در سازمان گمرک، بروکراسی پیچیده و رفتار‌های نامناسب دیده می‌شود/ مردم از رفتارهای گمرک اذیت و آزار می‌بینند

در طول سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته، انتقادات زیادی در خصوص عملکرد سازمان گمرک ایران مطرح بوده است. عده‌ای بر این باورند که اگر این سازمان از پیچیدگی، رانت‌ها و فساد‌های موجود در خود خلاص می‌شد، شرایط بازار و تجارت بین‌المللی، مسیر بهتری را دنبال می‌کرد.

در این باره محمد وحیدی، نماینده بجنورد به اقتصاد۲۴ گفت: اینکه اگر سازمان گمرک مدیریت شفاف و قوی‌ای داشت، اوضاع بهتر بود، سوال یکی از محور‌های اساسی رفع موانعی است که قرار است ما به آن برسیم.

وی افزود: صادرات کالا‌های اساسی کشور که در بازار‌های بین‌المللی ظرفیت دارند و کمک مستقیم به تولید می‌کنند و واردات کالا‌هایی که می‌توانند در افزایش ظرفیت‌های تولیدی کشور نقش‌آفرینی کنند، از مهمترین اهداف هر دولت باید باشد.

نماینده بجنورد تصریح کرد: اگر عملکرد گمرک طی سال‌های مختلف مورد بررسی قرار بگیرد، می‌بینیم یک سازمان با کارایی بسیار کمتر از فرصت‌هایی است که می‌توان برای کشور ایجاد کرد. بعضی اوقات در خبر‌ها می‌خوانیم که رییس قوه قضاییه شخصاً دستور داد که کالا‌های فاسدشدنی زودتر ترخیص شوند تا تاریخ‌شان منقضی نشود. اساساً باید روال کار طوری باشد که کار به دستور رییس قوه قضاییه و یا رییس جمهور و... نرسد، یعنی سیستم به خاطر تسریع امور و بهبود اوضاع می‌باید شرایط را به نسبت گذشته تغییر دهد.

ساختار گمرک ناکارآمد است

وحیدی اظهار داشت: به نظر من یا ساختار گمرک ناکارآمد است یا در درون ساختار فساد وجود دارد که این فساد درون‌سازمانی مانع از بهره‌وری و افزایش ظرفیت این سازمان می‌شود یا سازمان با قوانینی دست و پنجه نرم می‌کند که این قوانین کارایی ندارد و اگر قوانین مشکل دارند باید رفع شوند.

وی یادآور شد: الان حتی افراد عادی برای تمدید واردات خودرویی که به عنوان خودروی همراه داشتند، مشکل دارند. مثلاً فردی از کشوری جنگ‌زده مثل اوکراین خودرویی را آورده و نمی‌توانسته خانواده‌اش را آن‌جا رها کند و باید با خودروی شخصی وارد کشور می‌شده و این خودرو الان داخل کشور است و می‌خواهد دو، سه بار تمدید کند، ولی این‌قدر در گیر و دار گمرک اذیت می‌شود که بیزار می‌شود و می‌خواهد خودرویش را آتش بزند.

عضو مجمع نمایندگان استان خراسان شمالی افزود: در سازمان گمرک، هم بروکراسی پیچیده است و هم رفتار‌های نامناسب در آن‌جا دیده می‌شود و از طرفی، چقدر اذیت و آزار توسط سیستم‌های گمرکی و آلوده بودن این سیستم وجود دارد. از این‌رو و به باور من، موضوع مهمتر این است که باید اساس حرکت اقتصادی گمرک بر اساس حرکت اقتصادی کشور و مبتنی بر رفع نیاز‌های عمومی باشد. مثلاً اگر در خشکسالی نیاز داریم که نهاده‌های دامی وارد کنیم، باید سیستم کار را تسریع کند نه اینکه شاهد فاسد شدن این نهاده‌ها به خاطر عدم‌ترخیص به موقع باشیم.

وحیدی گفت: متوجه نمی‌شوم سیستم گمرک، چه سیستمی است. اگر شما ثبت سفارش در کشور مبدا کرده‌اید و مجوز واردات یک کالای اساسی داده‌اید تا نیاز کشور رفع شود، چرا کالا باید در گمرک فاسد شود؟ یا مثلاً کالا‌هایی که در زنجیره تولید کشور مورد نیاز است، گمرک در ترخیص این کالا‌ها دچار مشکل است. شاید بگویند ما در مجموعه گمرکات بین‌المللی دچار تحریم هستیم، پس چطور می‌شود این کالا توسط بعضی افراد به راحتی وارد کشور می‌شود، ولی در مرز‌های زمینی یعنی گمرکات متفاوت عمل می‌کنند، یعنی یک گمرک کار را سخت و دیگری آسان می‌گیرد.

گمرک‌ها از یک رویه پیروی نمی‌کنند

نماینده بجنورد تصریح کرد: گمرک‌ها از یک رویه پیروی نمی‌کنند و در این سازمان، چندرویه‌ای را شاهدیم و یک جایی باید نقص این ساختار برطرف شود و حقیقتاً مردم به حق از این بابت گله‌مند هستند. به نظر من، باید برای این ساختار در مجموعه وزارت اقتصاد، یک تصمیم جدی‌تر گرفته شود و آقای وزیر اقتصاد باید پاسخگو باشد.

وی اظهار داشت: اتفاقاً اگر ارزش پول ملی ما کاهش پیدا کرده، بخشی از آن به خاطر این است که وقتی کالای وارداتی به موقع وارد فرآیند بازار نشود، در کشور تورم ایجاد می‌کند و این تورم توسط کالای وارداتی دپو شده در گمرک است. رفتار‌های گمرک مشخصاً باید رفتار‌هایی پیشگیرانه از حوادثی باشد که در حوزه اقتصاد قابلیت پیش‌بینی دارند. مگر اقتصاددان‌های دنیا مثل بخش‌های دیگر، قابلیت پیش‌بینی را جزو حوزه علم نمی‌دانند؟ پس چرا می‌گذاریم در کشور بیماری ایجاد و به تومار تبدیل شود و بعد بخواهیم جراحی کنیم؟