دردسر‌های میز سه متری کرملین/ استقبال سرد از امانوئل مکرون و پیامی که ایران باید بگیرد!

حواشی سفر ابراهیم رئیسی به مسکو تمامی ندارد. دلیل بی‌پایان بودن این حواشی هم نه مخالفان دولت، که موافقان آن هستند. فاصله چند متری رئیسی با پوتین در نشست دوجانبه، عدم استقبال رسمی از رئیس جمهور ایران در بدو ورود، نشستن پوتین روی صندلی هنگام ورود رئیس جمهور ایران و در مجموع استقبال سرد مسکو از تهران صدای منتقدان دولت را در آورد. آن‌ها معتقد بودند سیاست‌های دوستانه ایران در قبال روسیه نباید اینگونه به بار می‌نشست. تمام این موارد از نظر حامیان دولت اتفاقی عادی بود و حتی مستند «سفر مسکو» توسط آنها ساخته شد تا آن سفر را به عنوان مهمترین دستاورد سیاست خارجی دولت معرفی کنند. طی روز‌های بعد از سفر، رسانه‌های نزدیک به دولت، هر گزارشی برای توجیه رفتار غیر دوستانه دولت روسیه منتشر کردند و کار به جایی رسید که وزیر خارجه دولت مجبور شد اعلام کند ابراهیم رئیسی ده دقیقه از جلسه با رئیس جمهور روسیه را به اقامه نماز گذرانده و از این اقدام به عنوان دستاورد نشست یاد کرد.

رسانه‌های فارس و تسنیم نیز گزارش‌های متعددی منتشر کردند تا ثابت کنند اتفاقات دیدار رئیس جمهور ایران و روسیه نرمال بوده است. تنها در یک فقره از گزارش‌ها، زبان بدن پوتین را تحلیل کردند که در نشست با ابراهیم رئیسی استرس داشته و از شدت اضطراب دائما کراواتش را صاف می‌کرده است.

خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «پاسخ به همه شبهات درباره سفر رئیسی به روسیه» مدعی شد دلیل فاصله چند متری روسای جمهور ایران و روسیه حین نشست، عدم پذیرش پروتکل‌های کرونایی روسیه توسط رئیس جمهور ایران بوده است.

هنوز اخبار مربوط به سفر رئیس جمهور ایران به روسیه از یاد نرفته بود که تصاویر استقبال گرم پوتین از رئیس جمهور آرژانتین منتشر شد. پوتین نه تنها اتاقی با میز ۵ متری را برای نشست مشترک با آبرتو فرناندز انتخاب نکرد بلکه بدون در نظر گرفتن پروتکل‌های کرونایی، همتای آرژانتینی خود را در آغوش گرفت. این ماجرا هم داشت فراموش می‌شد که امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه راهی مسکو شد. تصاویر مکرون در جایگاهی که رئیسی چند هفته پیش در آن قرار گرفته بود، جریانی را در شبکه‌های اجتماعی فعال کرد تا با بازنشر آن اتفاقات سفر رئیس جمهور ایران به روسیه را معمولی جلوه دهند. اما پر واضح است که قیاس این دو وضعیت مع الفارق است. چه اینکه رئیس جمهور فرانسه با علم به اینکه در مسکو از او استقبال گرمی نخواهد شد، راهی روسیه شده بود و حواشی مرتبط با استقبال سرد پوتین در اتاقی با میز سه متری هم پیام مشابهی داشت؛ اینکه طول میز نشان‌دهنده فاصله سیاسی میان دو رهبر بود.

چرا مقایسه رئیسی با مکرون اشتباه است؟

ابراهیم رئیسی با هدف امضای یک توافق بلندمدت ۲۰ ساله به روسیه سفر کرد. دستور کار اصلی این سفر مذاکره درباره قراداد استراتژیک با مسکو بود، اما زمان سفر هم اهمیت داشت. ایران در میانه مذاکرات وین است. مقامات ایرانی به صراحت به مقامات روسی گفته‌اند روی کمک آن‌ها در مذاکرات هسته‌ای حساب کرده‌اند. رئیس جمهور ایران با این دستورکار‌ها راهی مسکو شده، اما از او مانند نماینده غرب پذیرایی شد.

امانوئل مکرون نقش میانجی را در ارتباط بین غرب و روسیه در بحران اوکراین بازی کرده است. رئیس جمهور فرانسه از یک سو با هدف روشن کردن خطوط قرمز ناتو و آمریکا برای پوتین و از سوی دیگر با هدف قانع کردن روسیه برای کاهش تنش‌ها در بحران به مسکو سفر کرده است. نزدیک به سه ماه است که روسیه وارد دعوایی با اروپا و آمریکا بر سر اوکراین شده است و برخی گزارش‌ها از احتمال لشکرکشی مسکو به اوکراین حکایت می‌کند. اتفاقی که خطرات زیادی به ویژه برای اروپا به دنبال خواهد داشت. با این پیش‌فرض حتی قبل از سفر هم رسانه‌های غرب رفتار سرد احتمالی در مسکو را پیش‌بینی کرده بودند.

