فیلم/ گزارش رسانه خارجی از زاینده رود؛ خاطراتی از رودخانه خشک

خبرگزاری فرانسه در گزارشی به زاینده رود در شهر اصفهان پرداخته و نوشت: بر خلاف نسل قدیم، خاطرات نسل جوان در شهر نهر خشکی است که آب به ندرت راهی برای ورود به آن پیدا کرده است.

در ادامه این گزارش آمده است: کودکان و مردان جوان و زنان جوان و سالخوردگان در حاشیه زاینده رود جمع می‌شوند، در سایه پل خواجو عده‌ای از فرصت استفاده می‌کنند و عکس می‌گیرند و برخی دیگر پا‌های خود را در آب کم می‌گذارند.

جلال میراحمدی در کنار درختان حاشیه زاینده رود خوش می‌گذراند و خاطرات خود را در کنار رودخانه‌ای که مایه حیات همیشگی اصفهان بوده است، یاد می‌کند، اما به دلیل بهره برداری از آب‌های آن و خشکسالی به منظره‌ای نادر در شهر تاریخی در مرکز ایران تبدیل شده است.

میراحمدی در حالی که به بستر رودخانه زیر آفتاب سوزان نگاه می‌کرد به خبرگزاری فرانسه گفت: به یاد دارم وقتی بچه بودم، مردم به اینجا می‌آمدند، رودخانه پر از آب بود و همیشه جاری بود.

نانوای ۶۷ ساله با سبیل‌های خاکستری می‌گوید: برای ما چیزی جز خاطره‌ای از آن روز‌های زیبا باقی نمانده است.

میراحمدی با همراهی دو تن از دوستانش به جمعی از مردم روی پل خواجو فکر می‌کند که یکی از پل‌های باستانی بر روی طولانی‌ترین آبراه مرکز ایران است که به طول ۴۰۰ کیلومتر از رشته کوه‌های زاگرس امتداد دارد.

میر احمدی با اشاره به مردم آهی می‌کشد: این ازدحام را امروز می‌بینید، چند روز دیگر که آب رودخانه خشک می‌شود، فقط پیرانی مثل ما را خواهید دید. او ادامه می‌دهد: ما برای خاطراتمان آمده ایم.

مهناز ۲۷ ساله دانشجوی هنر در خلال استراحت از عکاسی با دوربین حرفه‌ای خود به خبرگزاری فرانسه گفت: از زمانی که عکاسی را یاد گرفتم، عکس‌های خوبی از انعکاس پل روی آب نگرفتم، زیرا رودخانه خشک است.

امیر یک دانش آموز ۱۸ ساله، برای معاشرت با دوستانش می‌آید. جوان لاغری که یک ژاکت مشکی و عینک دارد می‌گوید: وقتی بچه بودم تقریباً هر روز به اینجا می‌آمدم ... حالا ماهی دو یا سه بار به اینجا می‌آیم.

او با تاسف گفت: بیشتر خاطرات من و نسل من مربوط به خشک شدن رودخانه است.

زاینده رود از قدیم الایام با اصفهان مرتبط بوده است. حافظ شیرازی، یکی از برجسته‌ترین شاعران پارسی‌زبان که در قرن چهاردهم زندگی کرد، آن را آب حیات شهر پر از تاریخ توصیف کرد.

اما این رابطه از حدود دو دهه پیش شروع به تغییر کرد و جمعیت سومین شهر بزرگ ایران که به حدود دو میلیون نفر می‌رسید، در بیشتر ایام سال به خشک شدن آب رودخانه عادت داشتند.

آغاز این تغییر با انحراف آب رودخانه به مناطق دیگر به ویژه استان همجوار یزد بود و با خشکسالی که مناطق وسیعی در ایران که مناطق مرکزی و جنوبی آن به کم‌آبی و کمبود بارندگی شهرت دارند، افزایش یافت.

در نبود آب، پل‌های باستانی در مسیر رودخانه مانند خواجو و سی و سه پل فاقد درخشندگی هستند که گردشگران را به خود جذب می‌کنند.

محمدعلی فصیحی، مسئول محلی وزارت گردشگری و میراث فرهنگی گفت: این پل‌های تاریخی بدون آب معنایی ندارند.

در اواسط اردیبهشت به نظر می‌رسید اصفهانی‌ها و بازدیدکنندگان این فرصت را داشتند که در ابتدای هفته از رودخانه‌ای روان لذت ببرند. صد‌ها نفر در سواحل آن بودند: برخی سلفی می‌گرفتند، برخی دیگر چای می‌نوشیدند یا زیر درختان قلیان می‌کشیدند و خانواده‌هایی با کودکان روی قایق‌های پدالی.

جریان آب رودخانه فرصتی را برای محمدرضا عبداللهی از شهر تبریز در شمال غربی ایران فراهم کرد تا مدتی را در اصفهان بگذراند و به سرگرمی مورد علاقه خود یعنی نقاشی بپردازد.

او می‌گوید: ده سال است که به اصفهان نیامده ام، چون زاینده خشک است، می‌خواستم یکی دو هفته بمانم، اما پس از بازکردن دروازه‌های سد برای هدایت آب به رودخانه مدت اقامت را تمدید کردم. اما این خیلی طول نکشید: در اواسط همان هفته، سطح آب دوباره شروع به کاهش کرد که در زیر پل خواجو مشهود بود و تعداد آبراه‌ها به نصف کاهش یافت.

برنا موسوی محقق پژوهشگر تاریخ اصفهان می‌گوید: زاینده رود محل اجتماع مردم اصفهان است، مردم وقتی شاد هستند به این رودخانه و این پل‌ها می‌آیند تا جشن بگیرند، وقتی غمگین هستند هم از اینجا آرامش می‌گیرند.

او توقف آب آن را معادل از دست دادن یکی از اعضای خانواده یا مادری برای ساکنان اصفهان می‌داند: زاینده برای ما مثل یک مادر است.

سال هاست که مردم اصفهان از کم آبی گلایه دارند. آن‌ها در ماه نوامبر اعتراضاتی برگزار کردند.

شهرداری اصفهان در فصل بهار با نصب تعدادی بنر در نقاط مختلف شهر به اهمیت این رودخانه و حفظ آن تاکید کرد. با این حال، بسیاری از ساکنان می‌ترسند که سطح آن همچنان کاهش یابد، تا جایی که به یک خاطره قدیمی تبدیل شود.

میر احمدی به خبرگزاری فرانسه گفت: اگر رودخانه ناپدید شود، اصفهان به کویر تبدیل می‌شود و چهار یا پنج سال دیگر همه شهر را ترک خواهند کرد. او می‌افزاید: این رودخانه اصفهان را زنده نگه داشت.