فیلم/ اجرای همایون شجریان با خواننده لبنانی جنجالی شد

عبیر نعمه، خواننده مشهور اهل لبنان اثر "مرغ سحر" را با زبانی فارسی با همراهی همایون شجریان و نوازندگان بین‌المللی اجرا کرد.

گروهی از خوانندگان زن ایرانی و برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی به اجرای مشترک همایون شجریان با عبیر نعمه خواننده زن لبنانی انتقاد کردند.

ماجرای اعتراض خوانندگان زن به همایون شجریان چیست؟

نهال موسوی در عصر ایران نوشت: در چند روز قبل خبری با عنوان "فراتر از قرنطینه" بازخوانی از آهنگ "مرغ سحر" از همایون شجریان با همراهی آوازخوان زن لبنانی عبیر نعمه در شبکه های اجتماعی منتشر شده است. پس از انتشار آن چند خواننده زن (که همگی هم ساکن خارج از کشور ایران هستند) به این قضیه و همخوانی همایون شجریان با خواننده لبنانی اعتراض کردند.

این قطعه پروژه ای از ارکستر فیلارمونیک تهران است که در زمان قرنطینه (Quarantine) و با نگاهی به فراتر از این موقعیت جهانی ضبط و اجرا شده است. آرش گوران (رهبر ارکستر فیلارمونیک تهران) در همکاري با همایون شجریان و عبیر نعمه (خواننده اهل لبنان) و نوازندگان مطرح بین المللی قطعه "مرغ سحر" ساخته شادروان مرتضی نی داوود را دوباره اجرا کرده است.

در صفحه اینستاگرام همایون شجریان همراه با معرفی این آهنگ آمده است که: "تقدیم به تمام مردم جهان ... مردمی که مهرشان مرز و نژاد نمی شناسد" و آرش گوران هم در مصاحبه ای در مورد ایده و شکل گیری چنین اثری گفته است: "به هر جهت موسیقی زبانی بین المللی است و هیچ کس نمی تواند انحصار آنرا داشته باشد، زیرا مربوط به همه است. در راستای ایده تولید و ضبط قطعه" مرغ سحر" نیز باید بگویم دلم می خواست موزیسین های بزرگ جهان را در کنار خود داشته باشم.[ ...] این که تصمیم داریم از مرزها فراتر رویم و بگوییم نژاد ما یکی است و انسانیت مهمتر از مسائلی چون سیاست و رنگ و هر مقوله دیگر است."

حال واقعا این پرسش در میان است که آیا کسی حق دارد به هنرمندی بگویید چرا با فلان کس همراهی کرده ای؟ اساساً چنین سوالی وجاهت مطرح شدن دارد؟

همایون شجریان و آرش گوران به هر دلیلی انتخابشان برای این همخوانی خانم عبیر نعمه بوده است، این انتخاب حق آنان است و غیر از خودشان به هیچ شخص دیگری ارتباطی ندارد. میتوان به کیفیت اثر یا شیوه خوانندگی، اجرا، تنظیم و ... نقد داشت ولی اینکه چرا با فلانی کار کرده اید و چرا با فلانی کار نکرده اید دخالت در زندگی و حق انتخاب هنرمند است و هیچ جای از اعراب ندارد.

درست است که مقوله خوانندگی زن براساس قوانین کشور شرایط خاص خود را دارد و زنان به شکل تک خوان نمی توانند قطعه ای را اجرا کنند ولی زیر سؤال بردن حرکت هنری گروهی از هنرمندان با استدلال به این مقوله چه مشکلی را حل می کند؟ غیر از این که همایون شجریان و آرش گوران را وارد یک حاشیه و جنجال بی ربط کنیم چه عایدی دیگری دارد؟

همان گونه که کسی به انتخاب‎ های معترضین نمی تواند ایرادی بگیرد که چرا آن سبک های موسیقی یا آهنگ ها را برای خودشان انتخاب کرده اند ، یا با فلان خواننده و آهنگساز هم کاری کرده اند و ... طبیعتا آن ها هم حق ندارند در مورد انتخاب دیگر هنرمندان دخالت کنند. نه فقط دخالت بلکه آن را زیر سؤال ببرند و به سویه های دیگری آنرا ارتباط دهند.

حال چرا هر اتفاقی را چنین پیچیده و بغرنج می کنیم و خواسته یا ناخواسته همواره دنبال کاسه ای زیر نیم کاسه هستیم میتواند موضوع یک پروژه جامعه- روان شناسی باشد که اهل فن با مطالعه و بررسی دقیق دلایل آنرا ریشه یابی کنند.

آرش گوران در مصاحبه با ایلنا (اول تیر ۹۹) به صراحت در مورد انتخاب عبیر نعمه گفته است:" قبل از هرچیز باید بگویم که ما خوانندگان بانوی بسیار توانایی در کشور داریم. اساساً هدف از ساخت اثر این بود که یک خواننده ایرانی و یک نماینده بین المللی از دیگر خوانندگان داشته باشیم که در نهایت از میان گزینه ها که عالیم قاسمف نیز جزوشان بود، خانم عبیر نعمه انتخاب شدند. بازهم می گویم بر این موضوع اشراف دارم که خوانندگان بانوی بسیار توانایی در کشور داریم و آرزویم این است که اجراهای آن ها را ببینیم و بشنویم."

این نوشتار در دفاع از قطعه "مرغ سحر" همایون شجریان و آرش گوران نیست که به نظرم در فرم اجرا و خوانندگی (به خصوص خانم عبیر نعمه)، سازبندی ها، هارمونی، ویدیو ساخته شده و ... جای نقد دارد ولی در دفاع از زندگی هنری و حق انتخاب آزاد نه تنها همایون شجریان و آرش گوران بلکه دیگر هنرمندان و تمام انسانها برای زندگی و فعالیتشان است.

این اتفاق مثل آن است که زن و مردی با هم ازدواج کند و زنان یا مردانی به این انتخاب آن ها اعتراض کنند! حال به هر دلیلی.

هرشخصی مسوول انتخاب ها و عملکرد خود است پس به همایون شجریان یا هر کس دیگری نباید اظهار‌کرد: چه بکن یا چه نکن.

در شکل ارتباطات جهان امروز این آزادی برای هر کسی فراهم شده است که از طریق شبکه های اجتماعی تریبونی داشته باشیم، علی الخصوص هنرمندان به علت وجود هوادارانشان تریبون بزرگتری در اختیار دارند، حواسمان باشد که به دلیل وجود چنین امکانی سبب نشود بدیهی ترین موارد زندگی اجتماعی را فراموش کنیم و به دلیل چند هزار لایک و کامنت دچار فراموشی و یا تشویش ذهنی و روانی شویم. شاید بسياري پرسش به ذهنمان بیاید ولی چون تریبونی به اسم شبکه اجتماعی داریم آیا باید سریع این افکار را بیرون بریزیم؟

آیا باید به همایون شجریان یا هر شخص دیگری گفت این کار را بکن و آن کار را نکن! چرا این کار را کردی و چرا آن کار را نکردی؟

یادمان باشد که به حقوق اولیه هر انسانی اعم از هنرمند یا غیر هنرمند احترام بگذاریم و در باره این مورد اخیر همایون شجریان جای افسوس دارد که چند هنرمند دیگر به انتخاب او احترام نگذاشته و آن را زیر سؤال برده اند، حال به هر دلیلی!