باشد، احتیاج داریم چون اگر این شورا مشارکت و پذیرش لازم را نسبت به نهادها و فعالین مدنی داشته باشد و این ارتباط بتواند نزدیک باشد و بتوانند از تجربیات آنها در مورد مسایلی که در تهران وجود دارد، قطعاً اقدامات خوب و بزرگی انجام خواهد شد. قطعاً اعضای شورای شهر در ارتباط خوبی با نمایندگان مجلس و نمایندگان دولت هستند و می توانند این مسایل را به آنها منتقل کنند و آنان را در جریان بگذارند و پیشنهادهای مناسبی داشته باشند؛ اگر مشارکت بین مردم، گروه های هدف، شورا، شهرداری، نمایندگان مجلس و دولت به وجود آید، می توانیم امیدوار باشیم که اتفاقات خوبی خواهد افتاد.
مدیر و بنیانگذار خیریه خانه خورشید همچنین به فعالیت این موسسه اشاره و اظهار می کند: خانه خورشید نزدیک به ۳ سال است که به حمایت از زنان بهبود یافته می پردازد، زنانی که پس از بهبود همچنان مشکلات آنها پابرجاست و صدا ندارند بنابراین خانه خورشید صدای گروهی است که گام بزرگی برای خودشان برداشتند و سوء مصرفشان را قطع کردند؛ در حال حاضر در این مرکز اشتغال برای زنان به صورت میان کاری یا مونتاژ و بسته بندی فراهم شده است و برای انجام آن بسیار تلاش می شود، حمایت های اجتماعی دیگر از جمله رهن اتاق، سایت دندانپزشکی، ایجاد استقلال و اعتماد به نفس در میان زنان به عنوان سرپرست خانواده، کمک تحصیلی به کودکان کار و… از جمله فعالیت هایی این موسسه هست که متاسفانه در حال حاضر در حال تخریب است؛ گودبرداری یک مسجد در مجاورت خانه خورشید، مرکز حمایت از زنان بهبودیافته که در محله شوش تهران واقع شده، موجب واردآمدن آسیب به بخش‌هایی از بنای این ساختمان شده، به شکلی که اتاق دندانپزشکی و کارگاه این بنا در آستانه تخریب قرار دارد.
متن گفت وگوی شفقنا زندگی با لیلا ارشد را می خوانید:
* فعالیت پنجمین دوره شورای شهر اسلامی آغاز شد، از نگاه شما که کارشناس آسیب های اجتماعی هستید و در تهران از نزدیک با معضلات و آسیب های اجتماعی درگیر هستید، مهم ترین آسیبی که در حال حاضر در پایتخت وجود دارد و باید به آن پرداخت را چه می دانید؟
شورای شهر با کمیسیون های مختلف می تواند در حوزه های مختلف شهری، مداخله و شرایط را از اینکه هست، بهتر کند چون واقعیت است که شهر تهران در حال تجربه مصائب فراوانی است و در بسیاری از زمان ها انسان می بیند که تهران تب می کند و حال خوبی ندارد؛ این موضوع به مسایل زیادی از جمله آلودگی هوا، ترافیک، آسیب های اجتماعی و کالبد شهری برمی گردد، به عنوان مثال در تهران، پیاده روی خوب و مناسبی نداریم و حتی برخی خیابان ها و کوچه ها پهن و بدون پیاده رو هستند، در حالی که امروز همه شهرهای دنیا به این سمت می روند که پیاده روهایی ایجاد کنند تا افراد تشویق شوند از وسایل نقلیه استفاده نکنند.
در تهران فضاهای بی دفاع شهری و پل های عابرپیاده را داریم که به دلایل اتفاقاتی که در شهرسازی می افتد، خیلی امن نیست یعنی پل، فی نفسه خوب است، اما اینکه چگونه با بیلبورد، شعار و بنر بسته می شود، خطری است برای کسانی که می خواهند پیاده از این پل ها رد شوند به خصوص برای زنان و کودکان در ساعات تاریک، این مشکل چندین برابر می شود بنابراین باید یک نگاه همه جانبه به مسایل شهر تهران بزرگ شود؛ تجربیات من در بخش آسیب های اجتماعی و زنان و کودکان که طی سال های طولانی فعالیت کردم و همچنین آمار به ما نشان می دهد که آسیب های اجتماعی روبه افزایش و سن آسیب های اجتماعی و درگیر کردن افراد به آنها، رو به کاهش است؛ اینکه زنان بیشتر درگیر می شوند، اینکه سن اعتیاد و تن فروشی زنان پایین آمده، زنگ هایی را به صدا در آورده تا مسئولین شهری یا نمایندگان شهر تهران را به سمتی ببرد که نگاه همه جانبه و واقعی و بسیار ریزبینی داشته باشند و این مسایل را ببینند؛ امیدوارم با کمک گرفتن و ایجاد مشارکت از بازوان پر توانی چون نهادهای مدنی و ان جی اوهایی که سال ها در این زمینه تلاش می کنند و به عنوان رابط بین مدیریت شهری و مردم هستند، بتوانند بیشتر در جریان مسایل قرار بگیرند و راهکارهای مناسبی برای کاهش و رفع آن داشته باشند.
