بیمه بیکاری
بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری، بیمه شده‌ای است که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد. براساس این قانون، چنانچه بیمه شده‌ای به‌علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوطه و به‌تشخیص وزارتخانه ذی‌ربط و تأیید شورای‌عالی کار، بیکار موقت شناخته شود و همچنین بیمه شدگانی که به‌علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی بیکار شوند، می‌توانند از مقررات این قانون استفاده نمایند.
تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، به‌عهده کمیته‌ای متشکل از نمایندگان این سازمان و اداره کار و امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده است.
چند نکته مهم
کارگران فصلی در صورتی که صرفاً در اثنای فصل کار اخراج گردیده و بیکاری آنها بلااراده تشخیص داده شود مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.
بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین در صورتی که براساس رأی مراجع حل اختلاف در اثنای مدت قرارداد اخراج گردیده باشند مشمول استفاده از بیمه بیکاری خواهند بود.
افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بوده‌اند، با تشخیص واحدهای کار و امور اجتماعی، در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد.
اقدامات لازم برای اعلام وضعیت بیکاری
بیمه شده بیکار، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، باید حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکاری موضوع را به واحد کار و امور اجتماعی ذی‌ربط اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند.
شرایط لازم برای دریافت مقرری بیمه بیکاری
بیمه شدگان بیکار، در صورت احراز شرایط زیر، استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را دارند:
مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشند.
تبعه کشورهای خارجی نباشند.
مستمری‌بگیر بازنشسته و یا ازکارافتاده کلی نباشند.
دارای حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه باشند.
چند نکته مهم
بیمه شدگانی که به‌علت بروز حوادث غیرمترقبه مانند: سیل، جنگ، زلزله و آتش‌سوزی بیکار می‌شوند، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، نیاز به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه برای مدت زمان خاص ندارند و حتی اگر در روز اول کار بر اثر این حوادث بیکار شوند، با رعایت سایر شرایط مقرر می‌توانند مقرری بیمه بیکاری دریافت کنند. بیمه شدگان باید در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی که از سوی ادارات کار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی برگزار می‌شود، شرکت کنند و هر دو ماه یک بار، گواهی لازم در این زمینه را به شعب تأمین اجتماعی ارائه کنند.
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و در هر حال مدت آن از ۳۶ ماه برای بیمه شدگان مجرد و ۵۰ ماه برای بیمه شدگان متأهل و متکفل بیشتر نیست.
نحوه محاسبه بیمه بیکاری افراد متأهل و مجرد
میزان مقرری روزانه بیمه‌شده بیکار معادل ۵۵ درصد متوسط مزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه بیمه‌شده می‌باشد، به مقرری افراد متأهل یا متکفل، (تا حداکثر ۴ نفر از افراد تحت تکفل) به‌ازای هر یک از آنها به‌میزان ۱۰ درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد.
شرایط قطع مقرری بیمه بیکاری
بیمه شده مجدداً به کار اشتغال یابد.
بیمه شده بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری کند.
بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری کند.
بیمه شده بیکار، مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی شود.
بیمه شده با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اولیه برگردد.
مدت زمان استحقاقی بیمه شده برای دریافت مقرری بیکاری خاتمه یابد.
بیمه شده فوت نماید.
چند نکته مهم
بیکار شدگانی که وفق مقررات قانون کار و حسب آرای صادره از مراجع حل اختلاف مقرر در این قانون به‌دلیل قصور در انجام وظایف محوله و یا نقض آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه توسط کارفرما اخراج گردیده‌اند مستحق دریافت مقرری بیمه بیکاری نخواهند بود.
در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شده‌ای، مشخص شود که بیکاری بیمه شده، ناشی از اراده شخص وی بوده است، بیمه شده باید وجوه دریافتی به‌عنوان مقرری بیمه بیکاری را به سازمان تأمین اجتماعی بازپرداخت کند. همچنین بیمه شدگانی که با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار قبلی خود بازمی‌گردند نیز باید مبالغ دریافتی را به تأمین اجتماعی برگردانند.
چنانچه بیمه شده بیکار، اشتغال مجدد خود را اعلام نکند و به‌رغم اشتغال همچنان به دریافت مقرری بیمه بیکاری ادامه دهد، باید مقرری دریافتی از زمان اشتغال را به تأمین اجتماعی برگرداند.
مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه بیمه شده محسوب می‌گردد.
مقرری بیمه بیکاری افراد واجد شرایط از روز اول بیکاری بیمه شده قابل پرداخت است.
