بانک
بانک نهادی اقتصادی است که وظیفههایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارزها، نقل و انتقال وجوه، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان، پرداخت بدهی مشتریان، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان، انجام وظیفه قیمومیت و وصایت برای مشتریان، انجام وکالت خریدها و فروش را بر عهده دارند. وظایف بانک مرکزی عبارتست از انتشار اسکناس و تنظیم حجم پول در گردش، نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای متعلق به دولت، نگهداری ذخایر قانونی و موجودی نقدی بانکهای تجاری، ایجاد امکانات اعتباری برای بانکهای تجاری، انجام دادن عملیات تسویه حساب بین بانکها، صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت، اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات. این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره سیاست پولی ثبات را بر عهده دارد. این بانک، بانکهای دیگر را در جهت ارائه خدمت و هماهنگی با اقتصاد به فعّالیت وامیدارد.
بانک شاهی ایران نخستین بانک ایران برای اولین بار درایران اقدام به چاپ ونشر اسکناس درزمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار نمود ودرسال۱۳۰۲ خورشیدی بانک ملی در زمان حکومت پهلوی چاپ اسکناس را به عهده داشت که بعدها به بانک مرکزی ایران واگذارشد.
منشأ کلمه بانک
واژهٔ بانک در زبان انگلیسی میانه از زبان فرانسوی میانه (banque)، و آنهم از واژه ایتالیایی قدیمی banca، و آن نیز از واژه آلمانی بسیار قدیمی banc,bank,"bench.counter" گرفته شدهاست.
Benchها (نیمکتها) به عنوان میزها یا شمارشگرهای مبادله در حین دوره رنسانس توسط بانکداران فلورانتین مورد استعمال قرار میگرفتند که مذاکرات و مبادلاتشان را پشت میزهایی انجام میدادند که با رومیزیهای سبز رنگ پوشیده شده بود.
یکی از قدیمیترین موارد مشاهده شد که نشاندهنده فعالیتهای تبدیل پولی بود، سکه درهم نقره یونان است که از مستعمره ترابزون یونان باستان در دریای سیاه، ترابزون کنونی، پیش از میلاد، میباشد که در موزهٔ بریتانیا در لندن به نمایش گذاشته شدهاست.
این واژه همچنان در بنگلادش مورد استعمال قرار میگرد که یکی از زبانهای کودکی سانسکریت است. این محاسبات هزینه، بزرگترین بخش قراردادهای ریاضی است که توسط ریاضیدانان هندی در اوایل سال ۵۰۰ پیش از میلاد نوشته شد.
بانک در بریتانیا
کهنترین شکل بانکداری مربوط به دوران هخامنشیان و در میانرودان (بخشی از ایران آن زمان) است که در آنجا یهودیان عهدهدار امور بانکداری بودهاند. مدارکی از این ناحیه به دست آمدهاست که کاملاً حکم چک را دارند. واژه «بانک» نیز در آن زمان به کار میرفتهاست و واژه «چک» نیز از آن روزگار تا به امروز باقی ماندهاست. در نوشتههای ساسانیان به زبان پهلوی به واژه چک برمیخوریم و همین واژه از ایران به دیگر نقاط جهان راه یافتهاست.
تاریخچه بانکداری مدرن
ریشه بانکداری به معنای امروزی این کلمه، میتوان در دوره رنسانس ایتالیا و در شهرهای ثروتمند آن درشمال مانند فلورانس، ونیس وژنووا یافت. خانوادههای باردی و پروزی در ۴ میلادی بانکداری را در فلورانس با توسعه شعبات در بسیاری از بخشهای دیگر اروپا گسترش دادند؛ و شاید مشهورترین بانک ایتالیا، بانک medici، باشد که توسط جیووانی مدیسی در سال ۱۳۹۷ تأسیس شد. اولین بانک سرمایهگذاری ایالتی شناخته شد. بانک سنت جورج در ژنووا ایتالیا در سال ۱۴۰۷، تأسیس شد.
شغل بانکداری در بسیاری از کشورها که قانون متداول انگلیس در آن رایج است از طریق اساسنامه تعریف نشدهاست اما این تعریف طبق قوانین متداول صورت گرفتهاست.
