مطابق ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲: «دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد مقرر شده است».
دیه در لغت به معنای خونبها است. دیه نوعی مجازات است؛ میزان دیه در شرع و قانون مشخص شده؛ حکم پرداخت دیه مستلزم درخواست مجنی علیه یا اولیای دم و افرادی که دیه را به ارث می برند است. شکایت دیه از طریق دادسرا و دادگاه کیفری صورت می گیرد و نیازی به تقدیم دادخواست ندارد گرچه اگر بخواهیم دیه را از طریق دادگاه حقوقی مطالبه کنیم، نیاز به تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی دارد.
در حال حاضر، مجازات قتل شبه عمد، جراحات و صدمات ناشی از حوادث رانندگی جزو جرایم غیر قابل گذشت است اما دیه ی این جرایم قابل گذشت است به استثنای قوانین خاص (مانند قانون کار) که علاوه بر دیه، مجازاتهای تعزیری نیز پیش بینی شده و، ظاهرا، غیر قابل گذشت است.
هیئت عمومی دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویه شماره ۶۱۹ مورخ ۶/۸/۷۶ حکم به خسارت جسمانی مازاد بر دیه را جایز نمی داند اما در رأی اصراری ۶- ۵/۴/۱۳۷۵ حکم به خسارت مازاد بر دیه را قابل قبول دانسته است. با وجود این، مشهور فقها آن را جایز نمی دانند و در خصوص هزینه های بیمارستانی، دارو و درمان نیز اختلاف نظر وجود دارد، گرچه به نظر بنده، حکم به پرداخت هزینه های بیمارستانی، دارو و درمان به عدالت و انصاف نزدیکتر است.
روابط عمومی دستگاه قضا میزان دیه در سال ۹۶ را معادل ۲۱۰ میلیون تومان در ماه‌های غیرحرام تعیین کرده و همچنین میزان دیه در ماه های حرام نیز ۲۸۰ میلیون تومان تعیین شده است.
نرخ دیه در سال ۹۵ در ماه‌های غیر حرام، ۱۹۰ میلیون تومان بود.
