زندگی نامه یعقوب لیث؛پادشاهی که از زبان فارسی حمایت کرد

یعقوب لیث صفاری کیست

چکیده ای از زندگینامه یعقوب لیث:

سلطنت: ۲۴۷ – ۲۶۵ قمری

۸۶۱ – ۸۷۹ میلادی

جانشین: عمرو لیث

زاده: ۲۲۵ قمری

۸۴۰ میلادی

روستای قرنین، سیستان

درگذشته: شوال ۲۶۵ قمری

ژوئن ۸۷۹ میلادی

آرامگاه: گندی شاپور

همسر: راحیله

دودمان:صفاریان

پدر:لیث

دین و مذهب: اسلام

یعقوب لیث که بود؟

یعقوب لیث فرزند لیث، رویگری از اهالی سیستان که نام اصلی او رادمان پور ماهک یا بـه شکل رایج در پارسی میانه، رادمان ماهکان (رادمان پسر ماهک) یکی از پادشاهان ایرانی است. او بنیانگذار صفاریان بود که زرنج را به عنوان پایتخت برگزید. او زبان عربی را که در ایران سیطره پیدا کرده بود، عقب راند و از زبان فارسی حمایت کرد و آن را به رسمیت شناخت.

وی توانست کشورهایی از قبیل؛ افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان و غرب پاکستان را فتح کند. برای حفظ حاکمیت خود به بغداد؛ پایتخت خلافت عباسی، هجوم برد. بعد از یعقوب برادرش عمرو لیث به حکومت رسید.

یعقوب از جوانی همراه با برادرانش؛ علی و عمرو در عیاری ها شرکت می کرد. کودکی یعقوب با شنیدن داستان های مربوط به پهلوانی زال و سام نریمان در سیستان گذشت که همین موضوع می تواند علت شکل دادن شخصیت او به عنوان یک عیار و پهلوان باشد. او در جوانی چکش رویگری را کنار گذاشت و شمشیر جنگاوری را به دست گرفت زیرا علاقه زیادی به جنگ و نظامی گری داشت.

زندگینامه یعقوب لیث

یعقوب لیث یک شخصیت محبوب و رشید در بین مردم داشت و این موضوع به علت خصلت پهلوانی اش بود. یعقوب لیث به ایرانی بودن خود مفتخر بود و تلاش می کرد در حق فقرا تعدی نکند. وی به شکل داوطلبانه به جنگ می رفت و بعد از آن هم به درهم بن ناصر که زرنگ را از دست عمال طاهریان درآورده بود پیوست. یعقوب توانست از طریق کشتن عمار فرمانده خوارج که در جنگ درهم با خوارج بود، به شهرت بیشتری دست یابد.

خانواده یعقوب لیث

خانواده یعقوب لیث صفاری:

یعقوب لیث در روستای قرنین در سیستان چشم به جهان گشود. لیث پدر یعقوب رویگر بود و چهار پسر با نام های یعقوب،عمرو، علی و طاهر داشت که از بین آنها عمرو توانست بعد از یعقوب به حکومت برسد هرچند دوره ی حکومت او زیاد نشد.

یعقوب نیز در ابتدا راه پدر را در پیش گرفت و هر چه از رویگری به دست می آورد با دوستانش صرف ضیافت می کرد، اما با رسیدن به سن رشد تعدادی از عیّاران وی را بـه سرداری خودشان انتخاب کردند.

تصویری از سواره نظام در دوران یعقوب لیث

دوره جنگجویی یعقوب لیث:

هنگامی که طاهر بن عبدالله در خراسان حکومت می کرد یعنی در سال ۲۳۷، صالح بن نصر کنانی از اهالی بُست توانست بر سیستان تسلط پیدا کند. طاهر توانست با درایت خود صالح بن نصر را از سیستان خارج کند بعد از آن هم درهم بن نصر شورش کرد و توانست سیستان را از طریق بیرون کردن سپاهیان طاهر؛ به تصرف در بیاورد. در این میان درهم نتوانست از عهده سپاهیان بربیاید به همین دلیل یعقوب را به عنوان سردار سپاه انتخاب کرد، سپاهیان هم با مشاهده ضعف درهم در این موضوع از این برکناری استقبال کردند.

بعد از مدتی درهم با تدبیر والی خراسان اسیر شد و به بغداد منتقل شد، بعد از گذراندن مدتی در زندان آزاد شد و تحت خدمت خلیف درآمد. در همین بهبهه یعقوب هم پیشرفت کرد و توانست خوارج را دفع کند، به علت تدبیری که این فرمانده داشت یارانش از او به شدت حمایت می کردند.

