باستی هیلز دیگر در گلستان/ روستای «زیارت» قربانی خلاء قانونی و ناکارآمدی مدیریتی

روستای زیارت در ۱۷ کیلومتری جنوب شرقی گرگان واقع شده و دارای آب و هوای نیمه کوهستانی و معتدل است که اختلاف ارتفاع آن از سطح دریا باعث شده از لحاظ دما ۱۵ درجه سردتر از شهر گرگان باشد و این اختلاف دما با مناظر زیبای اطراف آن باعث جذب گردشگران زیادی به این منطقه شده است.

قدمت روستای زیارت گرگان به یک هزار و ۴۰۰ سال قبل از میلاد بر می‌گردد و ۱۳ سال پیش ثبت ملی شد و از دهه هشتاد با آغاز بی‌مهری افراد سودجو تا امروز تقریبا چیزی از بافت قدیم و اصیل این روستا باقی نمانده و غالب روستا و محیط اطراف آن را ساخت و سازهای غیرمجاز با ظاهری بدشکل و نازیبا فرا گرفته است.

فاجعه ساخت و سازهای غیرمجاز در روستای زیارت گرگان تا به آنجا پیش رفت که مقام معظم رهبری دستوری ویژه را برای ساخت و سازهای غیرمجاز در گلستان به ویژه منطقه روستای زیارت صادر کرد و پای مدیران ارشد استانی و کشور را به پرونده ویژه ساخت و سازهای غیرمجاز در روستای زیارت گرگان باز کرد.

اول مردادماه امسال هیاتی ویژه از دستگاه‌های اجرایی و قضایی پس از بازدید از این منطقه، وضعیت ساخت و سازهای غیرمجاز را فاجعه‌بار و تاسف‌بار خواندند به گونه‌ای که کاظم پالیزدار دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی پس از جلسه ویژه رسیدگی به ساخت و سازهای غیرمجاز در گلستان که با حضور وی و معاون دادستان کل کشور، استاندار گلستان و مدیران دستگاه‌های اجرایی استان در این حوزه برگزار شد، در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار کرد: تنها پیام من به مردم استان گلستان این است که نه خودتان و نه مسؤولان‌تان دلتان برای خودتان نمی‌سوزد.

وی تاکید کرد: ما امروز شاهد این بودیم که نه مردم به فکر خودشان هستند و نه مسؤولان استانی دلسوزی می‌کنند.

حتی در این جلسه به طور مستقیم به کوتاهی مسؤولان در حوزه گسترش ساخت و سازهای غیرمجاز اشاره و به تخلفات مشخص برخی مسؤولان و کوتاهی برخی از دستگاه‌های نظارتی اشاره شد و محمدجواد حشمتی معاون دادستان کل کشور نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران بر این نکته تاکید کرد که این چندمین باری بود که ما از روستای زیارت گرگان بازدید می‌کردیم که متاسفانه وضعیت در مقایسه با گذشته خیلی وخیم‌تر و بدتر شده و ساخت‌ و سازها بی‌رویه استمرار داشته است.

وی گفت: این در شرایطی است که برای برخورد با این تخلفات قانون و مقررات داریم و حتی برای پیشگیری هم قوانین داریم اما در عمل این برخورد و پیشگیری‌ها انجام نشده و در عمل این یک غفلت غیرقابل توجیه و بخشش محسوب می‌شود و متاسفانه تمامی مقامات در رابطه با ساخت و سازهای غیرمجاز کوتاهی کرده و باید با مدیرانی هم که در گذشته کوتاهی کردند برخورد شود.

به گفته هادی حق‌شناس استاندار گلستان حدود ۳۱۱ مورد شکایت دستگاه‌های اجرایی در خصوص ساخت و سازهای غیرمجاز در روستای زیارت طی این سال‌ها مطرح شده و ۸۰ درصد این شکایت‌ها مربوط به سال ۱۳۹۳ تا به امروز بوده که بخشی از این شکایت‌ها منجر به تخریب، بازگشت تغییر کاربری و احکام دیگر شد.

