بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

محمدعلی جمال زاده

پدر داستان کوتاه ایرانی محمدعلی جمال زاده؛ یکی از نویسندگان و مترجمان ایرانی است که سبک واقع گرایی را در ادبیات فارسی آغاز کرد. ایشان اصالتا اصفهان بودند در سن ۱۰۶ سالگی در سال ۱۳۷۶ از دنیا رفت. در ادامه این مقاله از سرپوش به زندگینامه ایشان می پردازیم.

چیکده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده

نام کامل: سید محمدعلی جمالزاده رشتیانی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

بیوگرافی محمدعلی جمال زاده

زندگینامه محمدعلی جمال زاده

سید محمدعلی جمالزاده رشتیانی در ۲۳ دی ۱۲۷۰ در اصفهان به دنیا آمد. در برخی از منابع سال ۱۲۷۴ را تاریخ تولد ایشان می دانند. سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی؛ پدر محمدعلی جمال زاده از رهبران جنبش مشروطه بود که پسرش را از ۱۲ سالگی برای ادامه تحصیل به بیروت فرستاد. در همین زمان بود که وضعیت سیاسی ایران روبه وخامت می رفت؛ شاه مجلس را به توپ بست و دنباله این موضوع مشکلات زیادی برای آزادی خواهان رخ داد. جمال الدین تلاش کرد به همدان برود تا از همانطرف به عتبات برود اما دستگیر شد و شاه حکم اعدام وی را امضا کرد.

محمدعلی جمالزاده با افراد مشهوری نظیر ابراهیم پور داود، ایران‌شناس معاصر، و مهدی ملک‌زاده، نماینده‌ی مجلس و مورخ، فرزند ملک‌المتکلمین از واعظان مشروطه در یک دوره زندگی می کرد. محمدعلی جمالزاده برای ادامه تحصیل در سال ۱۲۸۹ به اروپا مهاجرت کرد سپس در سال ۱۲۹۰ از لوزان سوئیس به دیژون فرانسه رفت تا در رشته حقوق تحصیلاتش را ادامه دهد.

باوجودی که محمدعلی جمالزاده در رشته حقوق تحصیل می کرد اما در تمام طول زندگی اش به پژوهش و نوشتن مشغول بود. او عمر طولانی از خدا گرفت و ۱۰۶ زندگی کرد اما از بین این سال ها تنها ۱۳ سال را در ایران گذراند.

فعالیت نگارشی ایشان با نام مستعار شاهرخ در مجله کاوه که در برلین مشغول به کار بود، آغاز شد. اولین داستان های کوتاه تحت عنوان فارسی شکر است که سپس در یک کتاب به نام یکی بود، یکی نبود جمع آوری شدند، از طریق این نشریه چاپ شدند. محمدعلی جمالزاده پژوهش و ترجمه نیز می‌کرد و نامه‌نگاری‌هایی نیز از او به‌جا مانده است.

ازدواج محمدعلی جمالزاده

محمدعلی جمالزاده دو مرتبه ازدواج کرده است که اولین آنها در سال ۱۲۹۲ با یکی از همکلاسی هایش بود. در سال ۱۳۱۰ نیز برای دومین مرتبه ازدواج کرد که در این مدت در ژنو زندگی می کرد و با همسرش مارگارت اگرت آشنا شد.

محمدعلی جمال زاده نویسنده معروف ایرانی

فعالیت های سیاسی محمدعلی جمالزاده

همزمان با شروع جنگ جهانی اول کمیته ای به اسم ملیون با رهبری سید حسن تقی‌زاده با هدف مبارزه با روسیه و انگلیس در برلین شکل گرفت. کمیته ملیون از محمدعلی جمالزاده به عنوان مبارز دعوت کرد به همین دلیل ایشان در سال ۱۹۱۵ به برلین رفت و تا سال ۱۹۳۰ نیز در همین کشور اقامت داشت.

بعد از اینکه مدتی کوتاه در برلین ماند از طرف کمیته ملیون به بغداد و سپس کرمانشاه فرستاده شد و برای ۱۶ ماه نیز در آنجا حضور داشت. در مدت بازگشت به برلین؛ مجله کاوه از ایشان دعوت به همکاری کرد و تا سال ۱۹۲۲ نیز که این مجله فعالیت می کرد، همکاری خود را با محمدعلی جمالزاده ادامه داد.

بعد از اینکه مجله کاوه تعطیل شد، سرپرستی محصلین ایرانی در سفارت برلین برعهده محمدعلی جمال زاده قرار گرفت که برای مدت ۸ سال ادامه پیدا کرد تا اینکه درنهایت در سال ۱۹۱۳ میلادی وی به دفتر بین المللی کار وابسته به جامعه ملل در ژنو رفت. وی پس از بازنشستگی از آنجا در سال ۱۹۵۶ تا پایان عمر همچنان در ژنو اقامت داشت.

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد؛ جمال زاده بیشترین زمان از عمر خود را در خارج از ایران گذراند و در این مدت تمام تحقیقاتی که انجام داد درباره زبان فارسی و گسترش دانش ایرانیان در جهان بود. علی‌رغم اینکه در رشته حقوق تحصیل کرد ولی دربارهٔ حقوق مطلبی ننوشته بود.

سبک نگارش محمدعلی جمال زاده

محمدعلی جمال زاده، صادق هدایت و بزرگ علوی از جمله سه بنیانگذار اصلی ادبیات فارسی معاصر هستند. ایشان داستان های کوتاه فارسی شکر است را در کتابی به نام یکی بود یکی نبود، چاپ کرده است که غالبا به عنوان اولین داستان کوتاه فارسی به غربی محسوب می شود.

