شاه نعمت الله ولیچکیده بیوگرافی شاه نعمت الله ولی
نام کامل: نعمت‌الله بن عبداللَّه بن محمد بن عبداللَّه بن کمال الدین یحیی کوهبنانی کرمانی
تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری
محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه
حرفه: شاعر و عارف ایرانی
دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله
آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات
درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری
زندگینامه شاه نعمت الله ولیزندگینامه شاه نعمت الله ولی
نعمت‌الله بن عبداللَّه بن محمد بن عبداللَّه بن کمال الدین یحیی کوهبنانی کرمانی معروف به شاه نعمت الله ولی یا شاه ولی شاعر و عارف قرن هشتم و بنیانگذار سلسله نعمت‌اللهی است که راهی جدید در زمینه تصوف پیدا کرد. در مورد زادگاه و اصل و نسب شاه نعمت الله ولی روایت های مختلفی وجود دارد. برخی منابع وی را متولد شهر حلب در سوریه می دانند و برخی دیگر زادگاه او را شهر کوهبنان کرمان ذکر کرده اند. با این حال، آنچه مسلم است، شاه نعمت الله ولی در خاندانی صوفی مسلک پرورش یافته و از سنین جوانی به عرفان و تصوف گرایش پیدا کرده است، وی فرزندِ میر عبدالله ولی بوده است.
در برخی از صفحات مجازی شعرهایی را به شاه نعمت الله ولی نسبت داده که ادعا می شود بخشی از تاریخ ایران را از دوران صفویه تا اکنون پیشگویی کرده است. در این پیشگویی از زمان ظهور مهدی موعود خبر می دهد، این درحالی است که بسیاری از بیت و پیشگویی های نسبت داده شده به شاه نعمت الله ولی به هیچ عنوان در شعر اصلی نیستند.
سیر و سلوک عرفانی شاه نعمت الله ولی
شنایی شاه نعمت الله ولی با تصوف و عرفان به پنج سالگی وی برمی گردد زمانی که پدرش؛ میر عبدالله ایشان را به مجالس صوفیه می برد. در آن زمان شهر حلب مرکز مکتب وحدت وجودی ابن عربی محسوب می شد، شاه نعمت الله نیز از این فرصت استفاده کرد و در حلب به خدمت محیی الدین ابن عربی درآمد و توانست از مکتب و عرفان ایشان استفاده بسیار زیادی کند.
ایشان برای بهره گیری بیشتر علوم دینی تصمیم گرفت به شیراز سفر کند، در آن زمان شیراز از مراکز اصلی دروس فقه و مذاهب سنی بود. شاه نعمت الله برای پیدا کردن مرشد و مراد خودش به نقاط مختلفی سر زد و خدمت شیوخ بسیاری را کرد.
شاه نعمت الله علوم مقدماتی را از شیخ رکن الدین شیرازی آموخت، برای یافتن علم بلافت نزد شیخ شمس الدین مکی بود، همچنین حکمت را از سید جلال الدین خوارزمی آموخت، قاضی عضدالدین ایجی نیز به ایشان اصول و فقه را تدریس کردند. از آنجایی که علوم ظاهری طبع وی را ارضا نمی کرد سالیان زیادی به ریاضیت و تصفیه و تزکیه باطنش پرداخت و به دنبال رسیدن به این خواسته سیر و سفرهای بسیاری کرد، درنهایت نیز راهی مکه شد تا به دست شیخ عبدالله بافعی از جمله عارفان آن زمان، خرقه بپوشد و به مراد خود رسید.
شاه نعمت الله ولی در ممالک گوناگون از جمله مصر، حجاز، ترکستان و ایران به سیر و سفر پرداخت تا عرفان و تصوف را نشر دهد. زمانی که بیشت و چهار ساله بود در مکه با شیخ عفیف الدین یافعی دیدار داشت، شیخ یافعی از جمله عرفای بزرگ و با عظمت آن زمان محسوب می شد. شاه نعمت الله ولی به مدت ۷ سال با شیخ عارف ماند و از علوم و دانش های ایشان بهره زیادی برد، سپس به مصر رفت و بعد از آن نیز به جستوجو در فرهنگ ایرانی روی آورد.
ایران برگشت با نوه دختریِ میر حسینی هروی ازدواج کرد و هردو به سمت کوهبنان کرمان حرکت کردند، تا به ریاضیت طولانی مدت در مکانی به اسم تخت امیر بپردازد. در طول این مدت، افراد بسیاری در نزد او به تحصیل علوم و معارف صوفیه پرداختند و از محضر ایشان کسب فیض نمودند.
