هومیوپاتی

هومیوپاتی چیست؟

هومئوپاتی، (به انگلیسی: Homeopathy) یا همسان‌درمانی یک شیوه‌ی پزشکی جایگزین که ساموئل هانمن در سال ۱۷۹۶م ابداع کرد. همسان‌درمانی یک شبه‌علم است؛ باوری که به اشتباه آن را علمی می‌خوانند. ترکیبات هومئوپاتی برای درمان هیچ بیماری‌ای مؤثر نیستند.

مطالعات گسترده نشان می‌دهد که درمان‌های مبتنی بر هومئوپاتی به اندازه‌ی پلاسیبو کارا هستند و نه بیشتر؛ که این موضوع بیان‌گر آن است که هر اثر مثبتی پس از درمان تنها به خاطر اثر پلاسیبو و نقاهت طبیعی بیمار پس از بیماری است.

بنا به ادعای طرفداران آن، هومئوپاتی یک روش درمانی بر اساس ایده‌ی «همانند، همانند را شفا می‌دهد.» است که با تحریک دستگاه ایمنی بیمار با داروهای هومئوپاتی، فرد را به سمت بهبودی سوق می‌دهد. بر پایه اصول نخستین هومیوپاتی هر ماده‌ای که دربدن تندرست یکسری نشانه‌های بیماری ایجاد کند درصورت تجویز به فرد بیمار باهمان علایم، (با مقادیر بسیار کمتر دارو) بیماری وی را درمان خواهدکرد، البته به شرط آنکه نشانه‌های موجود در بیمار و نشانه‌هایی که آن ماده دارویی می‌تواند ایجاد کند، تا حد ممکن همانند باشد.

بنا بر این تفکر اگرچه بیمار تنها برای یک درد جسمی به پزشک هومیوپات مراجعه کرده‌است، ولی باید واقعیت‌های روحی، عاطفی و عصبی خود را با پزشک درمیان بگذارد. مبلغین این روش چنین اظهار می‌کنند که هر بیماری که نیروی حیاتی وی از میان نرفته باشد می‌تواند از هومیوپاتی انتظار بهبود داشته باشد. با نگرش به اینکه هومیوپاتی با تحریک دستگاه ایمنی بدن عمل می‌کند، چنانچه این سیستم و ساختار بدن دچار نابودی برگشت‌ناپذیر شود امید به بهبود کاهش می‌یابد.

هومیوپاتی یعنی همانند بیماری و به تعبیری دیگر درمان با همانند، یا درمان بدست عامل همانند بیماری است. مهم‌ترین ویژگی این روش درمانی نگرش کلی به انسان‌ها از دید جسمی، روانی و احساسی است.با این حال بعضی از تحقیقات علمی اثری فراتر از شبه داروها را برای داروهای هومئوپاتی قائل نشده‌اند. از سوی دیگر تحقیقات علمی دیگری نیز ارائه شده‌اند که مؤید تأثیر داروهای هومیوپاتی می‌باشند.

پژوهش دیگری نیز انجام شده که نشان می دهد داروهای هومیوپاتی پلاسبو نیست و با این روش انرژی موجود در داروهای هومیوپاتی قابل ردیابی میباشد.

هومیوپاتی برای چه چیزی استفاده می‌شود؟

از لحاظ تاریخی، مردم از هومیوپاتی برای حفظ سلامتی و درمان طیف وسیعی از بیماری‌های بلندمدت مانند آلرژی‌ها، درماتیت آتوپیک، آرتریت روماتوئید و سندرم رودۀ تحریک‌پذیر استفاده کرده‌اند. همچنین، از این داروها برای درمان آسیب‌های کوچک مانند بریدگی‌ها، خراش‌ها و کشیدگی عضلات یا رگ به رگ شدن استفاده کرده‌اند. درمان هومیوپاتیک برای بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری قلبی، عفونت‌های وسیع و موارد اضطراری مناسب نیست.
هومیوپاتی به صورت گسترده در هند، انگلستان و سایر کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار گرفته است.

آیا هومیوپاتی بی‌خطر است؟

داروهای هومیوپاتیک از سال ۱۹۳۸ در ایالات متحده تنظیم می‌شوند و بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند.

