عید فطر روز اول ماه شوال و در پایان ماه رمضان است. عید فطر از مهم‌ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان است. در کشورهای اسلامی، عید فطر از جمله اعیاد بسیار مهم محسوب می‌شود و معمولاً با تعطیلی رسمی همراه است. در این روز، روزه حرام است و مسلمانان نماز عید برگزار می‌کنند. پرداخت زکات فطره در این روز بر مسلمانان واجب است.
معنای فطر
معنای کلمه «فِطر» در لغت، به معنای روزه نبودن است که از ریشه فَطر به معنای شکافتن، ابتدا و اختراع گرفته شده است.کلمه «انْفَطَرَتْ» در قرآن کریم: «إِذَا السَّماءُ انْفَطَرَتْ؛آن زمان كه آسمان از هم شكافته شود» از همین ریشه است. و نیز گفته شده «تَفَطَّرَتْ» و «انْفَطَرتْ» به یک معنا است و «افطار» و «عید فطر» نیز از همین ریشه است؛ زیرا روزه‌دار دهانش را در وقت مغرب و روز عید فطر بر خوردنیها و آشامیدنیها باز می‌کند.
عید فطر در قرآن
مفسران گفته‌اند که مقصود از «و لِتُکبِّرُ‌وا اللَّـهَ» در «وَ لِتُکمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکبِّرُ‌وا اللَّـهَ عَلَیٰ مَا هَدَاکمْ وَ لَعَلَّکمْ تَشْکرُ‌ونَ» تکبیرهایی است که در شب عید فطر وارد شده است.
براساس برخی روایات منظور از «تزکی» و «فَصَلَّیٰ» در آیات «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ»و «وَ ذَکرَ اسْمَ رَ‌بِّهِ فَصَلَّیٰ» دادن زکات فطره و خواندن نماز عید است.
زکات فطره
پس از پايان يافتن ماه مبارك رمضان؛ يعنى در شب عيد فطر، افرادى كه داراى شرايط باشند، بايد زكاتى بپردازند كه مقدار و موارد مصرف آن خواهد آمد. اين زكات به نام زكات فطره خوانده مى شود.
افرادى كه در شب عيد فطر داراى اين شرايط باشند زكات فطره بر آنها واجب است:
۱- بالغ باشد.
۲- عاقل باشد.
۳- بنده كسى نباشد. ( تحت سرپرستی و تکفل کسی نباشد . )
۴- فقير نباشد.
فردى كه داراى شرايط فوق باشد بايد زكات خود و كسانى كه در مغرب شب عيد فطر نان خور او هستند را بپردازد، كوچك باشند يا بزرگ، مسلمان باشند يا كافر،ريال خرج آنان بر او واجب باشد يا نه، در شهر خود او باشند يا در شهر ديگر (يعنى حتى اگر فرزند او كه نان خور اوست به مسافرت رفته باشد بايد زكات او را بدهد) و همچنين مهمانى كه با رضايت او پيش از غروب شب عيد فطر وارد خانه اش شده باشد، بايد زكات او را بدهد.
مقدار زكات فطره: هر نفرى يك صاع كه تقريباً ۳ كيلو است.
جنس زكات فطره: گندم يا جو يا خرما يا كشمش يا برنج يا ذرت و مانند اينها. هر کدام که قوت غالب (غذایی که غالبا می خورند) باشد.
وقت وجوب زكات فطره: شب عيد فطر.
وقت پرداخت زكات فطره:
از شب عيد تا ظهر روز عيد فطر و بهتر آن است كه در روز عيد بدهد و اگر نماز عيد مى خواند بنابر احتياط واجب قبل از نماز عيد بپردازد.
مصرف زكات فطره:
همان مصرف زكات مال است، گر چه احتياط مستحب آن است كه فقط به فقراى مؤمن واطفان آنها و به مساكين بدهد.
برخی آداب روز عید فطر
مستحب است در روز عید فطر قبل از نماز عید با خرما افطار کند .
مستحب است پیش از نماز عید غسل کند و دعاهایی که قبل از نماز و بعد از آن در کتب دعا آمده بخواند.
در روز عید فطر بعد از نماز مغرب و عشا در شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید: «اَللّهُ اَکبَرُ، اَللّهُ اَکبَرُ، لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَ اَللّهُ اَکبَرُ، اللّهُ اَکبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا».