* با توجه به آسیب هایی که متوجه زنان کارتون خواب، معتاد و بد سرپرست هست، شورای شهر می تواند در جهت رفع یا کاهش این آسیب ها اقداماتی انجام دهد؟
شورای شهر نهادی است که مسایل و مشکلات شهر تهران را می بیند و می تواند از طریق رایزنی ها و ارتباطاتی که با نهادهای دولتی و سیاستگذار دارد، پیش رود، قطعاً اعضای شورای شهر در ارتباط خوبی با نمایندگان مجلس و نمایندگان دولت هستند و می توانند این مسایل را به آنها منتقل کنند و آنان را در جریان بگذارند و پیشنهادهای مناسبی داشته باشند؛ اگر مشارکت بین مردم، گروه های هدف، شورا، شهرداری، نمایندگان مجلس و دولت به وجود آید، می توانیم امیدوار باشیم که اتفاقات خوبی خواهد افتاد.
* در یکی از صحبت هایی که داشتید، اشاره کردید که شورای چهارم به خصوص کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در حوزه آسیب‌های اجتماعی تاکنون کاری از پبش نبرده و نخواهد برد. حال که پایان فعالیت شورای چهارم هست، همچنان معتقدید شورای چهارم در این زمینه فعالیتی انجام نداده؟ چه نشانه هایی می توانید بیاورید که گویای عدم تأثیرگذاری عمده و مثمر ثمر شورای چهارم در زمینه آسیب های اجتماعی است؟
من هرگز نگفتم که هیچ کاری نشد و هیچ کاری نمی شود؛ قطعا در شورای چهارم اقدامات مثبتی انجام شده است؛ ما به کمیسیون اجتماعی که یکی از زیرشاخه های آن حتما کمیته آسیب های اجتماعی باشد، احتیاج داریم چون وقتی کسانی از حوزه های دیگر به شورای شهر آمدند کمیته اجتماعی تبدیل به کمیته اجتماعی، فرهنگی و ورزشی شد چون تعداد ورزشکارهایی که انتخاب شد، زیاد بودند، بنابراین می خواهم تأکید کنم که ما به یک کمیسیون اجتماعی احتیاج داریم که بتواند مسایل اجتماعی شهر تهران را ببیند، قطعاً در این زمینه ها درگذشته اقداماتی انجام شده، اما به هیچ وجه کافی نبوده و امیدوارم شرایط بهتر شود.
* اعضای شورای پنجم با شوراهای پیشین تفاوت هایی دارند؛ به نظر شما این شورای پتانسیل و قابلیت حل بخشی یا حداقل مهم ترین آسیب اجتماعی در مدت فعالیت خود را دارند؟
اگر این شورا مشارکت و پذیرش لازم را نسبت به نهادها و فعالین مدنی داشته باشد و این ارتباط بتواند نزدیک باشد.
و همچنین در کنار کمیته هایی که کمیسیون اجتماعی تهران به آن نیازمند است، کمیته نهادهای مدنی وجود داشته باشد و بتوانند از تجربیات آنها در مورد مسایلی که در تهران وجود دارد، مشاوره بگیرند و از این افراد متخصص، درد آشنا و با تجربه استفاده کنند، قطعاً اقدامات خوب و بزرگی انجام خواهد شد چون انتخابات شورای شهر در کشور ما اینگونه نیست که از پایین آمده باشد؛ یعنی اینگونه نیست که فردی در یک محله و شورا یاری باشد و با یک منطقه کار کند و به عنوان کسی که فعالیت های اجتماعی، اقتصادی یا شهرسازی دارد، شناخته شده باشد، هنوز هم بسیار سیاسی است و نمایندگان شورای شهر، نمایندگان نهادها و احزاب سیاسی هستند، لذا شاید از برخی مسایلی که مرتبط با شهر تهران هست، فاصله داشته باشند و به درستی آنها را نبینند، اما اگر این ارتباط و مشارکت با کسانی که فعالیت کردند، زیاد و کافی باشد و آنها بتوانند این مصائب را انتقال دهند قطعا می تواند کارهای بهتری کند.