درباره زندگی شاه نعمت الله ولیتاثیر شاه نعمت الله ولی بر تصوف
شاه نعمت الله ولی از تاثیرگذارترین شخصیت ها در تاریخ تصوف به شمار می رود. او با ایجاد سلسله نعمت اللهی، روش و منش جدیدی را در عرفان اسلامی بنیان نهاد. آثار شاه نعمت الله ولی سرشار از مضامین عرفانی و مفاهیمی همچون عشق الهی، وحدت وجود، فنا و بقاست. وی در اشعار خود، با زبانی شیوا و دلنشین، مخاطب را به سیر و سلوک عرفانی و کشف حقیقت وجودی خویش فرا می خواند.
سلسله نعمت اللهی
شاه نعمت الله ولی سلسله نعمت اللهی را بنا کرد. ایشان مشغول به تحصیل علوم رسمی همچنین ریاضت، عبادت، تعلیم و ارشاد مردم مشغول بود. درهر مکانی که اقامت داشت به این موضوع توجه داشت درنتیجه طرز فکر او سبب شد که در مدت زمان بسیار کوتاهی شهرت زیادی کسب کند و صوفیان و سالکان طریقت دور ایشان جمع شدند. ایشان در تصوف راهی جدید ایجاد کرد و پیروان زیادی این مسیر را دنبال کردند.
بعد از شاه ولی سید خلیل الله که تنها فرزندش بود مسیرش را ادامه داد. البته سید خلیل الله نیز بعد از مدتی کوتاه اقامت در خانقاه ماهان به دکت رفت و همانجا نیز از دنیا رفت. جانشینان وبازماندگان و پیروان نعمت‌الله، بعد از او به هند رفتند و سلسله نعمت‌اللهی را در آن دیار گسترش دادند.
بعد از اینکه حکومت قاجار در اوایل قرن سیزده شکل گرفت؛ مشایخ سلسله نعمت اللهی به تدریج از هندوستان به ایران رفتند و راه تصوف را در ایران گسترش دادند. پس از آن سلسله‌های دیگری شکل گرفت که همه از پیروان طریقه نعمت‌اللهی بودند. گفته شده از جمله آداب طریقت نعمت‌اللهی این بود که مریدان پس از ذکر، شاه نعمت‌الله را سجده می‌کردند.
معروف‌ترین این طریقه‌ها عبارتند از:
- کوثریه
- اخوّت (صفی علیشاهیه)
- گنابادیه
- شمسیه
- مونس علیشاهیه
آثار شاه نعمت الله ولی>آثار ادبی شاه نعمت الله ولی
مهمترین اثر شاه نعمت الله ولی دیوان شعری وی است که دارای ۱۲ هزار بیت قصیده، غزل، مثنوی و رباعی است. قدیمی ترین نسخه این دیوان در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می شود که بارها در تهران و کرمان به چاپ درآمده است. از جمله دیگر آثار شاه نعمت الله ولی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- منظومة فی تحقیق الایمان
- رساله نصایح منظومه
- ارواح شاه نعمت‌الله
- خوابنامه
- رساله شرح فصّ الاول من فصوص الحکم
- رساله برزخیه
- رساله مکاشفات
- رساله منشآت
- رساله نفسیه (معرفت نفس)
- رساله مهدیه
درگذشت شاه نعمت الله ولی
شاه نعمت الله ولی در سال ۸۳۴ هجری قمری در کرمان از دنیا رفت. از جمله افرادی که بر جسد ایشان در مسجد جامع کرمان، نماز گذاشتند می توان به امیر شمس الدین محمد ابراهیم بمی، پدر سید طاهرالدین بمی، عارف نامیِ هم‌عصر شاه نعمت‌الله اشاره کرد که از بم آمده بودند.
بعد از خواندن نماز پیکر ایشان بر دوش ارادتمندان، پیروان و اکبر و اهالی کرمان از مسجد جامع کرمان تا خانقاه ماهان آورده شد و درنهایت نیز با مراسم تشییع باشکوهی در باغ خانقاهش به خاک سپرده شد.
پس از خواندن نماز میت پیکر پاک شاه نعمت‌الله بر دوش ارادتمندان و پیروان و اکابر و اهالی کرمان از مسجد جامع کرمان تا خانقاه ماهان حمل شد و سرانجام در مراسم تشییع با شکوهی در باغ خانقاهش به خاک سپرده شد.
شاه نعمت الله ولی به مدت ۱۰۴ سال زندگی کرد.
آرامگاه شاه نعمت الله ولیسخن پایانی درباره شاه نعمت الله ولی
شاه نعمت الله ولی، عارف، شاعر و صوفی نام آور ایرانی، شخصیتی برجسته در تاریخ عرفان و تصوف به شمار می رود. آثار او گنجینه ای ارزشمند از حکمت و معرفت است و آموزه های عرفانی او همچنان راهنمای سالکان طریق حق در مسیر کمال و رستگاری است.
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 13
- 4
