برداشت آب از چاه های اصفهان باید نصف شود/ وعده سه ماهه واهی است

به گزارش رکنا، بیش از دو دهه است که روند خشک شدن زاینده رود به دلیل بارگذاری بیش از حد منابع مصرف کننده آب در استان اصفهان آغاز شده است. در سال آبی گذشته نیز به دلیل خشکسالی حاکم بر اصفهان، آب زاینده رود برای مدت کمتر از یک ماه از شهر اصفهان گذشت و همین مساله منجر به بی آب ماندن بخش زیادی از کشاورزان شرق اصفهان شد. در چنین شرایطی بود که کشاورزان اصفهان برای حدود دو هفته در بستر خشکیده زاینده رود تحصن کرد و مردم اصفهان نیز در برخی روزها در کنار پل تاریخی خواجو دست به تجمع زدند.

نمی توان با تعیین ضرب العجل مشکل زاینده رود را حل کرد

در حالی که تابستان امسال مردم خوزستان شعار می دادند که «خوزستان آب ندارد»، در هفته های اخیر جمعی از کشاورزان اصفهان در بستر زاینده رود تحصن کردند تا فریاد بزنند که زمین های کشاورزی اصفهان هم آب ندارد و در این میان، مردم استان چهارمحال و بختیاری نیز با برگزاری تجمع های متوالی در روبه‌روی استانداری و در صحن امامزادگان شهرکرد، نسبت به کمبود آب خود اعتراض کردند و خواستار اجرای عدالت در تخصیص آب شدند.

در این میان اما سوال مهمی که این روزها مسئولان باید از خود بپرسند، این است که چه شده که همزمان با بروز بحران خشکسالی، آنها نتوانسته اند که مدیریت منابع آبی را به نحوی مناسب انجام دهند و این چنین وضعیت نابسمان آب در سراسر کشور منجر به بروز اعتراضات آبی در نقاط مختلف ایران شده است؟ البته سوال مهمتر که بخصوص مسئولان دولت جدید باید پاسخی روشن برای آن پیدا کنند، این است که چگونه می توان بحران آب در ایران را رفعکرد و آب را از وضعیت امنیتی خارج نمود؟

این سوالات را با محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در میان گذاشتیم و او نیز در پاسخ به رکنا گفت: مشکل کم آبی موجود در اصفهان حاصل چند دهه عدم درک قوانین حاکم بر حوضه آبریز زاینده رود است و اساسا نمی توان با دستور و تعیین ضرب العجل، مشکلات ناشی از چند دهه برداشت بیش از میزان تغذیه دشت های این حوضه آبریز را برطرف کرد.

وی افزود: چند دهه است که در دشت های مختلف استان اصفهان، شاهد بارگذاری بیش از حد منابع مصرف کننده آب بدون توجه به توان اکولوژیکی منطقه بوده ایم و دهه هاست که انواع صنایع آب بر و انرژی بر و همچنین کشت های مصرف کننده آب را در حوضه آبریز زاینده رود توسعه داده ایم و در چنین شرایطی، مشکل آب اصفهان با صدور یک بخشنامه یا انجام یک راهپیمایی حل نمی شود.

مسئولان نباید با وعده های سه ماهه، امید واهی در دل مردم ایجاد کنند

درویش با اشاره به وعده های مسئولان اصفهانی به کشاورزان این استان برای حل مشکل زاینده رود در سه ماه آینده گفت: ما نباید امید واهی در دل مردم ایجاد کنیم و نباید به مردم این گونه وانمود کنیم که با احیای زاینده رود، حتما کارون مشکل پیدا خواهد کرد یا اگر ما می خواهیم کارون را تاب آور نگه داریم، باید از خیر زاینده رود بگذریم.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو تاکید کرد: هم زاینده رود و هم کارون، کرخه و دِز در طول میلیون ها سال رودخانه های دائمی بوده اند و این رودخانه ها به عنوان میراث های ماندگار ایران باید حفظ شوند و ما باید به حریم، حرمت و استعداد این رودخانه ها احترام بگذاریم.

این فعال محیط زیست ادامه داد: مسئولان استان اصفهان اگر به دنبال حل مشکل آب هستند، باید به سرعت به این سمت حرکت کنند که مشکلات را به صورت شفاف و بدون پرده پوشی با مردم مطرح کنند و به آنها بگویند که دقیقا چه اتفاقاتی در حوضه آبریز زاینده رود رخ داده است. مدیران حاکم بر اصفهان همچنین باید شجاعت عذرخواهی از مردم را به دلیل انواع اشتباهاتی که در طول چند دهه گذشته انجام داده اند، داشته باشند.

دروغ است که مشکل آب زاینده رود به انتقال آب به یزد ربط دارد

درویش با اشاره به انتقال بخشی از آب اصفهان به استان یزد عنوان کرد: متاسفانه برخی مدیران اصفهانی به دروغ مشکل آب اصفهان را به استفاده استان های دیگر از آب زاینده رود ربط می دهند و می گویند سالانه ۱۰۰ میلیون متر مکعب از اصفهان به یزد منتقل می شود و سالانه ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب نیز در بالادست اصفهان یعنی در چهارمحال و بختیاری برداشت می شود.