داستان های کوتاه ایشان بعد از گذشت هزار سال از نثرنویسی فارسی، نقطه عطفی در ادبیات ایران محسوب می شود. مقدمه ای که ایشان در کتاب خود آورده است سند ادبی مهم و واقع بینانه ای از نثر معاصر فارسی محسوب می شود. در این مقدمه جمال‌زاده مؤکداً بیان می‌کند که کاربرد ادبیات مدرن نخست بازتاب فرهنگ عامه و سپس انعکاس مسائل و واقعیت‌های اجتماعی می‌باشد.

یادبود محمدعلی جمال زاده

ابراهیم صهبا در سال ۱۳۵۳ به دلیل نگارش مقالات جمال زاده در اروپا به خصوص مواردی که درباره اصلاحات ارضی است، پیشنهاد کرد تا نام دو خیابان یکی در تهران (با نام قدیمی خیابان جمشیدآباد) و دیگری در اصفهان اسدالله علم (نخست‌وزیر وقت) را به اسم محمدعلی جمال زاده تغییر دهند.

بهترین کتاب‌های محمدعلی جمالزاده

همانطور که اشاره شد محمدعلی جمالزاده همراه با صادق هدایت و بزرگ علوی بنیانگذاران داستان کوتاه ایرانی هستند، درحقیقت اولین داستان کوتاهی که به شیوه غربی نوشته شده بود و مرزی بین داستان های قدیم ایرانی، افسانه و داستان های امروزی شکل داد، سبک نگارشی جمال زاده است. در ادامه به برخی از شاخص ترین آثار محمدعلی جمال زاده اشاره می شود:

یکی بود یکی نبود:

این کتاب در سال ۱۳۰۰ منتشر شد که شامل دیباچه و ۶ می شود. در حقیقت این اثر اولین مجموعه داستان های کوتاه ایرانی به سبک غربی محسوب می شود. داستان فارسی شکر است در همین کتاب قرار دارد. این داستان درباره مرد جوانی است که در راه ایران به سه نفر دیگر آشنا می شود که یکی از آنها عربی را بهتر از فارسی، دیگری فرانسوی را بهتر می دانند و دیگری یک فرد عامی است. برخورد این افراد داستانی را شکل می دهد که در این کتاب روایت می شود.

کتاب دارالمجانین:

این اثر در سال ۱۳۲۱ منتشر شد و در باره جوانی است که در خانه عموی خسیس خود زندگی می کند و در همین بین عاشق دخترعموی خودش می شود. در همین جریان عمویش وی را از خانه بیرون می کند اما جوان خود را به دیوانگی می زند تا او را به دارالمجانین ببرند.

کتاب سروته یه کرباس:

این کتاب نیز در سال ۱۳۲۲ منتشر شد که به اصفهان نامه نیز معروف است. نویسنده در این اثر از پرسه زنی های خود در ایام کودکی در اصفهان روایت می کند و در بخش دوم نیز از دیدار با یک دوست صحبت می کند.

داستان کباب غاز :

این اثر داستان طنزی است که از یک مرد و دوستانش روایت می کند. وی دوستان خود را برای صرف دو وعده کباب غاز دعوت می کند اما از آنجایی که یک غاز بیشتر نداشته است با کمک یکی از دوستان خود کاری می کند که مهمان اول غاز را نخورد و برای مهمانان بعدی باقی ماند. این اثر در کتاب شاهکار، در سال ۱۳۳۷ منتشر شد.

محمدعلی جمال زاده نویسنده داستان های کوتاه فارسی

عکس محمدعلی جمال زاده

درگذشت محمدعلی جمال زاده

محمدعلی جمال زاده در سل ۱۳۵۳ در بیمارستان بستری شد و در این مدت کیسه صفرای خود را از بدن خارج کرد. باوجودی که پزشکان امید چندانی برای بهبودی وی نداشتند اما خودش معتقد بود که با فوت و فن های اصفهانی گری، عزرائیل را گول زده است. در نهایت در سال ۱۳۷۶ محمدعلی جمالزاده از خانه‌اش به یک خانه‌ی سالمندان منتقل شد و در آنجا درگذشت. مزار او در قبرستان پتی ساکونه شهر ژنو است.

حقایقی جالب درباره محمدعلی جمال زاده

- داستان های فارسی شکر است به نویسندگی محمدعلی جمال زادهه برای اولین بار در حضور علامه قزوینی و سید حسن تقی زاده خوانده شدند. در بین خواندن این داستان ایشان با علامه قزوینی چشم در چشم می شود درنتیجه می تواند از بین میمیک صورتش حالت عصبانیت و تحسین را تشخیص دهد. اما وقتی خواندن داستان به پایان می‌رسد، اولین کسی که آغاز به تشویق او می‌کند، همان علامه قزوینی سختگیر است.

صادق هدایت و محمدعلی جمالزاده با همدیگر دوستان صمیمی بودند، ایشان از جمال زاده همواره به خوبی یاد می کرد، البته این احترام کاملا دو طرفه بود به طوریکه هدایت ایشان را تایید می کرد و در تلاش بود تا شغلی برایش دست‌وپا کند، کتابش، بوف کور، را در اروپا توزیع کند و در روزهای افسردگی او را دلداری و آرامش بدهد.