عناوین روزنامه های اقتصادی - یکشنبه ۲۹ تیر ۱۳۹۹

تصاویر صفحه نخست روزنامه‌های اقتصادی امروز کشور در زیر قابل مشاهده است:

روزنامه های: ابرار اقتصادی - آفتاب اقتصادی - صبح اقتصاد - اسکناس - آسیا - جهان صنعت - کسب و کار - دنیای اقتصاد و...

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی نوشت:

پیامدهای رکوردشکنی بورس

خلبان هواپیما بر پایه چه معیاری سطح ارتفاع پرواز را تعیین می کند؟ آیا معیار رضایت مسافران است یا طبیعتا ارتفاع پرواز براساس اصول و استانداردهایی تضمین کننده یک پرواز بدون ریسک است.

برای مثال خلبان در ارتفاعی پرواز خواهد کرد که بازدهی سوخت بالا باشد و هواپیما تا مقصد با کمبود روبرو نشود. موتور هواپیما برای ایجاد احتراق و در نتیجه تولید انرژی به مولکول های اکسیژن نیاز دارد. بنابراین پرواز در ارتفاع خيلي زیاد، باعث بروز مشکل می شود. هرچه ارتفاعِ پرواز هواپیما بیشتر باشد، سوخت بیشتری برای رسیدن به آن ارتفاع نیاز دارد. علاوه‌براین مشکلات متعددی در ارتفاعات مشخص هم وجود دارد. ارتفاع گیری بدون تکیه بر اصول و استانداردها می تواند ریسک سقوط را بالا ببرد. به همین دلیل هیچ خلبانی به صرف تبحر و توانایی شخصی تصمیم به افزایش ارتفاع نمی گیرد؛ زیرا باید مسافران سالم به مقصد برسند و هواپیما مجددا امکان پرواز داشته باشد.

حال تصور کنید تعیین ارتفاع پرواز براساس هیجان خلبان یا مسافران تعیین شود؛ نتیجه چه خواهد بود؟ حادثه برای هواپیما؛ در واقع ریسک پرواز به شدت بالا خواهد رفت و احتمال سقوط یا آسیب به هواپیما و سرنشینان بالا می رود.

داستان بورس بی شباهت به تمثیل اشاره شده نیست. شاخص بازار سهام از تیر ۹۷ تا به حال حدود ۱۷ برابر شده است. این در حالیست که تغییرات قیمت مسکن در همین بازه نزدیک به سه برابر بوده است. تغییرات نرخ ارز نیز با فرازونشیبی، سرانجام از تغییرات رخ داده در بازار مسکن تأثير می پذیرد.

از ابتدای امسال نیز شاخص سهام ۲۴۰ درصد افزایش یافته ولی قیمت مسکن بسیار کم تر از این میزان تغییر کرده است. براساس آمار بانک مرکزی متوسط تغییرات قیمت در تهران در پایان خردادماه نسبت به ابتدای سال حدود ۲۴ درصد بوده است. بازدهی بازار ارز نیز نسبت به ابتدای سال زیر ۴۰ درصد بوده است.

این مقایسه نشان می دهد بازدهی بازار سهام قابل مقایسه با سایر بازار ها و شرایط حاکم کلان کشور نیست و این شکاف بازدهی تقریباً بی سابقه است.

بعضی می گویند باید این وضعیت را به فال نیک گرفت؛ ولی واقعیت آن است که این شکاف بازدهی و افزایش ها را نمی توان نادیده گرفت. اما این افزایش ارتفاع حداقل از دو جهت میتواند موجب افزایش ریسک ها در اقتصاد شود.

نخست به واسطه اثر ثروتی که دارد میتواند تقاضا را در اقتصاد ایران بالا ببرد. این افزایش تقاضا در قالب اثر ذهنی و واقعی میتواند رخ دهد. به عنوان مثال شخصی که ۲۰۰ میلیون تومان پس‌انداز خود را به بورس برده و سهام خریده امروز که ارزش سهامش به یک میلیارد تومان رسیده است احساس ثروتمندی بیشتری دارد (حداقل روی مانیتور و صفحه تلفن خود). طبیعتا این شخص میتواند از طریق کاهش پس‌انداز به واسطه حس افزایش ثروت تقاضای بیشتری ایجاد کند. حالت دیگری هم این که شخص سهام خود را نقد کند و وارد بازار دیگر شود (البته اگر همه این تصمیم را بگیرند قیمت ها فرو می ریزد و دیگر ثروتی نخواهد بود تا اثری داشته باشد).

طبیعتا باتوجه به شکاف بالای بازدهی بازار سهام در قیاس با سایر بازارها قدرت خرید شخص بالاتر رفته است. در این حالت هم فرد میتواند با دارایی نقدی بیشتری وارد بازارهای دیگر شود. باتوجه به تنگناهای حاکم بر سمت عرضه در اقتصاد ایران اگر تقاضا از عرضه بیشتر باشد، قیمت ها رشد می کند. چندان پربیراه نیست که بپذیریم، بازار سهام این روزها وارد یک نوع جدیدی از بازی پانزی شده است. بازي پانزی برای نخستین بار در میانه دهه ۹۰ وارد ادبیات اقتصادی شد. در آن سالها با بالا رفتن نرخ سود بانک ها برای جبران ناترازی خود وارد یک بازی پانزی شدند و از طریق جذب سپرده بیشتر تعهدات خود دربرابر سپرده گذاران را پرداخت می کردند. نرخ های سود پرداختی مجددا تبدیل به سپرده می شد و بانک ها ناچار بودند این بازي را باشدت بیشتری ادامه دهند. در کنار خسارت های اقتصادی ناشی از اضافه برداشت افزایش ثروت از محل سود سپرده ها خود را در نوسان دیگر بازار ها در سال های بعد نشان داد. بنظر میرسد بورس نیز وارد چنین بازی ای شده است و حمایت دولت از بورس و شاخص آن بر شدت این بازي افزوده است و اگر روند بازدهی مدیریت نشود، میتوان گفت شکل جدیدی از بازی پانزی در این بازار رقم خورده است که دو اتفاق متفاوت به دنبال دارد؛ یا با افزایش بازدهی در این بازار سایر بازارها نیز تحت‌تأثیر آن رشد خواهند کرد یا ثروت اضافه شده در این بازار خود را در قالب تقاضا در سایر بازارها نشان خواهد داد که هر دو حالت یک نتیجه به دنبال دارد: افزایش نرخ تورم.

در واقع بورس این روزها همانند هواپیمایی است که خلبان بی توجه به استانداردها صرفا بخاطر خشنودی و پاسخ به هیجان مسافران در حال افزایش ارتفاع است؛ غافل از آنکه هر پروازی نیازمند سوخت است و اگر سوخت تمام شود (که قطعاً تمام خواهد شد) حادثه به دنبال دارد.