این فعال محیط زیست ادامه داد: این یک دروغ بزرگ است که ما مشکل آب اصفهان را به برداشت آب زاینده رود توسط استان های دیگر ربط دهیم، چون اصفهانی ها نه تنها برداشت بی رویه ای بخصوص در حوزه کشاورزی از آب زاینده رود دارند، بلکه سالانه ۴ میلیارد متر مکعب از منابع زیرزمینی حوضه آبریز زاینده رود برداشت می کنند که این مقدار، بیش از ده برابر رقمی است که توسط استان های همجوار اصفهان از زاینده رود برداشت می شود.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع تاکید کرد: زمانی که می خواستند خط لوله انتقال آب زاینده رود به یزد را بکشند، مدیران اصفهانی تحت فشار حاضر شدند که این خط لوله کشیده شود و تنها با این شرط حاضر به پذیرفتن انتقال آب اصفهان به یزد شدند که بعدها خط لوله بهشت آباد برای انتقال آب خوزستان به اصفهان کشیده شود تا چند برابر آبی که اکنون اصفهانی ها به یزد می دهند، از خوزستان برای آنها تامین شود.

وی در ادامه تصریح کرد: مدیران اصفهانی به دلیل طمعی که داشتند، حاضر شدند که آب اصفهان به یزد منتقل شود تا بعدا چند برابر این آب را از خوزستان بگیرند. بنابراین ربط دادن مشکل آب اصفهان به انتقال آب این استان به یزد یا برداشت توسط استان چهارمحال و بختیاری، نوعی فرافکنی و توهین به فهم مردم ایران است که مدیران استان اصفهان باید از آن دست بردارند.

حجم آب برداشتی از چاه های اصفهان باید نصف شود

درویش درباره راهکارهای حل مشکل آب اصفهان توضیح داد: اصفهان می تواند همچنان تاب آور بماند، به شرط این که تمام چاه های غیرمجاز آن پلمپ شود و برای پنج تا ده سال نیز روی نیمی از چاه های مجاز آن کنتور نصب شود و اجازه اضافه برداشت از این چاه ها داده نشود و البته دولت باید به ازای نصف شدن برداشت آب از منابع زیرزمینی اصفهان به ذی نفعان خسارت بپردازد.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با اشاره به تشدید فرونشست اصفهان در سال های اخیر گفت: علت اصلی بروز فرونشست در اصفهان این است که همین حالا بیش از ۳۳۰ میلیون متر مکعب بیشتر از مقدار آبی که وارد سفره های زیرزمینی اصفهان می شود، از این سفره ها برداشت می شود.

این فعال محیط زیست ادامه داد: در شرایط کنونی دشت برخوار دچار کسری بیلان ۲.۹ میلیارد متر مکعبی شده است، یعنی این دشت به اندازه ۳.۵ تا ۴ برابر آورده سالیانه زاینده رود کسری بیلان دارد. البته کسری آب کل استان اصفهان نیز ۱۱.۹ میلیارد متر مکعب است که این رقم نشان می دهد که چرا امروز شاهد فاجعه فرونشست زمین در استان اصفهان هستیم.

وی در ادامه تاکید کرد: تنها راه جبران کسری بیلان دشت های اصفهان این است که ما بارگذاری صنایع آب بر را در استان اصفهان متوقف کنیم و تحت هیچ شرایطی به صنایع آب بری نظیر فولاد، سیمان و اصفهان در این استان اجازه توسعه ندهیم و البته جلوی توسعه بی رویه کشاورزی در اصفهان را نیز بگیریم.

سطح زیر کشت در اصفهان از ۷۰ هزار به ۵۰۰ هزار هکتار رسیده است

درویش با تاکید بر چند برابر شدن سطح زیر کشت در استان اصفهان در دهه های اخیر عنوان کرد: در حالی که قبل از انقلاب، وسعت اراضی کشاورزی در استان اصفهان حدود ۷۰ هزار هکتار بود، ما در سال های بعد از سطح زیر کشت در استان اصفهان را به ۵۰۰ هزار هکتار افزایش داده ایم و در حال حاضر به خاطر کمبود شدید آب در استان اصفهان فقط ۱۷۰ تا ۲۰۰ هزار هکتار از این اراضی آبیاری می شوند که البته آبیاری همین مقدار از اراضی کشاورزی نیز ۲ میلیارد متر مکعب آب مصرف می کند.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با اشاره به جاذبه های گردشگری استان اصفهان اظهار داشت: سوال مهم این است که در استان اصفهان که از ظرفیت های بی نظیری برای توسعه گردشگری همچون منارجنبان، چهلستون، سی و سه پل، پل خواجو و ... برخوردار است، چرا ما اقتصادی را بنیان گذاشته ایم که توسعه آن با وابستگی بیشتر به منابع آب و خاک میسر می شود؟ این در حالی است که این سبک از توسعه اقتصادی منجر به بروز فرونشست در استان اصفهان شده و حتی بافت های تاریخی این استان نیز از تبعات فرونشست زمین در امان نبوده اند.

