یهودیان
یهودیان گروهی قومی مذهبی نشأت گرفته از بنیاسرائیل، یا عبرانیان خاور نزدیک باستان است. قومیت، ملت و دین یهود شدیداً با یکدیگر در پیوندند و یهودیت آیین سنتی ملت یهود است، که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل متغیر است.
پیروان یهودیت چه نو کیشان و چه افرادی که از نژاد یهود هستند یهودی خطاب میشوند.
بر اساس نظر یهودیان، نژاد آنها به شه پدران کتاب مقدس ابراهیم، اسحاق و یعقوب و شه مادران سارا، ربکا، لیه و راحیل بازمیگردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند بعد از اینکه توسط یوسف که وزیر مصر بود دعوت شدند. بازماندگان آنها بعداً توسط مصریان به اسارت گرفته شدند و توسط موسی از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ قبل از میلاد رخ دادهاست. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل یهودا و شمعون و کمی از قبیله بنیامین و لاوی هستند که همگی با هم پادشاهی یهودا را تشکیل میدادند. از باقیمانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست.
یهودیت بر خلاف اسلام و مسیحیت دارای ارتباط شدیدی بین نژاد، ملیت و دین است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته میشود و معمولاً تنها در زمانی انجام میشود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند.
قوم یهود از زمان نابودی معبد سلیمان در سال ۷۰ بعد از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور اسرائیل قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را میدهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دوبار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. اولین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله طالوت و بعد داوود و سلیمان و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سالهای ۱۴۰ تا ۳۷ قبل از میلاد.
یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام به استثنای پارسها و هندیان بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شدهاست. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از قرون وسطی و گذر از رنسانس ادامه یافت مانند قتلعام یهودیان توسط هیتلر یا کشته شدن سرباز درجهدار یهودی وفادار فرانسوی با تهمت ناروای خیانت توسط خود ارتش فرانسه. به دلیل آن دشمنیهای دیرین طی دورههایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی میکردند مانند مصر و ایران. تاریخشناسان تشکیل صهیونیسم را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان میکنند و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی مسیحیت و یهودیت، در دورهای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروتاندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام میدادند عنوان شدهاست، اما همزمان با رشد فراماسونری و مفهوم برادری و سکولاریسم در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کمکم از بین رفت.
در زمان جنگ جهانی دوم جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن بعد از واقعه هولوکاست درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده میشود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا میباشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی میکنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن میباشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی میدانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمیشود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی میدانند یهودی نمیداند.
عبری زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی اسرائیل است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را میآموزند، بجز عبری زبانهای ییدیش، لادینو، گویش بخارائی، تاتی دربین برخی یهودیان رایج است.
در سال ۵۳۹ پیش از میلاد کوروش به یهودیان آواره اجازه داد تا به اورشلیم بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود کنیسه بسازند.
ستاره داوود نشان امروزی یهودیت و هویت یهودی است که ریشه در ادبیات عربی قرون وسطی دارد که کابالیستها از آن به عنوان دعای محافظ(سگولا (en)) در برابر طلسم استفاده میکردند که به مهر سلیمان مشهور است. از نظر تاریخی ریشه نشان ماه و ستاره نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف اسرائیل باستان و موأب برمیگردد و در پیکرنگاری سومری رایج بودهاست. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان جهان اسلام و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند.
معنای واژه یهود
واژه یهود در کتاب مقدس به معنی هم قوم یهود و هم سرزمین یهودا است. واژه یهود از لغت آرامی یهودای که از ریشه عبری گرفته شدهاست.
تفاوت یهود و بنی اسرائیل
در کتاب مقدس یعقوب با نام دیگر اسرائیل شناخته میشود. از این رو فرزندان او بنی اسرائیل نام دارند. به دلیل اینکه بعد از اینکه ده قبیله شمالی اسرائیل گم شدند تنها بازماندگان قوم بنی اسرائیل از قوم یهودا هستند امروزه واژه یهود و بنی اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار میروند حال آنکه بنی اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان یعقوب و یهودی به معنی بازماندگان پادشاهی یهودا است.
ریشه قوم یهود
بر اساس کتاب مقدس قوم یهود از بازماندگان ابراهیم، اسحاق و یعقوب هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین کنعان (اسرائیل امروزی) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان میدهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشه ژنتیکی مشترکی در منطقه خاورمیانه و هلال حاصلخیز هستند. مطالعات ژنتیک نشان میدهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشه مشابهی است.
چه کسی یهودی است؟
یهودیت بر خلاف اسلام و مسیحیت دارای بعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بیتوجه باشد یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد.
ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی (هلاخا) تعریف میشود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و سنت شفاهی یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمیگردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی (خاخامها) از کتاب مقدس ازدواج بین یهودی و غیریهودی (جنتیل) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب میشود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیه عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شدهاست که در آن عزرا مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی (جنتیل) ازدواج کرده بودند را مذمت کرده و آنان را به ترک آنان وادار میکند.
حکومت
یهودیان سه بار در سرزمین خود اسراییل حکومت خود مختار داشتند بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ قبل از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهیهای جداگانه پادشاهی اسراییل و پادشاهی یهودیه بوده و با ویرانی معبد سلیمان و حمله آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دوره هاسمونیان یا مکابیان بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ قبل از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ قبل از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دستنشانده رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و شورش بارکوخبا، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ برای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.
جمعیت
یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، معادل ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان میباشد و ازاین تعداد، ۴۱٪ در اسراییل و ۴۰٪ در ایالات متحده آمریکا و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی میکنند. یهودیان بیش از ۲۷۰۰ سال در ایران زیستهاند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.
جهود
جُهود واژهای است در زبان فارسی به معنی یهود، یهودی، کلیمی به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار میرود.
کاربرد در ادبیات قدیم
این واژه بارها در چکامههای فارسی شاعرانی مانند فردوسی، سعدی، ناصرخسرو و نظامی استفاده شدهاست.