اما سوال مهم در این بین این است چرا وضعیت روستای زیارت امروز در شرایطی قرار گرفته که شدت ساخت و سازهای غیرمجاز در آن باعث صدور فرمان ویژه مقام معظم رهبری برای مبارزه با این فساد در منطقه شود و چه عواملی باعث بوجود آمدن چنین شرایطی شده است.

ساخت و ساز کارشناسان و مدیران دولتی در روستای «زیارت»

مدیرکل  دفتر فنی، امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری گلستان در گفت‌وگو با فارس در این خصوص اظهار کرد: وضعیت روستای زیارت با سایر نقاط که ساخت و ساز غیرمجاز در آنها صورت می‌گیرد متفاوت و وضعیت روستای زیارت از نظر سیل و زلزله با وضعیت ریسک بالا است.

صادقعلی مقدم ادامه داد: یکی از دلایلی که وضعیت ساخت و سازهای غیرمجاز در روستای زیارت را به این شکل رسانده تغییرات مدیریتی مداوم بود که در دوره‌های مختلف اقداماتی انجام می‌شد و با تغییر مدیر، اقدامات پیگیری نمی‌شد و همین امر به گسترش ساخت و سازهای غیرمجاز کمک کرد.

مدیرکل  دفتر فنی، امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری گلستان تصریح کرد: متاسفانه نیروهای دولتی در رده‌های کارشناسی تا مدیران بالا در دستگاه‌های مختلف در همین منطقه زمین خریدند و ساخت و ساز داشتند و همین امر باعث شد تا سایر افراد بر این نگاه باشند زمانی که دولتی‌ها در منطقه ساخت و ساز انجام می‌دهند پس مشکلی وجود ندارد و موضوع زیاد جدی نیست.

وی بیان کرد: این موضوع تاثیر بسیار زیادی در گسترش ساخت و سازهای غیرمجاز داشته، با توجه به اینکه این افراد در برخی جلسات هم حاضر بوده و به دلیل اینکه در موضوع ساخت و سازهای غیرمجاز ذینفع بودند، همراهی مناسبی با موضوع برخورد با این پدیده نداشتند.

مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک استانداری گلستان که سابقه مدیرکلی مدیریت بحران استان گلستان را در سال‌های نچندان دور در کارنامه خود دارد تصریح کرد: یکی از مشکلات دیگری که باعث تسریع ساخت و سازهای غیرمجاز شده، خلاءهای قانونی و اختلاف نظرهای دستگاه‌ها در نوع و حوزه عملکرد در این منطقه بوده است.

مهمترین سوال در این بین این است چرا مردم روستا حاضر به فروش زمین‌ها و اراضی خود به افراد سودجو هستند و حتی بسیاری از جوانان این روستا در عملیات ساخت و ساز در حال کار و فعالیت هستند.

از این رو به سراغ مردم روستا رفته و با آنها به گفت‌وگو پرداختیم که همه آنها به صورت یکصدا اینگونه پاسخ دادند، زمانی که ما کشاورزی، دامپروری و یا مشاغل مشابه را در روستا نداریم چگونه امرار معاش کرده و روزگار بگذرانیم.

تمامی مردم بومی منطقه نیز از وضعیت امروز روستای زیارت و این ساخت و سازهای بی‌رویه که دیگر از زمین خواری گذشته و به کوه‌خواری تبدیل شده ناراضی هستند اما معتقدند اگر این ساخت و سازها هم در روستا و محیط اطراف آن پایان یابد، به دلیل بی‌برنامگی دولت در ایجاد اشتغال پایدار در روستا، بیکار شده و نمی‌توانند از پس هزینه‌های زندگی بر بیایند.

فرماندار گرگان نیز در این باره معتقد است چند متولی بودن در منطقه زیارت فضا را برای کسانی که می‌خواهند تخلف کنند باز گذاشته و تا زمانی که دستگاه‌های متولی به اجماع نرسند فضا برای تخلفات ساختمانی باز می‌ماند.

محمد حمیدی تاکید کرد: یکی از راهکارهای پیشگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و ترغیب مردم روستا برای ماندگاری در منطقه، ایجاد اشتغال پایدار و توسعه کشاورزی و دامپروری است.

حمیدی گفت: امسال ۵۰ میلیون تومان اعتبار برای خرید ۷.۵ تن پیاز زعفران در منطقه روستای زیارت اختصاص دادیم و رایگان در اختیار کسانی که در زیارت زمین دارند قرار می‌دهیم تا زعفران بکارند.

وی با بیان اینکه سال گذشته یک نفر به صورت آزمایشی در زیارت ۳۰۰ متر زعفران کاشت و ۶ میلیون تومان برداشت کرد، افزود: کشت زعفران در زیارت با کیفیت عالی جواب داده و ترویج توسعه کشت این محصول در زیارت از اولویت‌هایی است که پیگیر آن هستیم تا مردم اراضی کشاورزی در این منطقه را برای ساختمان سازی نفروشند.

فرماندار گرگان ادامه داد: توسعه کشت زعفران و گیاهان دارویی از جمله گل محمدی و گل گاوزبان از جمله برنامه‌های توسعه اشتغال در منطقه زیارت است و امسال ۸ هزار نهال گل گاوزبان از طریق جهاد کشاورزی در اختیار کشاورزان زیارت قرار خواهد گرفت.

کوتاهی دستگاه‌های مسوول در مبارزه با ساخت و ساز غیرمجاز روستا «زیارت»

براساس مستندات موجود به جرات می‌توان گفت ۹۰ درصد ساخت و سازهای غیرمجاز در خارج بافت روستا و در مسیرهایی قرار گرفته که با دیدن ساختمان‌ها این سوال پیش می‌آید که فرد چگونه توانسته حتی مصالح ساختمانی را تا آنجا حمل کند و چه زیرساختی برای زندگی در آنجا حتی برای یک روز وجود دارد که مجاب می‌شود چند صدمیلیون تومان آنجا هزینه کند و از ریسک تخریب و برخوردهای قانونی هم ترسی نداشته باشد.

رئیس‌کل دادگستری گلستان در این خصوص در گفت‌وگو با فارس اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که در مناطق مختلف باعث سوء استفاده افراد سودجو شده و ما شاهد ساخت و سازهای غیرمجاز هستیم، کوتاهی برخی دستگاه‌های مسوول در این حوزه است.

هادی هاشمیان گفت: با آنکه این دستگاه‌ها بسیار عریض و طویل هستند و اختیارات قانونی بسیار خوبی هم دارند، حوزه مورد ماموریت خود را مشخص نکرده و یا به درستی به وظایف خودشان عمل نکردند.

وی اضافه کرد: در روزهای گذشته مدیران کل و مدیران دستگاه‌هایی همانند محیط زیست، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، امور اراضی، مدیران حوزه آب و فاضلاب و آب منطقه‌ای را به همراه دادستان مرکز استان به همین منطقه بردیم و برای نمونه یک محدوده را بررسی کردیم که متاسفانه همه این مدیران می‌گفتند این منطقه در حوزه ما نیست.

رئیس کل دادگستری گلستان خاطرنشان کرد: این خلاءهای قانونی و اختلاف نظرهای دستگاه‌ها از قانون و بخشنامه‌ها باعث شده سوءاستفاده‌گرها از فضا استفاده کنند و اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز کنند.

هاشمیان تاکید کرد: در جلسه شورای حفظ حقوق بیت‌المال که با حضور معاون عمرانی استاندار گلستان برگزار شد، ایشان را مکلف کردیم حوزه ماموریتی هر دستگاه را مشخص کنند و با آنکه ما با جدیت پیگیری می‌کنیم و چند ماهی از این امر گذشته متاسفانه تاکنون پاسخی را ارسال نکرده‌اند.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر دستگاه‌ها نظارتی و متولی امر نظارت بر این عرصه‌ها و مناطق صبر می‌کنند فرد متخلف ساختمان را بسازد و پس از ساخت اقدام به پیگیری قضایی کنند و از دستگاه قضایی انتظار دارند در آن زمان اقدامات لازم را انجام دهد.