این فعال محیط زیست با بیان این که برای کاهش وابستگی استان اصفهان به آب، باید زیرساخت های گردشگری در این استان تقویت شود، عنوان کرد: ما باید تا می توانیم هتل های پنج ستاره و سایر جاذبه های گردشگری از جمله شهرک های سلامت را در استان اصفهان توسعه ندهیم، نه این که با سختگیری های بیش از حد، خون به دل کسانی کنیم که می خواهند گردشگری را در اصفهان توسعه دهند.

وی در ادامه تاکید کرد: راه نجات اصفهان از مشکلات آبی موجود این است که مجددا این استان به مهمان پذیر درجه یک ایران و خاورمیانه تبدیل شود و ما باید با کاهش وابستگی معیشتی مردم اصفهان به منابع آب و خاک، مجددا این استان را تاب آور کنیم.

اصلاح الگوی مصرف آب، کدورت های بین استانی را از بین می برد

درویش با بیان این که با اصلاح الگوی مصرف آب در فلات مرکزی ایران، کدورت های آبی بین مردم استان های مختلف برطرف خواهد شد، گفت: ما باید با کاهش وابستگی معیشتی مردم فلات مرکزی کشور به منابع آبی، کدورت هایی را که اکنون بین اقوام ایرانی یعنی مردم اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، لرستان و یزد ایجاد شده است، از بین ببریم.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو ادامه داد: مردم تمام این استان ها قرن هاست که خودشان را ایرانی می دانند و به خوبی و خوشی در کنار هم زندگی می کنند، ولی سیاست های نابخردانه حاکم بر مدیریت آب در دهه های اخیر منجر به آن شده است که این روزها مردم این استان ها این طور در برابر هم بایستند.

این فعال محیط زیست با تاکید بر این که سوء مدیریت کلان منابع آبی در دهه های اخیر منجر به آن شده است که اقوام ایرانی دچار مشکلات آبی کلانی با یکدیگر بشوند، عنوان کرد: مشکلی که این روزها استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری و اصفهان به آن دچار شده اند، از کمبود آب نیست، بلکه از فقر خرد است؛ زیرا ما در شرایطی در این سه استان با کمبود آب مواجه شده ایم که پرآب ترین رودخانه های ایران از جمله، کارون، کرخه، دِز، کشکان، سیمره و زاینده رود به این استان ها سرازیر می شود.

وی در ادامه تاکید کرد: تمام نیاز آب شرب مردم استان های لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان روی هم رفته به ۲ میلیارد متر مکعب در سال نمی رسد، این در حالی است که آبدهی سالیانه رودخانه هایی که در این منطقه جاری هستند، دست کم ده برابر این رقم است. بنابراین مهمترین دلیل برای بروز مشکل کمبود آب در این استان ها این است که ما تمام راه های توسعه و معیشت را به استفاده بی رویه از آب ختم کرده ایم.

باید استفاده از انرژی های پاک را توسعه دهیم

درویش با بیان این که راهکارهای زیادی برای توسعه اقتصادی استان اصفهان بدون نیاز به مصرف بی رویه منابع آبی وجود دارد، گفت: ما باید در فلات مرکزی ایران به طرف توسعه استفاده از انرژی های نو حرکت کنیم و باید صنایع «های‌تکنولوژی» را که نیاز زیادی به مصرف آب ندارند، در این استان ها مستقر کنیم.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو تاکید کرد: ما باید به سمتی حرکت کنیم که خودمان از طریق انرژی خورشیدی و بادی تولیدکننده اول برق در منطقه باشیم و به صادرکننده برق تولیدی با استفاده از انرژی های پاک تبدیل شویم، چون بیشترین مزیت برای توسعه استفاده از انرژی های پاک در میان تمام کشورهای خاورمیانه در ایران وجود دارد و دولت هم در برنامه پنج ساله توسعه ششم موظف شده است که دست کم ۵ هزار مگاوات برق از طریق انرژی های نو تولید کند.

عدم توسعه گردشگری منجر به فروپاشی سرزمین ایران می شود

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور با تاکید بر لزوم توسعه صنعت گردشگری برای مصرف کمتر آب بخصوص در فلات مرکزی ایران گفت: ما می توانیم در فلات مرکزی ایران در حوزه های گردشگری فرهنگی، تاریخی و طبیعی سرمایه گذاری کنیم و از طریق توسعه گردشگری برای اقتصاد ایران درآمدزایی کنیم؛ چراکه کشور ایران جزو پنج کشور اول دنیا از لحاظ جذابیت های طبیعی و جزو ده کشور نخست جهان از نظر جذابیت های تاریخی است، ولی متاسفانه ما نود و دومین کشور دنیا از لحاظ درآمدهای حاصل از گردشگری هستیم.

وی در پایان تصریح کرد: بی توجهی به ارتقای وضعیت گردشگری در ایران و توسعه اقتصادی کشور مبتنی بر صنایع و اراضی کشاورزی مصرف کننده بی رویه آب، اشتباه تاریخی ما در چند دهه گذشته بوده است و تداوم این روند در آینده می تواند منجر به فروپاشی سرزمین بخصوص در فلات مرکزی ایران شود.