صوت و فیلم گزارش تصویری کاریکاتور
سه شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۳
sarpoosh
نگارخانه > مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث (۱۰ اسفند ۱۳۰۷ مشهد - ۴ شهریور ۱۳۶۹ تهران)، شاعر پرآوازه و موسیقی‌پژوه ایرانی بود. نام و تخلص وی در اشعارش م. امیدبود.


اشعار او زمینهٔ اجتماعی دارند و گاه حوادث زندگی مردم را به تصویر کشیده‌است؛ همچنین دارای لحن حماسی آمیخته با صلابت و سنگینی شعر خراسانی و نیز در بردارندهٔ ترکیبات نو و تازه است.
اخوان ثالث در شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید. از وی اشعاری در هر دو سبک به جای مانده‌است. همچنین او آشنا به نوازندگی تار و مقام‌های موسیقایی بود.

 

پدر او که علی نام داشت، یکی از سه برادری بود که از فهرج در استان یزد به مشهد کوچ کرده بود و از این رو آنان نام خانوادگیشان را اخوان ثالث به معنی برادران سه‌گانه گذاشتند.

 

سبک‌شناسی اشعار مهدی اخوان ثالث

چیره‌دستی اخوان در شعر حماسی است. او درون‌مایه‌های حماسی را در شعرش به کار می‌گیرد و جنبه‌هایی از این درون‌مایه‌ها را به استعاره و نماد آراسته می‌کند.

 

به گفته برخی از منتقدین، تصویری که از م. امید در ذهن بسیاری به جا مانده این است که او از نظر شعری به نوعی نبوت و پیام‌آوری روی آورده و از نظر عقیدتی آمیزه‌ای از تاریخ ایران باستان و آراء عدالت‌خواهانه پدیدآورده و در این راه، گاه ایران‌دوستی او جنبه نژادپرستانه پیدا کرده‌است. در واقع اخوان ثالث شعر را چنین تعریف می‌کند: شعر محصول بی‌تابی انسان در لحظاتی است که در پرتو شعور نبوت قرار می‌گیرد.

 

اما اخوان این موضوع را نمی‌پذیرفت و در این باره گفته است: «من به گذشته و تاریخ ایران نظر دارم. من عقده عدالت دارم. هرکس قافیه را می‌شناسد، عقده عدالت دارد. قافیه دو کفه ترازو است که خواستار عدل است… گهگاه فریادی و خشمی نیز داشته‌ام.»

 

شعرهای اخوان در دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ شمسی روزنه هنری تحولات فکری و اجتماعی زمان بود و بسیاری از جوانان روشنفکر و هنرمند آن روزگار با شعرهای او به نگرش تازه‌ای از زندگی رسیدند. مهدی اخوان ثالث بر شاعران معاصر ایرانی تأثیری عمیق داشته‌است.

 

هنر اخوان در آمیزش شعر کهن و سبک نیمایی و سوگ او بر گذشته، مجموعه‌ای به وجود آورد که خاص او بود و اثری عمیق در هم‌نسلان او و نسل‌های بعد گذاشت

 

اخوان از نگاه دیگران

هوشنگ گلشیری، نویسنده معاصر ایرانی مهدی اخوان ثالث را رندی می‌داند از تبار خیام با زبانی بیش و کم میانه شعر نیما و شعر کلاسیک فارسی. وی می‌گوید تعلق خاطر اخوان را به ادب کهن هم در التزام به وزن عروضی و قافیه بندی، ترجیع و تکرار می‌توان دید و هم در تبعیت از همان صنایع لفظی قدما مانند مراعات نظیر و جناس و غیره.

 

غلامحسین یوسفی در کتاب چشمه روشن می‌گوید مهدی اخوان ثالث در شعر زمستان احوال خود و عصر خود را از خلال اسطوره‌ای کهن و تصاویری گویا نقش کرده‌است.
شعر زمستان در دی ماه ۱۳۳۴ سروده شده‌است. به گفته غلامحسین یوسفی، در سردی و پژمردگی و تاریکی فضای پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است که شاعر زمستان اندیشه و پویندگی را احساس می‌کند و در این میان، غم تنهایی و بیگانگی شاید بیش از هر چیز در جان او چنگ انداخته‌است.

 

 

سایر مطالب درباره مهدی اخوان ثالث

  •  شعر,مهدی اخوان ثالث,خوان هشتم

    «خوان هشتم» شعری از مهدی اخوان ثالث

    خوان هشتم یادم آمد ، هان داشتم می گفتم آنشب نیز سورت سرمای دی بیدادها می کرد. و چه سرمایی! چه سرمایی! باد برف و سوز وحشتناک، لیک ، خوشبختنانه آخر ، سرپناهی یافتم جایی. گرچه بیرون تیره بود و سرد ، همچون ترس، قهوه خانه گرم و روشن بود ، همچون شرم. گرم، از...