یکی از مسایلی که من در کاستی های شورای شهر دیدم، این است که بسیار نیاز داریم که جلسات علنی شورای شهر تهران از رادیو تهران پخش شود و مانند مجلس شورای اسلامی مردم در جریان مسایل آن قرار گیرند، مردم در جریان مسایلی که در شورای شهر می گذرد و اینکه نمایندگان آنها چه نظرات و برخوردهایی دارند و چه اقداماتی خوبی برای شهر انجام دادند، نیستند؛ لذا در دور بعد باز هم این مشکل هست که به چه کسی رأی دهند.
اگر جلسات شورای شهر از رادیو پخش شود و ارتباط مردم با نمایندگان شورای شهر نزدیک و مشارکتی باشد، از آنها خواسته می شود که چه مسایلی در شوار مطرح شود حتی مردم می توانند بخشی از این خواسته خود را پیگیری کنند بنابراین شرایط بهتر و اعتمادسازی بیشتر می شود.
یکی از پیشنهادهای مشخص من برای شورای شهر تهران این مساله بوده و هست که نماینده نهادهای مدنی در جلسات علنی شورا حضور داشته باشند و بتوانند مسایلی که در شورای شهر تهران می گذرد را به سایر نهادهای مدنی که به صورت شبکه ای در ارتباط با هم هستند، منتقل کند، در این صورت قطعاً راهکارهای مناسبی می توانند داشته باشند.
* این فرد به چه صورت انتخاب شود؟
نهادهای مدنی سال هاست که یکدیگر را می شناسند و شبکه دارند و می توانند در انتخابات مناسبی، یک نفر را انتخاب کنند.
* شما کاندیدای شورای پنجم بودید، اما انصراف دادید، چه برنامه ها و طرح هایی در ذهن داشتید که در صورت حضور در شورای شهر آن را عملی می کردید، این برنامه ها را به اعضای شورای شهر ارایه یا پیشنهاد دادید؟
پیش بینی شده که جلساتی با آنها در مورد اقدامی که انجام دادم و شرایط را برای انتخابات آن دوستان مناسب تر کردم، داشته باشم؛ خیلی تمایل دارند که من بتوانم نشست هایی داشته باشم و از تجربیات گروه های فعالین استفاده کنند. به چند انتظاری که داشتم، اشاره کردم از جمله اینکه کمیته نهادهای مدنی تشیکل شود و فرد ناظری در شورا حضور و بتواند گزارش دهی داشته باشد و اینکه صدای شورای شهر به گوش مردم تهران برسد.
یکی از خواسته های مشخص من این هست که اگر قرار است هر کاری برای تهران در حوزه آسیب های اجتماعی انجام شود، باید اتفاقاتی که تاکنون افتاده پایش، ارزیابی و بازنگری شود. واقعیت این است که در حال حاضر در مورد مشکلات و آسیب های امروز تهران اطلاعات کافی وجود ندارد، بسیاری از اوقات تفاوت های زیادی در اعداد، ارقام و نوع آسیب ها وجود دارد بنابراین بسیار خوب است که کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران ابتدا یک ارزیابی از وضعیت آسیب های اجتماعی امروز تهران داشته باشد و بررسی کند، هزینه هایی که شد و تلاش هایی که صورت گرفت، بازخورد مناسبی داشته یا در چه بخش هایی خطا وجود داشت و چه کارهایی باید انجام داد.
دو م اینکه اگر امروز بناست برای تهران اقدامی صورت گیرد، باید شناخت ما از وضعیت امروز تهران بسیار روشن و دقیق باشد.
* شهرداری تهران قطعا می تواند بر روند صعودی و نزولی این آسیب های اجتماعی تأثیرگذار باشد از جمله نحوه برخورد شهرداری با کارتون خواب ها، زنان، مردان و کودکان معتاد یا دستفروش در سطح شهر، برای کاهش آسیب های اجتماعی از شهرداری آینده چه انتظاراتی هست و برنامه ها و طرح های این سازمان باید بر چه اساسی تهیه و تبیین شود؟
شهرداری مرکز مطالعات بسیار خوبی دارد و می تواند کمک های بسیاری کند و بگوید وضعیت امروز تهران چیست و بر آن اساس اقدام کند؛ همچنین شهرداری تهران براساس اطلاعات مناسبی که شورای شهر به دست می آورد، می تواند اقدامات بسیار مناسب و بزرگی انجام دهد از جمله اینکه می تواند اقدام سخت افزاری انجام دهد و فضاهایی را در اختیار نهادها و ان جی اوهایی قرار دهد که در این حوزه فعالیت می کنند.