برخی از منتقدان هومیوپاتی معتقدند که مقدار بسیار کمی از ماده‌ی فعال در محلول وجود دارد که احتمالا مفیدی و سود بدست آمده از درمان به خاطر ماده نیست، بلکه به خاطر این است که شما فکر می‌کنید که موثر است (اثر دارونما).

مهم است که اگر تصمیم به استفاده از داروهای هومیوپاتیک دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. او باید تمام اطلاعات سلامتی شما را داشته باشد تا به شما کمک کند که درمورد محل خرید محلول‌های هومیوپاتیک و انتخاب متخصص هومیوپاتی تصمیم‌های عاقلانه بگیرید. داروهای هومیوپاتیک نباید جایگزین درمان‌های متداول برای نگرانی‌های سلامتی جدی شوند.

شما می‌توانید برخی از داروهای هومیوپاتیک را بدون نسخه پزشک بخرید. اما نحوه‌ی آماده‌سازی تهیه‌کنندگان و متخصصین مختلف ممکن است متفاوت باشد.

اگر از یک درمان جایگزین استفاده می‌کنید یا به فکر این هستید که از درمان‌ جایگزین همراه با درمان معمول پزشکی خود استفاده کنید، همیشه به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است رها کردن درمان معمول پزشکی و صرفا استفاده از درمان جایگزین مطمئن و بی‌خطر نباشد.

دارو های هومیوپاتی:

دارو های هومیوپاتی منشا طبیعی دارند بیش از ۷۰% داروهای هومیوپاتی منشا گیاهی، حدود ۲۰ % آنها منشا معدنی ( کلسیم ، فسفر ، روی و …) و حدود ۱۰% آنها منشا جانوری ( شیر یک حیوان بخصوص یا یک نوع عسل بخصوص ودیگر ترشحات جانوری و …) دارند. در هومیوپاتی کلاسیک دارو ها را به شیوه خاصی رقیق و توانمند میکنند. طبیعی بودن دارو ها و رقت بالای آنها موجب شده که دارو های هومیوپاتی عوارض جانبی ایجاد نکنند.

هر چند که الزاما هومیوپاتی به معنی داروی رقیق شده نیست و همانطور که در بالا ذکر شد استفاده از دیگوکسین برای درمان بیمار مبتلا به نارسایی قلبی مثالی از این دست می باشد. رقت بیش از حد دارو های هومیوپاتی بحث بر انگیز بوده و موجب شده برخی از منتقدین بر این مبنا اظهار مدارند که موارد درمان شده با هومیوپاتی اثر بخش نیست، در پاسخ به این دسته از منتقدین می توان به پژوهش های انجام شده اشاره کرد.

تحقیقات معتبر انجام شده بر روی سلولهای بدن نشان میدهند که دارو های فوق رقیق هومیوپاتی می توانند باعث بروز تغییر در واکنش های سلولی شوند. مداخلات بالینی متعددی نیز حاکی از اثر بخشی بالی هومیوپاتی می باشند. در سال ۱۹۹۱ یك مطالعه مروری سیستماتیك ۱۰۷ كارآزمایی بالینی كنترل شده را در نظر گرفته و دریافته است كه ۷۷% آنها یك نتیجه مثبت را گزارش نموده‌اند.

به دلیل اینكه از ۱۰۷ كارآزمایی فوق، ۸۴ تحقیق نمره كمتر از ۵۵ را در یك ارزش‌گذاری كیفیت تحقیق ۱۰۰ نمره‌ای بدست آوردند، مطالعات با كیفیت بالا بطور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند.

در ۶۸ درصد مطالعات فوق، بیماران از درمان هومیوپاتی نسبت به دارونما سود بیشتری برده بودند. در سال ۱۹۹۷ یك مطالعه مروری سیستماتیك ۸۹ كارآزمایی بالینی كنترل شده با دارونما به شیوه دوسویه كور یا تصادفی را در نظر گرفت كه Odds Ratio تركیبی مجموع آنها ۴۵/۲ ( CI 95% ، ۹/۲ – ۰/۲ ) بود، با نفع بردن بیمـــاران در گروه هومیوپاتی. بررسی‌هایی كه محدود به مطالعات با كیفیت بالا بود نیز نتایج آماری مشابهی را نشان داد، با یك Odds Ratio برابر ۶۶/۱ ( CI 95 % ، ۱ /۲ – ۳/۱ ). این اثر بعد از اصلاح خطای نشر همچنان تأیید شد.

