فیلم/ هدیه‌ بهاری شجریان و مشکاتیان به مردم

بهار همیشه نشان از نو بودن و تولدی دوباره داشته و دارد، اصلا هر فرهنگی را هم که نگاه کنید، از شرقی و غربی، بهار مفهومی ثابت و یکسان دارد؛ فصلی که سرما از زمین می‌رود، گرمایی مطلوب به جان طبیعت می‌تابد و زمین باری دیگر سبز می‌شود.

بهار؛ فصلی که نشان از جان گرفتن دوباره طبیعت دارد و از سبزه‌ها و شکوفه‌ها می‌گوید، جایگاه ویژه‌ای در هنر داشته و دارد. حتی تاریخچه موسیقی کلاسیک را هم که نگاه کنید کنید از ویوالدی گرفته تا بتهوون، مندلسون، چایکوفسکی و ... آثاری را در وصف بهار نوشته‌اند.

ولی «بهار» در فرهنگ ایرانی جایگاهی دارد به مراتب ویژه‌تر؛ چراکه ما حتی سال نوی خود را با فرا رسیدن بهار آغاز می‌کنیم و بزمی داریم برای تولد دوباره زمین.

حتی در ادبیات فارسی، عبارتی مختص اشعار بهاری داریم و آنها را «بهاریه» می‌نامیم و شاعران بزرگی همچون مولانا، حافظ، سعدی، ملک‌الشعرای بهار، عطار، خاقانی و ... در وصف بهار شعر سروده‌اند.

حال از آنجایی که ادبیات ما از بهار بی‌بهره نبوده، موسیقی ایرانی هم آثار  شاخصی در وصف بهار دارد.

از جمله نمونه‌های موسیقی در وصف بهار، آلبوم «بهاریه» محمدرضا شجریان و تصنیف «بهار دلکش» از آلبوم «عشق داند» با صدای این خواننده است.

آلبوم بهار دلکش با گردهمایی جمعی از هنرمندان مطرح موسیقی ایرانی از جمله محمدرضا شجریان، پرویز مشکاتیان، داریوش پیرنیاکان، ناصر فرهنگ‌فر و همایون شجریان ساخته شده است. اثری که شاید کمتر در بین عموم مردم شناخته شده باشد؛ حداقل نسبت به تصنیف «بهار دلکش» که آن هم در وصف بهار است.

از آنجایی که مشکاتیان فقید در این آلبوم همکاری داشته است، سنتور از جمله سازهای غالب اثر است که اتفاقا همانطور که از مشکاتیان هم برمی‌آید به زیبایی کار را به تصویر کشیده است و فضایی را خلق کرده که مختص بهار است.

حضور ناصر فرهنگ‌فر در این آلبوم اما موجب شده که تنبک از جمله دیگر سازهای اصلی این آلبوم باشد که بعضا در کنار ساز مشکاتیان هنرنمایی کرده است. فرهنگ‌فر حتی در قطعه‌ای ضمن نواختن تنبک، آواز هم می‌خواند، البته که به واسطه حضور پیرنیاکان در آلبوم، تار هم جزو سازهای اصلی اثر است اما آنچه که غالب‌تر به گوش می‌رسد آوای سنتور و تنبک است.

به هر جهت این آلبوم همان چیزی است که از یک قطعه ایرانی در وصف بهار انتظار می‌رود؛ نواهایی که حس تازه بودن و بهاریه را به شنونده القا می‌کنند. کما اینکه شجریان تجربه‌های موفق دیگری را هم با مشکاتیان، پیرنیاکان و فرهنگ‌فر داشته است.

اما همانطور که اشاره شد از دیگر آثار شجریان درباره بهار، تصنیف «بهار دلکش» است؛ قطعه‌ای از آلبوم «عشق داند» با شعری از ملک‌الشعرای بهار. «عشق داند» یا کنسرت «ابوعطا»، با آواز محمدرضا شجریان و نوازندگی تار محمدرضا لطفی در ۱۴ اسفند ۱۳۵۹ و در سفارت آلمان اجرا شده و به‌طور رسمی در سال ۱۳۷۶ منتشر شده‌ است.

این اثر که در اصل یکی از تصنیف‌های درویش‌خان است، در آواز ابوعطا، گوشهٔ حجاز اجرا شده ‌است. تاکنون خوانندگانی همچون عبدالله دوامی، محمدرضا شجریان، علیرضا قربانی، رشید بهبودف، عارف، شکیلا، وحید تاج، سالار عقیلی، دریا دادور و محمد معتمدی، سید خلیل عالی نژاد این تصنیف را اجرا کرده‌اند.

این اثر که با نام قطعه آغاز می‌شود، روایت معشوقی است که از محبوب خود می‌گوید و از او می‌خواهد که اکنون که بهار فرا رسیده است، راه و روش خود را با عاشق تغییر دهد.