سکه های تاریخی در دوران یعقوب لیث

فتح هرات توسط یعقوب لیث:

یعقوب لیث توانست به حاکیمت کرمان از جانب سوی محمد بن طاهر منصوب شود زیرا توان رزمی بالایی در جنگ با خوارج از خود نشان داد. سیستان نیز علاوه بر کرمان به زمینه قدرت یعقوب اضافه شد اما هیچگاه از فکر تسخیر خراسان بیرون نمی آمد، زیرا او نمی توانست حکومت طاهریان را بر خراسان تحمل کند و در نهایت مصمم شد این کار را به اتمام برساند. بهانه یورش به خراسان از طریق پناهنده شدن عبدالله بن محمد به محمد بن طاهر (امیر طاهری) فراهم شد.

سکه های تاریخی در دوران یعقوب لیث

برای دستیابی به خراسان ابتدا هرات فتح شد، در آن زمان عبدالله بن محمد فرمانروایی هرات را برعهده داشت بنابراین یعقوب لیث این فرصت را غنیمت دانست به هرات حمله کرد. این جنگ با وجود زخمی شدن یعقوب با موفقیت همراه شد و او توانست هرات را فتح کند. در این میان عبدالله بن محمد به خراسان فرار کرد و به محمد بن طاهر پناهده شد همین عامل سبب شد یعقوب به خراسان حمله کند و هدف نهایی خود را به سرانجام برساند.

مقبره یعقوب لیث

فتح خراسان توسط یعقوب لیث و تشکیل حکومت صفاریان:

در شعبان سال ۲۵ هجری قمری یعقوب لیث به سمت نیشابور حرکت کرد تا نیشابور را در زمینه قدرت خود قرار دهد و عبدالله را هم از میان بردارد. از آنجایی که عبدالله بن محمد از ضعف محمد بن طاهر اطلاع داشت؛ هنگام ورود به خراسان نیروهایش را هم با خود همراه کرد تا نیشابور را تحت محاصره قرار دهد. محمد بن طاهر قدرت روبرویی با سپاه عبدالله را نداشت زیرا فساد تمام حکومتش را در برگرفته بود. در نهایت با پا درمیانی علمای درباری بین این دو نفر صلح برقرار شد، همچنین حکومت طبس و قهستان به عبدالله داده شد.

یعقوب برای حمله به نیشابور به دنبال بهانه دیگری بود. با فرار کردن احمد بن فضل از او و پناه بردن به محمد بن طاهر، یغقوب درخواست کرد فراری را به او تحویل دهند اما امیر طاهری از این کار امتناع کرد و بهانه ی حمله شکل گرفت. احمد بن فضل قصد داشت محمد بن طاهر را از این حمله مطلع کند اما حاجب دربار او را از این ملاقات با بهانه خواب بودن امیر منع کرد.

آرامگاه یعقوب لیث

یعقوب به محمد بن طاهر پیام فرستاد که برای دستگیر کردن پناهندگان آمده است، امیر طاهری هم با حضور پناهندگان جلسه ای برپا کرد تا مشورت بگیرد. عبدالله بن محمد که خود عضوی از این گروه پناهندگان بود؛ پیشنهاد جنگ با یعقوب را مطرح کرد که از جانب محمد بن طاهر پذیرفته نشد زیرا او معتقد بود اگر بجگند یعقوب پیروز می شود بنابراین تصمیم گرفت پناهندگان را از شهر بیرون کند تا بهانه یعقوب برای حمله به خراسان حذف شود.

با خروج پناهندگان از شهر همچنان اردوی یعقوب در بیرون نیشابور ماندند، بنابراین عبدالله بن طاهر اطرافیان خود را برای تقدیم احترام نزد یعقوب لیث فرستاد و از یعقوب درخواست کردند که عقب نشینی کند اما یعقوب این پیشنهاد را نپذیرفت و به سیستان برنگشت. شادیاخ یکی از محله‌های نیشابور بود که یعققوب در آنجا سکان گزیده بود؛ محمد بن طاهر برای دلجویی به حضور او رفت و هنگامی که از اسب پایین آمد یعقوب دستور دستگیری او را داد، در نهایت یعقوب لیث امیر طاهری را که به دیدار او رفته بود دستگیر کرد و به این حکومت در خراسان پایان داد. بنابراین در سال ۲۵۹ هجری قمری یعقوب توانست بر خراسان تسلط پیدا کند و حکومت صفاریان پایه گذاری کند.

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش