فیلم | زیر پارک قیطریه گنج تاریخی خوابیده است!

رکنا | جنجال ها پیرامون ساخت مسجد در پارک قیطریه همچنان ادامه دارد. در آخرین اظهار نظرها در خصوص این مهم، امروز علیرضا زاکانی، شهردار تهران در حاشیه جلسه هیئت دولت گفته است: قرار نیست حتی یک درخت در پارک قیطریه قطع شود.

زاکانی: وجود آثار باستانی در پارک قیطریه صحت ندارد!

او همچنین به موضوع وجود آثار باستانی در آن محدوده اشاره کرده و گفته است: اینکه گفته شده زیر محل ساخت مسجد در پارک قیطریه آثار باستانی است، صحت ندارد.

ضرغامی: پروژه پارک قیطریه باید با هماهنگی میراث فرهنگی جلو رود!

از سویی دیگر، عزت الله ضرغامی ، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در حاشیه جلسه هیئت دولت گفته است: نامه اداره میراث فرهنگی تهران به شهرداری تهران، موضع وزارتخانه است و پروژه پارک قیطریه باید با هماهنگی کارشناس میراث فرهنگی جلو رود. درباره ساخت مسجد در پارک از سال‌های قبل مواضعی داشته‌ام که در صفحه اینستاگرام خود منتشر کردم؛ اما این نظر شخصی من است و به عنوان عضو دولت بحث ما شخصی نیست.

سیف الله کامبخش فرد، تنها باستان شناسی که در تپه های قیطریه به کاوش پرداخت

سیف الله کامبخش فرد، باستان شناسی بود که در سال ۱۳۴۷ به واسطه برخی گزارش ها که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، به کاوش در تپه های قیطریه پرداخت. در این کاوش، ۳۵۰ گور باستانی و نزدیک به پنج هزار شیء کشف شد. این حجم از کشفیات در تاریخ ایران تا کنون بی نظیر است. بعد از حدود یک الی دو فصل کاوش سیف الله کامبخش فرد در محدوده تپه های قیطریه، دیگر هیچ کس دست به کاوش در آن محدوده نزد و اینگونه بخش مهمی از تاریخ بی نظیر تهران و ایران، در نقطه ای مهم از شهر، دست نخورده باقی ماند.

محمد مقدم، کارگردان و مستندساز است و دو مستند با عناوین «تهران هزاره ها» و «تا انتهای تیره بهار» ساخته است که در مستند اول به تفصیل در خصوص تپه های قیطریه و کاوش های انجام شده در آن محدوده همراه با سیف الله کامبخش فرد می پردازد. او همچنین در مستند دوم نیز به زندگی شخصی سیف الله کامبخش فرد می پردازد و به صورت جزئی به موضوع آثار کشف شده در تپه های قیطریه اشاره می کند.

حجم آثار باستانی در تپه های قیطریه آنقدر بالا بود که در سال ۴۷ مردم آنها را همانجا معامله می کردند!

محمد مقدم در این خصوص می گوید: طی ساخت این دو مستند، فرصت زیادی برای گپ و گفت با آقای سیف الله کامبخش فرد داشتم. طبق این گفته ها، آقای کامبخش فرد، در سال ۱۳۴۷ که برای کاوش به تپه های قیطریه می رود. علت این مراجعه برای کاوش نیز این است که در همان سال، گزارش می شود که مردم اطراف قیطریه، حین پی کنی برای ساخت خانه ها، به آثار باستانی دست پیدا می کنند. آن زمان روزنامه های کیهان و اطلاعات روزانه خبرهایی از فروش این آثار باستانی توسط مردم درست وسط تپه های قیطریه می دادند. حتی برخی از مردم، برای تزئین خانه، پشت پنجره هایشان سفال باستانی گذاشته بودند. بعد از این سر و صداها، شهرداری طی نامه ای به اداره میراث فرهنگی (وقت) می دهد و خواستار پیگیری این موضوع می شود. 

مقدم در ادامه می گوید: زمین های جنوب و غرب پارک قیطریه را تعاونی مسکن ادارات مختلف، به افراد زیادی فروخته بود؛ لذا آنجا ملک مردم به حساب می آمد؛ بنابراین زمانی که کاوش شروع شد، باستان شناسان با مقاومت بسیاری از طرف مردم مواجه شدند با این تفسیر که «دولت می خواهد این زمین ها را از ما بگیرد».

متر به متر محله قیطریه پُر از آثار باستانی است

این کارگردان با اشاره به اینکه حجم یافته ها در همان کاوشِ اضطراری از نظر کمی بسیار زیاد بوده و در ایران تا به حال به این حجم از آثار باستانی دست نیافته اند، تاکید می کند: ظرفچند ماه، ۵۰۰۰ قطعه شیء سالم (سفال و فلز) کشف شده است که بی نظیر است. همچنین ۳۵۰ گور نیز در این کاوش کشف و دسته بندی می شود. لازم به ذکر است که کشف این تعداد شیء، به جز اشیائی است که دزدیده و فروخته شده بودند. آقای سیف الله کامبخش معتقد بود که به شعاع چند هکتار (محدوده دروس، پل رومی، پاسداران) انسان های پیش از تاریخ استقرار داشتند؛ لذا تاریخ تهران بسیار قدیمی تر از آن است که با روی کار آمدن قاجار، شکل گرفته باشد و پایتخت ایران، بسیار قدیمی تر از آن چیزی است که فکرش را می کنید.

محمد مقدم همچنین می افزاید: احتمالا اطراف پارک قیطریه، آثار باستانی وجود دارد؛ اما متاسفانه بعد از کاوش های سال ۱۳۴۷ هیچ کاری انجام نشد. اگر همین الان اجازه دهند پی ساختمان های اطراف کنده شود، قطعا به آثار بسیار مهمی به دست خواهد آمد.

شهرداری تهران از ظرفیت پارک قیطریه برای ساخت سایت موزه استفاده کند

این کارگردان در پایان می گوید: نزدیک به ۱۰۰ هزار تپه باستانی در ایران داریم؛ اما توجه به آنها بسیار کم است و به این مناطق به چشم یک محل معمولی نگاه می شود. در مصر، گرجستان، ترکیه و... حتی شهرهای ۲۰۰ ساله را نیز با دقت کامل همچون معادن طلا و نفت حفظ می کنند. اگر در سال ۱۳۴۷، روی گورهایی که پیدا شد، خاک ریخته نمی شد، می توانستند بی نظیر ترین اتفاق تاریخ را رقم بزنند. در واقع با ساخت یک سایت موزه در آن نقطه، می توانستند ظرفیت بی نظیر جهانی را ایجاد کنند که الان نیز دیر نشده است و شهرداری تهران می تواند از چنین ظرفیتی استفاده کند. حفظ هویت بسیار مهم است و توجه به حفظ و نگهداشت آنها، نه فقط به تهران و ایران، بلکه به جهان هویت تازه ای می دهد؛ لذا اگر در قیطریه آثاری پیدا شود، باید دانست که فقط منحصر به ایران نیست و ارزش جهانی دارد.