نشریه تلگراف یک روز قبل از سفر مکرون به مسکو نوشته بود «این ماموریت با هدف میانجی‌گری بین مسکو و غرب ترتیب داده شده و پوتین ممکن است مکرون را بشورد و پهن کند تا خشک شود.» پیش‌بینی‌ها درست بود. نشست در همان جایگاه میز ۳ متری انجام شد. در طول مذاکره امانوئل مکرون که از نحوه استقبال سرد طرف مقابلش آگاه بود، بدون تعارفات بی‌دلیل اخم‌هایش را در هم کشیده بود. مذاکرات با یک نشست خبری به اتمام رسید. طرفین از هیچ توهینی به طرف مقابل فروگذار نکردند. پوتین در نشست خبری گفت: «ناتو به روسیه می‌گوید ما یک سازمان صلح‌جوی دفاعی هستیم؛ اما جان عراقی‌ها، لیبیایی‌ها و افغانستانی‌ها نشان داده این ادعا چقدر واقعیت دارد. کشور‌های ناتو فکر می‌کنند می‌توانند به ما یاد بدهند چه حقی داریم و کجا می‌توانیم نیروهایمان را مستقر کنیم.» مکرون هم گفت «ما یک پاسخ جمعی به وضعیت اوکراین خواهیم داد. کشور‌های اروپایی به همراه متحدشان آمریکا توان همکاری‌شان را به همه جهان نشان داده‌اند.»

بعد از کنفرانس خبری، رئیس جمهور روسیه با بی‌محلی به مکرون میز کنفرانس را قبل از مهمانش ترک کرد و از اتاق خارج شد و امانوئل مکرون بعد از این سفر بلافاصله به اوکراین سفر کرد. پس از این سفر شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های اروپایی پر شد از شوخی با نحوه استقبال سرد روسیه از مکرون. نشریه لیبراسیون فرانسه صفحه اول خود را به خبر دیدار مکرون و پوتین اختصاص داد و میز مذاکره را به یک مارپیچ طولانی تشبیه کرد.

نشریه «وی پروست» لهستان با انتشار تصویری از پوتین در حال تنبیه بدنی مکرون به حواشی این سفر واکنش نشان داد. نشریه‌های حامی مکرون هم روشی مشابه روش رسانه‌های نزدیک به دولت در پیش گرفتند. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در یادداشتی به میز بلند مذاکره مکرون و پوتین اشاره کرده و نوشت: «دو طرف پشت یک میز ۲۰ فوتی نشستند تا فاصله اجتماعی را رعایت کنند. ابتدای جلسه هم پوتین با عناوین غیر رسمی مکرون را خطاب قرار داد و از او برای بازی نقش میانجی تشکر کرد.»

این وضعیت اما برای رسانه‌های منتقد مکرون صادق نیست. به گزارش رویداد۲۴ نشریه اینترنتی TMZ که یکی از رسانه‌های متعلق به کمپانی فاکس است میز سه متری مذاکره مکرون و پوتین را نماد بی‌ثمر ماندن تلاش‌های مکرون در سفرش به مسکو خوانده است. این نشریه نوشته مکرون می‌خواست وضعیت بحران اوکراین را تخفیف ببخشد، اما اتاقی که در آن نشسته بودند و میز بلند مذاکره نشان می‌داد چقدر با این هدف فاصله دارد.

تی ام زد نوشته «اصلا مشخص نیست صدای مقامات چطور پشت آن میز بلند به گوش دیگری می‌رسیده است. مکرون هم از اینکه در این وضعیت قرار گرفته چندان خوشحال به نظر نمی‌رسد.» این رسانه به تعمدی بودن انتخاب این اتاق و میز اشاره کرده و نوشته «پوتین می‌داند این تصویر در جهان چطور مخابره می‌شود و تعمدا دست به انتخاب این اتاق زده است.»

تعداد میم‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی فرانسوی زبان با عنوان تحقیر مکرون و میز سه متری مذاکره منتشر شده از شمار خارج است. یکی از این میم‌ها مکرون را در حالی که بلندگویی در دست دارد، تصویرسازی کرده که به دور بودن سران دو کشور در حین مذاکره اشاره دارد. در سایر تصاویر میز مذاکره به الاکلنگ و میز نقاشی مشهور شام آخر تشبیه شده است. یکی از این تصاویر گفته فاصله سربازان روسیه تا مرز اوکراین کمتر از فاصله پوتین با مکرون است.

این تصاویر و شوخی ها نشان می‌دهد جهان از پیامی که مذاکره سران روسیه و فرانسه داشته غافل نیستند؛ همان طور که مردم ایران از این پیام غافل نبودند.

نویسنده: لیلا فرهادی