شهاب سنگ

یک شهاب‌سنگ قطعهٔ جامدی از بقایای بجامانده از جرم‌هایی مانند یک دنباله‌دار، سیارک یا شهاب‌واره است که در اصل در فضای بیرونی شکل گرفته و توانسته پس از گذر از اتمسفر و تحمل تأثیر آن، بر روی سطح زمین یا یک سیارهٔ دیگر انتقال یابد. هنگامی که جرمی به جو وارد می‌شود، عوامل گوناگونی مانند اصطکاک، فشار و تعامل شیمیایی با گازهای اتمسفری باعث گرم شدن جرم و انتشار آن انرژی می‌شوند.

سپس به یک شهاب‌واره تبدیل می‌شود و یک آذرگوی را تشکیل می‌دهد که همچنین به عنوان یک شهاب ثاقب یا ستارهٔ درحال سقوط شناخته می‌شود؛ اخترشناسان نمونه‌های درخشان این پدیده را آذرگوی می‌نامند. شهاب‌سنگ‌هایی که در ورود خود تأثیر جو را تحمل کرده‌اند، در اندازه‌های بسیار متفاوتی دارند. برای زمین‌شناسان، یک آذرگویشهاب‌سنگی است که به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتواند یک دهانه برخوردی ایجاد کند.

شهاب‌سنگ‌ها بیشتر از سنگ و فلز تشکیل شده‌اند. این اجرام هنگامی که وارد جو زمین می‌شوند به دلیل قطر زیادشان از جو می‌گذرند و دهانه‌ها و عوارض گوناگونی را از خود بر جای می‌گذارندبرای نمونه دهانه بارینجر در آریزونا و دهانه وردفورت در آفریقای جنوبی. اهمیت مطالعه شهاب سنگ‌ها جهت تعیین سن زمین، منظومه خورشیدی (شمسی) و در نهایت تعیین سن کل کیهان است.

به علاوه می‌توان از آن‌ها جهت تعیین ترکیب شیمیایی بخش‌های مختلف سیاره زمین و سایر سیارات سنگی استفاده نمود و حتی فرایندهایی را که منجر به تشکیل این سیارات و حتی فرایندهای تشکیل هسته، پوسته اولیه، فرایند تفریق عنصری در گوشته اولیه و فرایند مهمی چون تشکیل حیات می‌باشد به دقت بررسی نمود. به کمک مطالعه شهاب سنگ‌های فلزی (آهنی) و مطالعات لرزه‌نگاری بود که دانشمندان ترکیب حدودی هسته زمین را تعیین نمودند.

اندازه شهاب سنگ ها بسيار متفاوت است. بيشتر آنها نسبتاً كوچكند. بزرگ ترين شهاب سنگي كه تا كنون پيدا شده وزنش حدود ۶۰ تن است. اين شهاب سنگ آهني در مزرعه اي دركشور آفريقايي ناميبيا به زمین افتاده است. با اين كه زمان زيادي از افتادن آن مي گذرد هنوز چاله اي كه تشكيل داده سر جاي خودش باقی است. اجسام خيلي بزرگ تري مثل سيارك ها و ستاره های دنباله دار هم مي توانند به زمين برخورد كنند و به این ترتیب به شهاب سنگ تبديل شوند.

شهاب سنگ ها از يك سقوط آتشين از ميان جو زمين جان سالم به در برده اند و مقدار زيادي از جرمشان را در اين فرايند از دست داده اند. بيشتر شهاب سنگ هاي در حال حركت در فضا پس از برخورد به جو زمين مي سوزند و از آنها تنها ذراتي از گرد و غبار باقي مي ماند. هر روز حدود ۳۰۰۰ تن گرد و غبار شهاب سنگي به زمين مي ریزد.

شهاب سنگ ها به خاطر اين به سطح زمين مي رسند كه اندازه آنها براي سفر از ميان جو مناسب است. اگر آنها خيلي كوچك بودند، در جو متلاشي و تكه تكه مي شدند. اگر خيلي بزرگ بودند ممكن بود قبل از رسيدن به سطح زمين منفجر شوند. يك چنين شيئی در سال ۱۹۰۸ در حدود ده كيلومتري بالاي رودخانه تونگوسكا در سيبري منفجر شد و در منطقه اي به وسعت ۲۳ كيلومتر رها شد و درختان را دود زده كرد و به طور سطحي سوزاند.