جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ ( FIFA World Cup 2022) بیست‌ودومین دورهٔ جام جهانی فوتبال است که از ۲۰ نوامبر تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲ (۲۹ آبان تا ۲۷ آذر ۱۴۰۱) در قطر در حال برگزاری است. این اولین جام جهانی است که کشوری از جهان عرب آن را میزبانی می‌کند،و همچنین پس از جام جهانی ۲۰۰۲، این دومین باری است که جام جهانی در آسیا برگزار می‌شود. این جام با هزینه تخمینی بیش از ۲۲۰ میلیارد دلار در حال حاضر پرهزینه‌ترین جام جهانی است که تاکنون برگزار شده‌است؛ هرچند عده ای دیگر این رقم را رد کرده‌اند و بر این باورند که توسعه زیرساخت‌ها قبل از اهدای میزبانی به قطری‌ها برنامه‌ریزی شده‌بود. آنها ادعا می‌کنند که هزینه واقعی جام جهانی ۸ میلیارد دلار است. فرانسه با شکست ۴–۲ کرواسی در فینال جام جهانی ۲۰۱۸، مدافع عنوان قهرمانی است.
این تورنمنت آخرین دوره از مسابقات خواهد بود که ۳۲ تیم در آن شرکت می‌کنند و برای جام جهانی ۲۰۲۶ و پس از آن، حضور ۴۸ تیم برنامه‌ریزی شده‌است. با توجه به گرمای شدید قطر در تابستان، این جام جهانی از اواخر نوامبر تا اواسط دسامبر، در هشت ورزشگاه و در پنج شهر برگزار می‌شود و اولین دوره از این رقابت‌ها است که در ماه مه، ژوئن یا ژوئیه برگزار نمی‌شود.دیدار افتتاحیه بین قطر و اکوادور در ورزشگاه البیت برگزار شد. قطر در اولین حضور خود در جام جهانی، ۲–۰ شکست خورد و اولین کشور میزبانی شد که بازی افتتاحیهٔ خود را باخته‌است.قطر پس از شکست در دو بازی ابتدایی خود حذف شد و سریع‌ترین میزبانی شد که از مسابقات حذف شده‌است،و دومین کشور میزبان که نتوانسته‌است مرحلهٔ گروهی را پشت سر بگذارد.
در مرحله اول مسابقات، تیم‌ها در هشت گروه چهار تیمی برای کسب امتیاز به رقابت پرداختند و دو تیم برتر هر گروه به مرحله حذفی رسیدند؛ پس از سه دور بازی، تیم‌های آرژانتین و فرانسه به فینال مسابقات راه یافتند که در ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲، مقارن با روز ملی قطر برگزار شد. آرژانتین در فینال مقابل فرانسه مدافع عنوان قهرمانی با نتیجه ۴–۲ در ضربات پنالتی و پس از تساوی ۳–۳ در وقتهای اضافه پیروز و قهرمان شد. کیلیان امباپه، بازیکن فرانسوی، پس از جف هرست در فینال ۱۹۶۶، موفق شد در فینال جام جهانی هت تریک کند و کفش طلا را به خاطر زدن بیشترین گل (۸) در طول مسابقات به دست آورد. همچنین لیونل مسی کاپیتان آرژانتین به‌عنوان بهترین بازیکن جام انتخاب شد و توپ طلا مسابقات را گرفت.
مسابقات این دوره پر از شگفتی بود. قهرمانان دوره‌های گذشته جامجهانی آلمان و اروگوئه هر دو در مرحله گروهی حذف شدند - که آلمان برای دومین دوره متوالی نتوانست از مرحله گروهی صعود کند. همچنین تیم دوم رده بندی کنونی جهان و تیم سوم مسابقات ۲۰۱۸، یعنی بلژیک در مرحله گروهی حذف شد. آرژانتین که از ابتدا از گزینه‌های قهرمانی بود، در بازی نخست خود از عربستان شکست خورد و آنها را به دومین کشوری تبدیل کرد که پس از شکست در بازی اول خود، قهرمان جام جهانی شدند. برزیل، قهرمان پنج دوره جامجهانی، در مرحله یک‌چهارم نهایی پس از شکست در ضربات پنالتی به کرواسی، حذف شد و کرواسی نیز در پایان در جایگاه سوم مسابقات قرار گرفت. مراکش به اولین کشوری از قاره آفریقا و جهان عرب تبدیل شد که به نیمه‌نهایی مسابقات رسید و اسپانیا و پرتغال را در مسیر صعودش حذف کرد. پنج بازی در مراحل حذفی از جمله فینال، به ضربات پنالتی کشیده‌شد که یک رکورد بود؛ به عبارت دیگر تمام مسابقاتی که پس از وقت ۹۰ دقیقه قانونی به وقت اضافه رسیدند، به ضربات پنالتی ختم شدند. این مسابقات همچنین پایان انتظار ۶۴ ساله حضور دوباره در جامجهانی برای ولز بود، طولانی‌ترین فاصله تاریخ برای هر تیمی؛ آخرین حضور آنها به سال ۱۹۵۸ بر‌می‌گشت. همچنین با به ثمر رسیدن ۱۷۲ گل، رکورد جدیدی برای بیشترین تعداد گل زده در قالب ۳۲ تیمی به ثبت رسید.
