قتل

قتل

قتل یا آدم‌کشی به کشتن انسانی توسط انسانی دیگر گفته می‌شود.

اگر این کشتار با نیت قبلی صورت گرفته باشد قتل عمد است. قتل شبه عمد یک درجه خفیف‌تر از قتل عمد است و در سیستم قضایی ایران معمولا اگر قتل با نیت آسیب رساندن ولی نه کشتن صورت گرفته باشد شبه عمد محسوب می‌شود. اگر از بین بردن انسانی اینکه بصورت کاملاً تصادفی و بدون قصد کشتن یا آسیب زدن باشد این مرگ در برخی کشورها در رده مرگ تصادفی (نه قتل) قرار می‌گیرد و در برخی دیگر از کشورها از جمله ایران قتل خطای محض(یا غیرعمد) خوانده می‌شود.

بر اساس تاریخ ادیان ابراهیمی اولین قتل، کشته شدن هابیل فرزند آدم توسط برادرش قابیل است.

قتل مقدمه قتل عمد که محور اصلی بحث است یکی از بزرگترین گناهان در عرف و شرع محسوب می شود و در واقع هم از نظر فردی که موجب سلب صیانت فرد است و هم از نظر اجتماعی که زمینه ساز ایجاد ناامنی اجتماعی است تقبیح شده است . نه تنها در اسلام که در بسیاری از مکاتب و فرهنگ ها مثل فرهنگ قدیم یونان و رم و مصر ، قتل عمد موجب اعدام مرتکب بوده است و در اسلام نیز به حکم قرآن در آیه ۹۳ نساء که می فرماید : " من قتل نفسا مؤمنا متعمدا فجزاؤه جهنم خالدا فیها و غضب الله علیه و لعنه و اعد له عذابا عظیما " حکم اعدام ثابت شده است . همچنین در آیه ۳۲ سوره مائده آمده است : " من قتل نفسا بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قتل الناس جمیعا" اینکه چگونه قتل یک نفر به منزله قتل همه مردم است توجیهات مختلفی شده است . بعضی گفته اند قتل یک نفر موجب تنفر همگانی است گویا ضرر به همه مردم وارد شده است .

برخی دیگر با استناد به روایتی که از ابن عباس نقل شده گفته اند مقصود از نفس ، پیامبراکرم (ص) یا امام معصوم (ع) است که قتل او به منزله قتل همه مردم است . مقدس اردبیلی می فرماید : قاتل سنت قتل را پایه گذاری نموده و تا قیامت همه قاتلین را به تأسی از خویش فراخوانده است گویا همه مقتولین به دست او به قتل رسیده اند . فاضل مقداد در توجیه این بیان چنین گفته : " اگر کسی همه مردم را به قتل برساند فقط قصاص خواهد شد و اگر یک نفر را به قتل برساند نیز قصاص می شود پس گویا قتل یک نفر به منزله قتل همه مردم است. " حقوقدانان این آیه را به معنای ضربه مهلک بر پیکر جامعه تعبیر کرده اند و مفسرین ، آن را نوعی تشبیه مجازی در بیان اهمیت قتل دانسته اند .

در قانون جزای عمومی که قبل از انقلاب در ایران اجرا می شد قانونگذار در ماده ۱۷۰ و ۱۷۱ این قانون ، مجازات اعدام را برای مرتکب پیش بینی نموده بود و بعد از انقلاب نیز قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۷۰ بلکه قانون حدود و قصاص و دیات قبل از این تاریخ و قانون تکمیل مجازات اسلامی در سال ۱۳۷۵ که هم اکنون مورد عمل می باشد قتل عمد را علاوه بر جنبه شخصی که موجب قصاص مرتکب می باشد ، جرمی عمومی تلقی کرده و برای مرتکب از نظر جنبه عمومی در صورت منتفی شدن قصاص ، مجازات حبس نیز پیش بینی نموده است . در واقع با این بیان جرم قتل عمد از جرائم غیر قابل گذشت محسوب شده و بر فرض گذشت اولیای دم از سوی مدعی العموم قابل تعقیب و از سوی دادگاه قابل مجازات اعلام شده است . بعلاوه به موجب مواد ۳۲ و ۳۵ قانون آئین دادرسی کیفری ، برای متهم به قتل قرار بازداشت موقت تا صدور رأی قطعی پیش بینی شده است که این خود حاکی از اهمیت جرم مذکور است .

انواع قتل از نظر اسلام

انواع قتل از نظر اسلام از نظر شرع مقدس اسلام قتل دارای احکام خمسه است یعنی به واجب ، حرام ، مستحب ( راجح ) ، مکروه و مباح تقسیم می شود . ۱ ) قتل واجب : در بعضی از موارد کشتن فرد به عنوان یک عمل واجب و تکلیف شرعی می باشد مانند قتل ساب النبی (ص) ، چنانچه حضرت امام (ره) در تحریر الوسیله می فرماید : " من سب النبی (ص) وجب علی سامعه قتله و کذا الحال لو سب بعض الائمه " ( ج ۲ ص ۴۷۶ ) ۲ ) قتل حرام : که در بحث اهمیت جرم قتل بدان اشاره شده و آن قتل شخص محقون الدم ( بی گناه ) است مثل کشتن مسلمان بی گناه . ۳ ) قتل مستحب یا راجح : بدین معنا که ترک قتل موجب تجری فرد می شود مثلا کسی که به طور مکرر مرتکب زنا می شود و اعلام توبه می نماید ، حاکم می تواند با قبول توبه ، او را مورد عفو قرار دهد ولی اگر این عمل موجب تجری شود قتل او بهتر است . ۴ ) قتل مکروه : در این مورد هرچند عدم اقدام به قتل پسندیده است لکن اقدام به آن حرام نیست مانند قتل اسیری که عاجز از همراهی سایر اسرا است و قدرت بر راه رفتن و پیوستن به آن ها را ندارد . ۵ ) قتل مباح : و آن قتل کسی است که محکوم به قصاص شده است .