اقتصاد۲۴ نوشت: دور نخست مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان به پایان رسید. تیم مذاکره کننده ایرانی با حمایت افکار عمومی و اجماع و وفاق مسئولان عالی رتبه نظام در این مذاکرات حضور یافت.
دو طرف ابراز خوشبینی کرده‌اند که مذاکرات به خوبی پیش رفته و شنبه هفته آینده دور دوم آن احتمالا در مکانی دیگر برگزار خواهد شد. رسانه‌های خبری داخلی و غربی تا این لحظه اخبار مثبتی را مخابره کرده‌اند و به طور کلی نشان می‌دهد که ظاهرا فضای مذاکره چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ رسانه‌ای مثبت بوده است.
در همین حال، اما قیمت دلار، سکه و طلا در ایران نزولی شد و بورس پس از ماه‌ها انتظار یکپارچه سبز شد. حال، اما طرفین آماده راند دوم می‌شوند، راندی که شاید بیش از پیش سرنوشت مذاکرات را دستخوش تغییر کند.
در این بین، اما «علی بیگدلی»، استاد دانشگاه، کارشناس مسائل بین‌المللی، تاریخدان و پژوهشگر معتقد است که اکنون هم آمریکا و هم ایران به ادامه روند این مذاکرات نیاز دارند.
علی بیگدلی درباره آن چه در اولین جلسه از مذاکرات رخ داده و آن چه در ادامه پیش روست می‌گوید: «در شرایط فعلی هر دو طرف این مذاکره اکنون نیاز دارند که اختلافاتشان را سروسامان بدهند و شاید حتی حل کنند. هم ایران و هم آمریکا فعلا و در جلسه اول نیز انتظارات خود را به صورت کتبی به هم منتقل کرده‌اند و هر دو طرف از آن چه رخ داده راضی به نظر می‌رسیدند و از اساس در شرایط فعلی چاره‌ای جز سازش و گفت‌و‌گو ندارند به خصوص درباره ایران که باید اذعان داشت شرایط داخلی و منطقه‌ای، شرایط نامناسبی است و حتما باید تلاش کنیم این وضعیت فعلی سامان بگیرد. به خصوص ما با وضعیت نامساعد اقتصادی که اکنون به آن مبتلا هستیم و شرایط ویژه منطقه‌ای باید تلاش کنیم که مذاکرات به سرانجام مطلوبی دست یابد.»
بیگدلی در ادامه افزود: «از سوی دیگر باید توجه کرد که آمریکا نیز به هیچ وجه تمایلی به جنگ ندارد چرا که جنگ نه فقط یک پروسه خطرناک است که می‌تواند تمام منطقه را وارد بحران‌های پیاپی کند که هزینه‌های مالی و اقتصادی سنگین نیز دارد.
چنان که عربستان نیز به طور جدی با آمریکایی‌ها در ارتباط است که دست به حمله نظامی حتی محدود نیز در خاورمیانه نزند؛ بنابراین به نظر می‌رسد همه چیز اکنون آماده و فراهم است که در دوره‌های آتی نیز این مذاکرات در مسیر توافق قرار بگیرد.
البته که شرایط با سال ۲۰۱۵ و قرارداد برجام بسیار تفاوت دارد و هم شرایط منطقه‌ای و هم شرایط داخلی کشور چندان شبیه یک دهه قبل نیست، اما در این میان ترامپ تمایل جدی دارد که بتواند قراردادی بهتر و کارآمدتر از قبل ببندد و قهرمان توافق با ایران او باشد نه دموکرات‌ها!»