خانه خورشید را شهرداری در اختیار ما قرار داده، پیش از این مکانی اجاره ای، کوچک و تنگ و تاریک داشتیم، اما امروز با فضایی که داریم، توانستیم سایت دندان پزشکی راه اندازی کنیم، دو سالن داریم که توانستیم اشتغال زایی را برای زنان بهبود یافته داشته باشیم؛ می خواهم بگویم که سال هاست علاقه مندیم و از شهرداری می خواهیم فضاهایی را ایجاد کند و در اداره و نظارت ان جی اوها قرار گیرد تا کودکان کار که تعداد آنها بسیار هم هست، لحظاتی به این مراکز بیایند و احساس کنند که یکی در نزدیکی آنهاست که حواسش جمع است و مراقبت می کند و سلامت کودکان برای او مهم است؛ همچنین کسانی که قصد سوء استفاده از کودکان را دارند، متوجه می شوند که این کودکان از حمایت مرکزی برخوردار هستند در این صورت کودکان احساس امنیت خواهند کرد بنابراین شهرداری با در اختیار قرار دادن فضاهای شهری، کالبدی و فیزیکی می تواند شرایط کار را برای ان جی اوها سهل تر کند مثلا سال هاست بحث من این است که هنوز در تهران فضاهای کوچک پراکنده برای مادران همراه فرزندان نداریم؛ در حال حاضر کمپ ها و خوابگاه ها مادر را با کودک نمی پذیرند، اگر شهرداری بتواند فضایی را در اختیار آنها قرار دهد و مجوز را به سازمان بهزیستی دهد و یک تیم تخصصی ان جی اویی فعالیت کند. همچنین به مرور می توانند اداره این مراکز را در اختیار خودشان قرار دهند در این صورت بعد از یک سال با کمک این نهادها به شرایطی برسند که اشتغال پیدا کنند و با فرزندانشان مستقل شوند.
به طور کلی برای مردان و زنان نگهداری اردوگاهی را نمی پسندم و نتایج این اقدامات هم به ما نشان داد که موفق نبودیم، برای زنان که وضعیت ده ها برابر بدتر است، زنان را باید در خانه های کوچک نگه داریم، این امر در فرایند اجتماعی شدن بسیار موثر است.
شهرداری آینده به کمک شورای شهر می تواند این طرح ها را داشته باشد؛ به این ترتیب که شهرداری فضاهای فیزیکی را در اختیار قرار دهد و مجوزها را نهادهای دیگر کسب و در کنار هم کار کنند.
* وضعیت زنان به عنوان قشر آسیب پذیر در برابر مخاطرات اجتماعی را چطور ارزیابی می کنید، روند آُسیب پذیر هر ساله روبه افزایش است؟ کدام آسیب اجتماعی در مورد زنان نسبت به دیگر آسیب ها سبقت گرفته و دلیل آن را چه می دانید؟
آمار نشان می دهد که آسیب های اجتماعی شهر در حال گسترش و افزایش است؛ آمار دقیقی از آسیب های اجتماعی نداریم، اما متخصصان ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و درمان و رفاه همه صحبت از این دارند که سن آسیب ها در مورد افراد پایین آمده و آسیب ها افزایش پیدا کرده است؛ لازمه انجام هر اقدامی است که آمار دقیق و شفافی داشته باشیم تا به درستی برنامه ریزی صورت گیرد، اما متاسفانه تا به امروز آمار دقیقی وجود ندارد.