در مطالعه‌ای دیگر محققین با ادغام بررسی‌های چهار كارآزمایی كه در چند مـركز مختلف تـــوسط محقق مشتــــركی انجام شدند و اثــرات Galphimia glauca را در آلـــرژی‌های فصلــی بــررسی كردنـــد، به نتیجـــه Odds Ratio معــادل ۰/۲ ( CI 95% ، ۷/۲ – ۵/۱ ) در مورد بهبود علائم چشم و بینی در طی ۴ هفته دست یافتند.

استفاده های بالینی هومیوپاتی:

پزشكان هومیوپات برای درمان حوزه وسیعی از شرایط در مراقبتهای اولیه و موارد تخصصی تعلیم می‌یابند. در مجموع پزشكان هومیوپات با استفاده از زمینه دانش پزشكی خود و در كنار سایر پزشكان و تخصصهای پزشكی و پیراپزشكی به تشخیص و درمان بیماران اقدام می كنند و در شرایط مقتضی بیماران خود را به متخصصین مربوطه ارجاع می دهند. اگرچه در استفاده بالینی، درمانگران اغلب بیمارانی با مشكلات مزمن را كه پزشكی رایج نتوانسته است در حد كافی مدیریت و درمان كند، مانند آرتریت‌ها، آلرژی‌ها، بیماریهای خودایمنی یا مشكلات حاد غیرتهدیدكننده حیات مانند عفونتهای ویروسی یا تروماهای كوچك را درمان می‌كنند.

والدین ممكن است كودكان خود را برای مشكلات راجعه‌ای نظیر عفونتهای گوش میانی یا آلرژی‌ها با هدف پرهیز از استفاده مكرر از آنتی‌بیوتیك، كورتون یا درمانهای رایج مزمن نزد پزشكان هومیوپات ببرند. لازم به ذکر است که پر مصرفترین داروی سرماخوردكی در فرانسه یكی از داروهای هومئوپاتی است.

هومیوپاتی در دنیا:

هم‌اکنون از هومیوپاتی درشبکه های درمانی بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان به عنوان یکی از روش های اصلی در درمان بیماری های حاد و مزمن استفاده می شود و دارای مراحل آموزش اکادمیک می باشد. هم اکنون این روش درمانی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، آمریکا، هندوستان، پاکستان و برزیل و بسیاری از دیگر کشور ها خدمات درمانی به بیماران ارایه می‌دهد.

سازمان جهان بهداشت در کتابی تحت عنوان مروری بر جایگاه طب مکمل/سنتی به تفصیل راجع به جایگاه هومیوپاتی در نظام بهداشتی کشور های مختلف توضیح می دهد.

سازمان جهانی بهداشت اعلام نمود كه هومیوپاتی دومین سیستم پزشكی است كه بصورت جهانی استفاده می‌شود و بالغ بر یك میلیارد دلار برای این شیوه درمان هزینه می‌گردد. بیست الی سی درصد پزشكان فرانسوی و آلمانی در كارهای درمانی خود از هومیوپاتی استفاده می‌كنند.

در انگلیس پنج بیمارستان هومیوپاتی بخشی از سیستم بهداشتی كشور را تشكیل داده و بیش از ۳۰ درصد پزشكان عمومی این شیوه را مورد استفاده قرار می‌دهند. در آمریكا بیش از ۵۰۰ پزشك و ۵۰۰۰ غیر پزشك در كارهای درمانی از هومیوپاتی استفاده می‌كنند و ۵/۲ میلیون آمریكایی در حال حاضر داروهای هومیوپاتی را بكار می‌برند – كه دو سوم آنها خود تجویز هستند – و سالانه بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در این راه صرف می‌شود.

فامـــاركوپه هومیوپاتی آمریكا ( HPUS ) در ســـال ۱۹۳۸ در مؤسســـه اولیه نظارت بر غذا و داروی این كشور FDA تصـــویب شد كه این داروها را به عنوان و نه به عنوان ویتامین یا مكمل غذایی پذیرفتند.

