انسان دوستی یا نیکوکاری (به انگلیسی: philanthropy) به اعمال یا اوقافی گویند که در راه اهداف بشردوستانه و برای مقاصد نیکوکاری انجام شده باشد.
هفته احسان و نیکوکاری
همه ساله از چهاردهم تا بیست و یكم اسفندماه به نام هفته نیكوكاری نامگذاری شده است. برگزاری هفته نیکوکاری به منظور جذب كمكها و هدایای مردم به خانواده های محروم و نیازمند است كه جمع آوری و توزیع آن توسط كمیته امداد صورت می گیرد.
از سال ۱۳۶۹ هر سال در اسفند ماه و در آستانه عید نوروز و بهار طبیعت، مردم مهربان و نیکوکار کشور ما همزمان با آغاز هفته احسان و نیکوکاری در ۱۴ اسفند در همایشی عظیم که تبلور نوع دوستی، نیکوکاری و مهرورزی آنان است دست های پر محبت و عاطفه خویش را بر سر خانواده های نیازمند و کودکانشان می کشند.
جشن نیکوکاری صرف نظر از هدایایی که طی آن جمع آوری می شود به لحاظ معنوی ، اجتماعی و فرهنگی دارای کارکرد های ویژه ای است که از جمله آنها می توان به گسترش و تقویت هرچه بیشتر فرهنگ احسان و انفاق، کمک به همنوع و انسجام اجتماعی اشاره کرد. نوع دوستی و کمک به همنوع از دیدگاه آیین الهی و جهانی اسلام امری ذاتی و فطری است. در واقع خداوند متعال تمایل به کمک کردن به همنوعان را به صورت یک شناخت در قلب هر بشری الهام کرده است . بدین مفهوم که عمل نیکوکاری به صورت نور الهی در قلب و سرشت انسان وجود دارد.
نیکوکاری در ادیان
زکات
در اسلام با مفهوم زکات توضیح داده شده و از ارکان اسلام شمرده شده‌است.
دانَه
نیکوکاری در ادیان هندی همچون بودیسم، هندوئیسم و جاینسم با نام دانه تعریف شده‌است و به معنای سخاوت و بخشش است.
زِدَکَه
در یهودیت با واژهٔ عبری زِدَکَه از آن نام برده شده‌است و در لغت به معنی عدالت استاما معمولاً به معنی خیریه و به تعهد مذهبی و "انجام آنچه درست است" معنا می‌یابد.
وقف
وقف سنتی کهن است که مردم ایران پس از ورود اسلام به این کشور با آن آشنا شدند. در زبان پهلوی واژه‌های اَشوداد، اَهُلوُداد و روانیگان کم‌وبیش چنین کاربردی دارند. همچنین وقف به‌معنای هدیهٔ ابدی برای خدمت عمومی یا نگه داشتن اصل چیزی و جاری بودن منفعت آن در جهت خیر و نیکی و رضای خداست. به تعریف دقیق (ماده ۵۵ قانون مدنی) وقف عبارت است از این‌که «عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.». جمع این واژه اوقاف است و به مال و زمین وقف شده، موقوفه گفته میشود.
نیکوکاری در کشورهای دیگر
در آمریکا بخشش، تاریخی دیرینه دارد و به صورت یک فرهنگ عامیانه مرسوم گشته است. بسیاری از دانشگاه‌های کنونی آمریکا یا توسط وقف‌های ارضی و مالی احداث شده‌اند، و یا توسط هدایای افراد خیّر به فعالیت‌های علمی خود ادامه می‌دهند.
در میان اعمال بخششی که در تاریخ آمریکا (به غیر از موارد فراوان موسسات آموزش عالی همانند تاسیس دانشگاه هاروارد) معروف می‌باشد، می‌توان به تاسیس ۱۰۵ کتابخانه عمومی توسط اندرو کارنگی،و اهدای ۲۰۰ میلیون دلاری به ان پی آراشاره کرد. بسیاری از پارک‌های ملی آمریکا نیز (همانند پارک ملی گراند تیتون) توسط ثروتمندان و برای حفظ طبیعت و عموم خریداری شدند.