در دیگر حوزههای قانون رایج انگلیسی، تعاریف قانونی مختلفی از شغل بانکداری ارائه شدهاست. با توجه به این تعاریف، باید بخاطر داشت که آنها به تعریف شغل بانکداری با هدف قانونگذاری برای آن میپردازد، ونه لزوماً برای ارائه تعریف کلی. به ویژه، اکثر تعاریف از سوی مراجع قانونی ارائه شدهاست که بیشتر دارای اهداف ورود قانون و پشتیبانی از بانکها هستند تا اینکه بخواهند تعریف و قانونی در زمینه شغل حقیقی بانکداری ارائه دهند. اما در بسیاری از موارد، تعریف قانونی آن، بازتاب دقیقی از تعاریف قانونی متداول است.
ایالات متحده آمریکا
در ایالات متحده آمریکا صنعت بانکداری صنعتی کاملاً قانوندار با قانونگذاری بسیار دقیق و نکتهبین است تمامی بانکها با سپردهای تضمین شده ازطریق fdic دارای شرکت نیمه سپردهگذاری فدرال fdic به عنوان یک متعادلکننده هستند گرچه سیستم ذخیره فدرالی اولین تعدیلکننده بانکهای ایالتی عضو فدرال است اما اداره ممیزی اسکناس occ اولین تعدیلکننده فدرالی بانکهای داخلی است و اداره نظارت بر پسانداز یا ots اولین تعدیلکننده فدرالی پساندازها میباشد.
بانکهای غیر عضو ایالتی از طریق مراکز ایالتی و همینطور fdic مورد بررسی قرار میگیرند. بانکهای داخلی یک تعدیلکننده اولیه دارد یعنی occ واسطههای واجد شرایط و کارگران کمکی توسط MAIC تعدیل میشوند هر مرکز تعدیل مجموعه قوانین و مقررات خاص خودش را دارد که بانکها و صندوقهای ذخیره باید از آنها پیروی کنند.
شورای نظارت بر موسسات مالی فدرال FFIEC درسال ۱۹۷۹ به عنوان یک بدنه بین نمایندگیهای رسمی که وکالت دارند تا قوانین و سیاستگذاریهای واحد معیارها و استانداردها را تعریف کرده شیوههای متداول فدرال بر موسسات مالی را گزارش دهد گرچه FFIEC موجب ایجاد درجهٔ بالاتری از تعدیل بین نمایندگیها و شعب بانکها شدهاست قوانین و مقررات تعدیل دائماً در حال تغییر است علاوه بر قوانین در حال تغییر تغییرات در صنعت موجب ادغام موسسات ذخیره فدرال FDIC,OTS,MAIC,OCC در هم شدهاست ادارات بسته شدهاند.
گونههای بانکداری
بانکداری شعبهای: فعالیت بانکی با مجوز تأسیس شعبه.
بانکداری بیشعبه: فعالیت بانکی بدون مجوز تأسیس شعبه.
بانکداری سرمایهگذاری: واسطهگری مالی در خرید اوراق بهادار دست اول و عرضه به سرمایهگذاران در بازار سرمایه.
عمدهبانکداری: انجام عملیات بانکی توسط یک بانک برای یک بنگاه مالی یا بانک دیگر.
خردهبانکداری: انجام عملیات توسط یک بانک برای بنگاهها و اشخاص.
انواع بانکها
بانکها را میتوان به انواع مختلف تقسیم کرد از قبیل:
بانکداری جزئی، که مستقیماً با اشخاص و تجارتها ی کوچک سرو کار دارد.
بانکداری تجاری، که خدمات تجارت بازار متوسط را ارائه میدهد
بانکداری شراکتی، که مربوط به موسسات تجاری بزرگ و مستقل
بانکداری خصوصی، که خدمات مدیریت سرمایه را برای اشخاص و خانوادههای دارای ارزش شبکهای بالا فراهم میکند
بانکداری سرمایهگذاری، که مربوط میشود به فعالیتهایی که در بازارهای مالی انجام میگیرد.
اکثر بانکها و موسسات اقتصادی خصوصی سودآور هستند اما برخی از آنها توسط دولت اداره میشود، یا سازمانهای غیرانتفاعی میباشد.