در یك همایش بین‏‌المللی پزشكی هومیوپاتی در سال ۱۹۹۴، دكتر ژ. ژانگ افسر سلامت سازمان بهداشت جهانی در طب مكمل به ادغام هومیوپاتی در نظام‏های سلامت ملی تعدادی از كشورها اشاره نمود و ویژگی‏های هومیوپاتی را رویكرد كل‏نگرانه به بیمار، تجویز داروهایی كه سیستم دفاعی خود بدن را تحریك می‏كنند، و استفاده از حداقل دوز دارو عنوان كرد. پرمصرفترین داروی سرماخوردگی در فرانسه، یكی از داروهای هومیوپاتی است.

انجمن اروپایی هومیوپاتی كلاسیك ECCH كه در سال ۱۹۹۰ تأسیس شده به مرور زمان توانسته است نمایندة هومیوپات‌های اروپا باشد. در حال حاضر، این انجمن در ۱۴ كشور اروپایی دارای اعضای رسمی است و به طور مستمر در حال گسترش است. هدف انجمن ارائة درمان هومیوپاتی با كیفیت بالا به عموم مردم است.

توجه فعالیت‌های این انجمن معطوف به تأمین حق انتخاب و فرصت استفاده از درمان هومیوپاتی برای تك‌تك افراد جامعه است به نحوی كه همه بتوانند بوسیلة هومیوپات‌های مجرب و داروهای با كیفیت بالا درمان شوند. این امر برای انجمن واضح است كه پزشكانی كه آموزش كاملی در زمینة هومیوپاتی به عنوان یك رشتة درمانی مستقل داشته‌اند، بهتر از دیگران طبابت می‌كنند. این موضوع شامل درك و آگاهی عمیق از هومیوپاتی و اصول بنیادین آن به همراه دانش پزشكی متداول می‌باشد. بنابراین ایجاد هماهنگی در آموزش این رشته و تعیین استانداردهای آموزشی بعنوان گامی موثر در تضمین كیفیت خدمات در نظر گرفته میشود.

از سازمان های دیگر می توان به جامعه بین المللی پزشکان هومیوپات ( LMHI ) اشاره کرد. این جامعه که از سال ۱۹۲۵ در سوییس ثبت شده است اکنون در بیش از ۷۰ کشور جهان پایه گرفته است و یکی از انجمن های بین المللی است که در مکتوبات سازمان جهانی بهداشت ثبت شده است.

هومیوپاتی در ایران:

در تاریخ ۴/۸/۱۳۷۴ شورای عالی ارزشیابی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی هومیوپاتی را یك روش درمانی شناخت و در نهایت در ۲۶/۱۰/۱۳۷۷ دستورالعمل تعیین تكلیف پزشكان هومیوپات توسط وزیر بهداشت وقت جناب آقای دكتر فرهادی به معاونت آموزشی وزارت متبوع اعلام شد و در بهمن ماه همان سال به دانشگاههای علوم پزشكی ابلاغ شد.

بعد از قانونمند شدن این رشته، در سال ۱۳۸۱انجمن هومیوپاتی تأسیس شد. این انجمن هم اکنون با بیش از ۳۰۰ عضو رسمی (پزشک عمومی و متخصص) و ۳۰۰ عضو افتخاری (دندانپزشک، داروساز، ماما و گروههای پزشکی) فعالیت می‌کند. و بالاخره در سال ۱۳۸۷ شورای عالی طب سنتی و مکمل وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی طی نامه شماره ۳۹۲۷۱/۸/آ به تاریخ ۹/۲/۱۳۸۷ (لینک نامه) شیوه فعالیت پزشکان هومیوپات بیشتر نظام مند نمود.

 وضعیت قانونی هومیوپاتی

سازمان غذا و داروی آمریکا FDA داروهای هومیوپاتی را تحت عنوان فارماکوپه هومیوپاتی آمریکا به‌رسمیت می‌شناسد.این روش درمانی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، آمریکا، هندوستان، پاکستان، برزیل و بسیاری از دیگر کشورها خدمات درمانی به بیماران ارایه می‌دهد. سازمان جهان بهداشت در کتابی تحت عنوان وضعیت حقوقی طب مکمل/سنتی در جهان به تفصیل راجع به جایگاه هومیوپاتی در نظام بهداشتی کشورهای مختلف توضیح می‌دهد.

همچنین سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۹ سندی تحت عنوان نکات ایمنی در تهیه و تولید داروهای هومیوپاتی منتشر کرد.