  • مصطفی محدثی خراسانی,اخبار فرهنگی,خبرهای فرهنگی,کتاب و ادبیات

    گفت‌وگو با مصطفی محدثی خراسانی در سالروز درگذشت مهدی اخوان ثالث

     او بود که زیباییِ باغِ بی‌برگ را نشانمان داد و پرسید: «باغ بی‌برگی، که می‌گوید که زیبا نیست؟» او بود که پاییز را پادشاه فصل‌ها می‌دید و زمستانِ بی‌مهری را درک می‌کرد. همان که زبان قاصدک را می‌فهمید و از او خبر می‌گرفت: «قاصدک! هان چه خبر آوردی؟ از کجا وز که خبر آوردی...

  • مهدی اخوان ثالث,اخبار فرهنگی,خبرهای فرهنگی,کتاب و ادبیات

    من غريبم؛ قصه‌ام‌چون غصه‌ام بسيار

    سال ١٣٠٧ فرزند علی و مريم به دنيا آمد تا شاعر چيره‌دست ديگری به اين ملك قدم بگذارد. مهدي اخوان ثالث كه‌زاده اين زناشويي است، هم در شعر كلاسيك فارسي توانمند بود و هم در شعر نو تبحري بسيار داشت تا جايي كه او را يكي از شاگردان شاخص نيما برشمرده‌اند كه البته سبك و سياق خود را...

  • مهدی اخوان ثالث,اخبار فرهنگی,خبرهای فرهنگی,کتاب و ادبیات

    «مهدی اخوان ثالث»؛ اسطوره‌ای از دیار خراسان

    اخوان به عنوان انسانی حساس که صداقت لهجه از مشخصات هنر اوست، بنا به تأملات و تألمات خود از یک سو و اوضاع و احوال و اخبار مشهد از سویی دیگر، فراز و فرودهایی در رابطه عاطفی با محیط مشهد داشته است. شب از نیمه گذشته. خیابان احمد آباد مشهد هنوز شلوغ است. اینجا که من ایستاده ام...

  • اخوان ثالث,مهدی اخوان ثالث,زمستان اخوان ثالث

    زندگینامه اخوان ثالث شاعر پرآوازه و موسیقی‌ پژوه ایرانی (+ تصاویر)

    اخوان ثالث در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه شعرش را با نام ارغنون منتشر کرد اخوان ثالث در دوران حیات خویش، فعالیت گسترده ای با مطبوعات، رادیو و تلویزیون داشت و در سال های آخر عمر بعنوان استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه های تهران، تربیت معلم و ملی (شهید بهشتی) به تدریس اشتغال...

  • مهدی اخوان ثالث,شعر زمستان اخوان ثالث,سرمای زمستان

    هوا بس ناجوانمردانه سرد است

    زمستان سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت‌، سرها در گریبان است‌. کسی سر بر نیارد کرد پاسخ ‌گفتن و دیدار یاران را. نگه جز پیش پا را دید نتواند، که ره تاریک و لغزان است‌. و گر دست محبّت سوی کس یازی‌، به اکراه آورد دست از بغل بیرون‌؛ که سرما سخت سوزان است...

  • اخوان ثالث,زندگی اخوان ثالث,سالروز درگذشت اخوان ثالث

    سیری در روزهای زندگی اخوان ثالث در سالروز درگذشتش

    چهارم شهریور ماه ،سالروز درگذشت مهدی اخوان ثالث شاعر پرآوازه ایرانی است، شاعری که خود را «م. امید» نامید و چیره دستی اش در سرودن شعر را با لحن حماسی و رختی نو در قالب شعر ماندگار کرد. شاعری که شعر را محصول بیتابی انسان می داند و قافیه را دو کفه ترازویی که خواستار عدل است....

  • مهدی اخوان ثالث,اخبار فرهنگی,خبرهای فرهنگی,کتاب و ادبیات

    مهدی اخوان ثالث آزادی خواهی را چگونه روایت کرد؟

    اندیشمندان اجتماعی نقش مهمی برای ادبیات به عنوان ابزار انتقال پیام در جامعه قائل شده اند. اندیشمندان متأثر از مارکسیسم به ویژه مکتب انتقادی در این زمینه از جایگاه برجسته ای برخوردار بوده اند. لوکاچ و گلدمن را بزرگ ترین جامعه شناسان ادبیات در مارکسیسم می شناسند. در این زمینه...