مذاکره گزینه ناگزیر طرفین است
این استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی هم چنین با اشاره به مساله مستقیم یا غیرمستقیم بودن مذاکرات گفت: «دولت ناچار است به خاطر شرایط داخلی و حفظ طرفدارانش از این اصطلاح جلسه مستقیم و غیرمستقیم استفاده کند؛ کما این که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران نیز تصریح داشت که در زمان خروج با هیات آمریکایی دیدار و گفت‌و‌گو کرده است و حتی تاکید کرد که در راستای روابط دیپلماتیک با هم صحبت کرده‌اند و باید گفت که با همین دیدار ساده به نوعی قبح ملاقات بین طرفین از نظر تندرو‌ها عملا ریخته شده و البته باید توجه داشت که دستکم فعلا تندرو‌های درون حاکمیت و مجلس نیز واکنش چندان تندی نشان نداده‌اند و شاید به این نتیجه رسیده‌اند که موضوع اکنون ملی‌تر از همیشه است و قدرت راست تندرو شاید در اعمال تحمیل نظر خود کاهش پیدا کرده است.
از مصادیق آن نیز شخص حسین شریعتمداری را می‌توان نمونه‌ای از این موارد دانست که واکنش چندان تندی از سوی رسانه تندرویی همچون کیهان دیده نشده و با این روند به نظر می‌رسد در دور بعد قطعا مذاکرات مستقیم خواهد بود.»
این کارشناس سیاسی در ادامه با اشاره به رویکرد‌های شخصیتی مذاکره کنندگان می‌گوید: «با توجه به اینکه استیو ویتکاف آدم خوش مشرب و خوش نشین و اهل معامله گری است، به نظر می‌رسد دور بعد به صورت مستقیم دو گروه مذاکره کننده برابر هم حاضر شوند.
اکنون نیز به نظر می‌رسد طرفین خواسته‌های اولیه خود را نه فقط منتقل کرده‌اند بلکه بر سر آن توافق شده و امیدواریم در دور‌های بعد وارد بحث و گفت‌و‌گو بر سر جزییات شوند تا شاید فشار‌های اقتصادی از سر بازارهای مالی ایران برداشته شود.»
مساله سرمایه گذاری اقتصادی آمریکایی‌ها در ایران به خصوص با توجه به توان بالای شرکت‌های این کشور در حوزه نفت و گاز یکی از مواردی بوده که در روز‌های اخیر بار‌ها مطرح شده است. چنان چه وزیر امور خارجه ایران در مقاله خود در واشنگتن پست به این موضوع می‌پردازد و در روز‌های اخیر نیز مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران به صراحت درباره امکان ورود سرمایه گذاران آمریکایی به کشور اشاره می‌کند و آن را بدون اشکال می‌داند.
علی بیگدلی نیز این مساله را یکی از موارد مهم می‌داند و می‌گوید: «موضوع سرمایه گذاری اقتصادی در قرارداد‌های سیاسی اکنون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و قطعا این یکی از مواردی است که باید مطرح و بین طرفین حل و فصل شود.»
این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه نیز با اشاره به موافقت‌های ضمنی با مساله سرمایه گذاری تاکید داشت: «برخی از اعضای کمیسیون خارجی همین مجلس دوزادهم به لزوم آن اشاره کرده‌اند و دیدیم که شخص رئیس جمهوری نیز درباره آن صحبت کرده است و حتی ترامپ نیز گفته که ما آماده هستیم ۱۰۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری کنیم؛ فارغ از مساله چند و چون سرمایه گذاری و اینکه چقدر می‌توان برای این سرمایه گذاری ظرفیت سازی کرد، اما ما چاره‌ای به جز این نداریم که در مسیر مذاکره پیش برویم.»
بیگدلی می‌گوید: «از نظر اقتصادی اکنون کشور در بن بست، اما و در ژئوپلتیک منطقه نیز نفوذ ایران به شدت کاهش پیدا کرده و فضای بین الملل نیز اکنون به نفع ما نیست و نیاز داریم که نگاه جهان به ایران را تغییر بدهیم و حتی رویکرد داخلی نیز باید به جهان تغییر کند. حتی این مساله که دیدار‌های بین دو کشور در سطح بالاتر رخ بدهد و یا ویتکاف به تهران بیاید اصلا اکنون دیگر نه عجیب است و نه غیرقابل باور و حتی به همین سو نیز خواهیم رفت.