رئیس‌کل دادگستری گلستان گفت: با این وجود که دستگاه قضایی با پیگیری‌های دقیق اقدام به صدور حکم می‌کند، این دستگاه‌ها حتی حاضر نیستند یک بیل برای تخریب بیاورند و می‌گویند دستگاه قضایی خودش باید این ادوات را فراهم کند.

خلاءهای قانونی و کم کاری متولیان برخورد با ساخت و ساز غیرمجاز

هاشمیان در پاسخ به این سوال که چه دستگاه‌هایی بیشترین کوتاهی را در خصوص توسعه ساخت و سازهای غیرمجاز در روستای زیارت گرگان داشته‌اند تاکید کرد: وظیفه دستگاه‌ها به روشنی در قانون مشخص است.

وی ادامه داد: برای مثال زمانی که در حریم رودخانه ساخت و ساز غیرمجاز انجام می‌شود امور آب مکلف به برخورد قانونی با افراد متخلف است و در حوزه استحفاظی امور اراضی براساس تبصره دو ماده ۱۰ قانون حفظ کار بری اراضی اشاره کرده که امور اراضی تکلیف دارد بدون حکم قضایی نسبت به تخریب دیوارکشی‌های غیرمجاز اقدام کند.

هاشمیان اضافه کرد: این در حالی است که آقایان در اتاقشان نشسته‌اند و بعد از اینکه ساختمان ساخته و مشمول مرور زمان شد تازه به فکر برخورد قانونی و پیگیری قضایی و اعلام جرم می‌افتند.

وی گفت: در سنوات اخیر ما حتی منتظر گزارش این دستگاه‌ها نبودیم و به صورت مستقیم گزارش‌های مردمی را دریافت کردیم و حتی از ظرفیت انجمن‌های مردم نهاد دلسوز و رسانه‌ها استفاده کردیم و پیگیری‌های قضایی را در خصوص ساخت و سازهای غیرمجاز انجام داده‌ایم.

رئیس‌کل دادگستری گلستان بیان کرد: در حال حاضر تقریبا به صورت هر ماه ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم رودخانه‌ها را تخریب می‌کنیم و با پی‌کنی‌ها و دیوارکشی‌های غیرمجاز نیز برخورد قانونی انجام می‌شود.

هاشمیان متذکر شد: امروز دستگاه قضایی استان به تنهایی در حال مقابله و مبارزه با این افراد سودجو است.

هیچ قاضی در زیارت ملک ندارد/ مبارزه با فساد مدیر و غیر مدیر نمی‌شناسد

وی در پاسخ به این سوال که برخی از شهروندان و یا مدیران میانی و ارشد متولی برخورد با ساخت و ساز غیرمجاز در توجیه کوتاهی خود در انجام مسوولیت می‌گویند برخی از قضات و مدیران دستگاه قضایی استان در روستای زیارت زمین و ملک دارند، گفت: این ادعا به هیچ عنوان صحت ندارد.

رئیس کل دادگستری گلستان تصریح کرد: به هیچ عنوان هیچ یک از قضات استان گلستان در روستای زیارت زمین یا ملک مسکونی ندارد و افرادی که این ادعا را دارند باید مستند ارائه دهند و اینگونه نیست افراد بدون مستند مدعی موضوعی شوند.

هاشمیان تاکید کرد: رسیدگی به ساخت و سازهای غیرمجاز در دادگستری استان گلستان شعب ویژه دارد و اینگونه نیست تمامی قضات استان به این پرونده‌ها رسیدگی کنند.

وی اضافه کرد: روسای این شعب خاص رسیدگی به ساخت و سازهای غیرمجاز حتی اهل استان گلستان هم نیستند و تا امروز با قاطعیت رای داده‌اند و از این پس نیز قاطع‌تر رای خواهند داد.