* چه فعالیت هایی در مرکز خانه خورشید انجام می شود؟ بیشتر از چه کسانی مراقبت می شود و دلیل عمده مشکلات این افراد چیست؟
ما نزدیک به ۳ سال است که به دلیل متعدد از جمله دستگیری های فراوان و محرومیت هایی که برای زنانی که سوء مصرف داشتن ایجاد کردند، گروه هدفمان را تغییر دادیم و با حمایت از زنانی که سوء مصرف کننده بودند، کار را شروع کردیم؛ در حقیقت ۱۰ سال صدای زنانی بودیم که صدایی نداشتند و سوء مصرف کننده بودند و تصمیم گرفتیم از این پس صدای زنانی باشیم که با وجود قطع سوء مصرف کننده و بهبود یافتن، اما همچنان مشکلاتشان پابرجاست و صدا ندارند، به عنوان مثال هویت ندارند و خودشان و فرزندانشان از داشتن شغل، سرپناه و مسکن محروم هستند بنابراین خواستیم صدای گروهی باشیم که گام بزرگی برای خودشان برداشتند و سوء مصرفشان را قطع کردند؛ در حال حاضر در این مرکز اشتغال برای زنان داریم، اشتغال ما میان کاری یا مونتاژ و بسته بندی است و برای انجام آن بسیار تلاش می کنیم چون کار دشواری است؛ با معاونین زنان وزارت خانه های متعددی وارد مذاکره شدیم و مشکلاتمان را گفتیم، اما کار زیادی صورت نگرفت، وقتی خودمان به زانوهایمان تکیه کردیم، توانستیم کارهای مثبتی را انجام دهیم؛ بابت بسته بندی و مونتاژ دستمزد اندکی می گیریم و در اختیار زنان قرار می دهیم؛ این دستمزد بسیار اندک است و واقعا کفاف زندگی و فرزندان را نمی کند به همین دلیل تصمیم گرفتیم کارت مترو بخریم تا لااقل هزینه ایاب و ذهاب آنان را کم کنیم. بسته های غذایی خشک و مواد شوینده مورد نیاز هر ماه در اختیار آنان قرار دهیم تا مجبور به خریداری آنها نشوند و هزینه های آنها را کم کنیم تا بتوانند اجاره منزل بپردازند.
بخش دیگری از اقدامات ما، حمایت های اجتماعی است مانند رهن اتاق برای آنها، ما تلاش می کنیم کسانی را پیدا کنیم که منازلی را به آنها اجاره دهند و پرداخت اجاره منزل را به خود آنها محول می کنیم تا مستقل شوند و اعتماد به نفس پیدا کنند و خودشان برای زندگی خود قدم هایی بردارند.
در این مرکز برای زنانی که مبتلا به ایدز، هپاتیپ یا در معرض آسیب هستند یا سوء مصرف کننده مواد بودند.
سایت دندانپزشکی داریم، هفته سه روز دندان پزشکانی از انجمن دندان پزشکی به صورت رایگان خدمات دندان پزشکی را در اختیار آنان قرار می دهند.
اقدام چهارم این است که یک گروه ۵ نفره داریم و این گروه با کوله پشتی که در آن کاندوم، سوزن، سرنگ، پد بهداشتی، پد الکل، لباس زیر برای زنان، پمادهای سوختگی، آنتی بیوتیک و نرم کننده پوست های پا و دست را در اختیار آنان قرار می دهند.
این ۵ نفر از زنان بهبود یافته هستند لذا با آنان وارد مشاوره و مذاکره می شوند و به آنها می گویند که می توانند مواد را کنار بگذارند؛ سپس آنان را به خانه خورشید ارجاع می دهند و مورد مشاوره روانشناسی و مددکاری اجتماعی قرار می گیرند و اتفاقات خوبی می افتد.
اقدامات دیگر اینکه روی توان افزایی زنان و کودکان کار می کنیم، معمولاً زنانی که اعتیاد پیدا کردند و به ما رسیدند کسانی هستند که در خانواده های گسسته زندگی کردند و مهارت های زندگی را در عمل یاد نگرفتند به همین دلیل تصمیم گیری و مسئولیت پذیری آنها مشکل دارد و ارتباط بین فردی آنها دچار مساله است بنابراین با این کارها سعی می کنیم که روی پای خودشان بایستند، ما به آنها مشاوره های گروهی رایگان می دهیم؛ بسیاری از آنها شناسنامه ندارند یا اینکه همسر آنان ۱۰ تا ۱۵ سال است که مفقود شده، اما نام او همچنان در شناسنامه هست و مانع کمک به سرپرست خانوار می شود بنابراین مشاوره حقوقی، روانشناسی و مددکاری می دهیم و به استقلال و بهبود زندگی آنها کمک می کنیم.
از سال گذشته صد و پنج کودک کار و خیابان را حمایت می کنیم، کودکان از ما مشاوره های تحصیلی و آموزشی می گیرند چون داوطلبانی داریم که رشته های فنی، ریاضی و مهندسی خواندند، جوانان به آنها آموزش می دهند و از نظر تحصیلی به آنها کمک می کنند، شروع سال تحصیلی کمک هایی می کنیم برای اینکه بتوانند لوازم التحریر خود را دریافت کنند، خانواده هایشان را حمایت می کنیم، برای آنها کارگاه های آموزشی پیشگیری از ایدز و اعتیاد می گذاریم تا بتوانند سالم زندگی کنند.
- 9
- 4