کما این که می‌بینیم جناح‌های به قول آقای حسن روحانی، دلواپسان نیز دیگر آن چنان واکنش‌های احساسی و عصبی از خود نشان نداده‌اند چرا که شاید شرایط کشور به خوبی نشان می‌دهد که لازم است برای منافع کشور مذاکرات در سطح بالاتری جریان یابد.»
بیگدلی همچنین با تاکید بر لزوم مذاکره با اتحادیه اروپا گفت: «در این بین به نظر می‌رسد اکنون ایران نه فقط رابطه با آمریکا و مذاکره با این کشور را در دستور دارد بلکه بیش از همیشه متوجه نیاز به مذاکره با اتحادیه اروپا پیش از تاریخ اولتیماتوم مکانیسم ماشه نیز شده و اکنون ایران آماده مذاکرات سازنده با سه کشور اروپایی نیز هست. چنان چه اکنون نیز گفته شده قرار است سید عباس عراقچی برای مذاکره با تروئیکای اروپایی و لغو امکان فعال شدن مکانیسم ماشه راهی وین شود.»
مذاکرات و دو راهی قیمت دلار
این کارشناس سیاسی و استاد دانشگاه درباره ادامه روند مذاکرات و واکنش بسیار مثبت بازارهای مالی نیز گفت که واکنش قابل درک بود؛ بیگدلی، اما با اشاره به این که اگر مذاکرات به مسیر شکست هدایت شود می‌تواند وضعیت را اتفاقا چند برابر بدتر کند نیز گفت: «من تصور می‌کنم پیش از حضور طرفین در نشست عمان، مذاکراتی به صورت غیرمستقیم میان نمایندگان دو کشور در جریان بوده و طرفین نظرات و پیشنهادات و حتی خواسته‌های خود را مطرح کرده بودند.
اصول و موازین علم سیاست نیز همین را حکم می‌کند که باید مقدمات فراهم شود، نقطه نظرات به هم نزدیک‌تر شود و بعد مقامات برجسته‌تر در برابر هم حاضر می‌شوند پس من تصور می‌کنم مقدماتی در جریان بوده تا با اصول و قواعدی وارد مذکره شده‌اند و با این توضیح من تصور نمی‌کنم مذاکرات با شکست مواجه شود چرا که این موضوع نه به نفع ایران است و نه به نفع آمریکایی ها. تصور من این است که مذاکرات قطعا ادامه پیدا خواهد کرد و با ادامه مذاکره و حذف یا تعلیق تحریم‌ها شاید قیمت دلار به زیر ۶۰ هزار تومان نیز برسد.
تمام راه‌ها به سمت ما بسته شده و ما راهی به جز مذاکره نداریم و اگر مذاکره قطع شود و یا با شکست مواجه شود، با این بار روانی موجود دلار می‌تواند حتی به ۲۰۰ هزار تومان نیز برسد.»
بیشتر بخوانید: مسیر پر دست‌انداز و سنگلاخ مذاکره پیش روی تهران و واشنگتن/ واکنش طلایی بازارهای سرمایه ایران به اخبار سبز مذاکرات مسقط
علی بیگدلی در پایان نیز با اشاره به امکان کارشکنی طرف اسرائیلی گفت: «به باور من این بار اصلا اسرائیل توان و جرات کارشکنی در مذاکرات را نخواهد داشت.
به هیچ وجه اجازه کارشکنی در مورد مذاکرات ایران و آمریکا به اسرائیل داده نخواهد شد و از اساس سفر تازه بنیامین نتانیاهو به واشنگتن نیز در راستای همین اولتیماتوم بوده که به صراحت از رئیس جمهور آمریکا بشنود، مذاکراتی در جریان است و در حقیقت یک تاکتیک برای عقب راندن اسرائیل بود و کابینه ترامپ و خود شخص دونالد ترامپ به هیچ وجه تمایل به راه انداختن یک جنگ در منطقه ندارد و به نظرم این موضوع به صراحت نیز به نتانیاهو تفهیم شده است.»
- 18
- 1