رئیس کل دادگستری استان گلستان خاطرنشان کرد: حتی اگر مدیر دستگاه‌های اجرایی و غیرقضایی استان در این منطقه و یا هر کدام از نقاط استان اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز کرده باشد بدون اغماض با آنها برخورد خواهیم کرد و حتی در ابتدا با آنها برخورد خواهیم کرد.

هاشمیان بیان کرد: از شهروندان و انجمن‌های مردم نهاد و رسانه‌ها تقاضا داریم چنین تخلفاتی را به صورت مستقیم به ما گزارش کنند و ما در برخورد مدیر و غیر مدیر نداریم و با تخلفات با جدیت برخورد خواهیم کرد.

مشاهدات خبرنگار فارس در بازدید میدانی از منطقه نشان می‌دهد دستگاه‌های خدمات رسان در این منطقه به صورت دائم در حال خدمات‌رسانی هستند و حتی دکل شرکت‌های ارتباطات تلفن همراه، برق، آب و گاز به خوبی دیده می‌شود و همین امر باعث می‌شود افراد سودجو رغبت بیشتری را برای حضور در این منطقه خوش آب و هوا داشته باشند.

از سوی دیگر مسیر دسترسی حتی تا بلندترین نقطه منطقه به صورتی است که یک کامیون به سادگی می‌تواند مصالح ساختمانی را به آنجا جابجا کرده و شرایط مناسب را برای ساخت و ساز غیرمجاز فراهم کند و تا زمانی که زیرساخت‌های مناسب، شرایط مناسب برای زندگی و راه دسترسی مناسب به مناطق خارج بافت وجود داشته باشد و این خلاءهای قانونی و اهمال‌کاری‌ها ادامه داشته باشد ساخت و ساز غیرمجاز در روستای زیارت گرگان متوقف و کنترل نخواهد شد.

برای پیشگیری از گسترش ساخت و سازهای غیرمجاز و ساماندهی در برخورد با املاک ساخته شده پیشنهاد می‌شود در مرحله اول ترددها به منطقه با نظارت‌های بیشتر به صورت گشت‌های مشترک تقویت شود تا هر فردی به سادگی نتواند اقدام به جابجایی مصالح کند.

همزمان با این اقدام، به صاحبان املاک ساخته شده در مناطق پرریسک و خطرناک همانند بستر رودخانه‌ها و پرتگاه‌ها اخطار کتبی و رسمی داده شود که ضمن پیگیری برخوردهای قانونی با فرد متخلف، در طول طی روند قضایی در صورت بروز هرگونه حادثه غیرمترقبه، دستگاه‌های مسوول دولتی، قضایی و انتظامی هیچگونه مسوولیتی در قبال خسارت‌های مالی و جانی وارده نداشته تا این امر تسهیل کننده خروج هرچه سریع‌تر افراد سودجو از ملک مورد نظر و تسریع روند رسیدگی و تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز شود.

در گام بعدی، با توجه به اظهارنظرهای افراد مطلع و آگاه در خصوص ساخت و سازهای غیرمجاز و لزوم اقدام عاجل درباره ساماندهی این امر پیشنهاد می‌شود گشتی مشترک از دستگاه‌های متولی در این امر با نماینده دستگاه قضایی تشکیل و به صورت دوره کوتاه‌مدت با بازدید از نقاط مختلف منطقه در صورت مشاهده هرگونه دیوارکشی غیرمجاز بلافاصله قبل از گسترش ساخت و ساز دستور قلع و قمع صادر و به سرعت آن دستور قضایی اجرایی شود.

و در گام آخر، به دستگاه قضایی که در ماه‌های اخیر رویکرد جدی با افراد متخلف به ویژه در حوزه حقوق شهروندی و مدیران متخلف وارد میدان شده پیشنهاد می‌شود مدیرانی که حتی در دو دهه گذشته کوتاهی، اهمال و یا تخلف در این حوزه داشته‌اند را تحت پیگرد و مجازات قانونی قرار دهد تا مدیران فعلی و آینده با دقت نظر بیشتری در حوزه ساخت و ساز غیرمجاز به ویژه در محور زیارت گام بردارند.