انتخاب میزبانی جام جهانی در قطر منجر به جنجال‌های بحث‌برانگیزی به ویژه در جهان غرب شد، که برخی از آنها شامل رفتار بد قطر با کارگران مهاجر، سوابق ضعیف حقوق بشر، حقوق دگرباشان جنسی و اتهامات دیگر مربوط به ورزش‌شویی است. سپ بلاتر، رئیس سابق فیفا مدعی شد که قطر برای کسب حق میزبانی تقلب کرد، و تاکنون دوبار اعلام کرده که دادن حق میزبانی به قطر یک «اشتباه» بود؛ر حالی که جانی اینفانتینو، رئیس فعلی فیفا، از میزبانی مسابقات در قطر دفاع کرده‌است.عده‌ای اظهار کردند که آب و هوای طاقت فرسا قطر و فقدان فرهنگ قوی فوتبالی، دلیلی بر رشوه‌دهی برای حقوق میزبانی و فساد گسترده در فیفا است.این مناقشه‌ها به‌عنوان یک تضاد فرهنگی و جنگ تمدن‌ها بین عقاید اسلام و هنجارهای سکولاریته دموکراسی آزاد غرب توصیف شد.برخی دیگر آن را نشان دهنده ژئوپلیتیک و کاهش نفوذ غرب در فوتبال دانستند
جوایز
در آوریل ۲۰۲۲، فیفا جوایز همه کشورهای حضور یافته را اعلام کرد.هر تیم قبل از رقابت‌ها، ۱٫۵ میلیون دلار دریافت می‌کند تا هزینه‌های آماده‌سازی خود را در قطر پوشش دهد و حداقل ۹ میلیون دلار دیگر جایزه دریافت می‌کند. مجموع جوایز این دوره، ۴۴۰ میلیون دلار خواهد بود، که ۴۰ میلیون دلار بیشتر از جوایز دوره قبلی است.
تغییر قوانین
قوانین جدید در تعویض‌ها در این دوره از مسابقات اعمال شد که در آن تیم‌ها می‌توانند تا پنج تعویض در زمان عادی و یک تعویض اضافی در وقت اضافه انجام دهند. به علاوه، این اولین جام جهانی خواهد بود که دارای «تعویض ضربه مغزی» است، که در آن هر تیم مجاز است حداکثر از یک تعویض ضربه مغزی در طول یک مسابقه استفاده کند. یک تعویض ضربه مغزی در سهمیه تعویض‌های معمولی یک تیم به حساب نمی‌آید.علیرضا بیرانوند دروازه‌بان ایرانی، در بازی نخست کشورش مقابل انگلیس، اولین تعویض ضربه مغزی در تاریخ جام جهانی شد
حواشی تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر:
- حواشی مسابقه میان تیم های ملی ایران و انگلیس اعضای تیم ملی ایران :
در ابتدای این دیدار، بازیکنان تیم ملی ایران هنگام پخش سرود ملی سکوت کردند.
در ادامه رویترز تصاویری منتشر کرد که در آن برخی از تماشاگران حاضر در ورزشگاه الخلیفه دوحه، محل برگزاری مسابقه ایران و انگلیس، پلاکاردهایی با شعار زن، زندگی و آزادی حمل می‌کردند.
فیلم های منتشر شده از جریان دیدار تیم های ایران و انگلیس در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر نشان می دهد که تماشاگران شعارهای تندی علیه بازیکنان تیم ملی ایران سرداده اند.
