زندگینامه اخوان ثالث شاعر پرآوازه و موسیقی‌ پژوه ایرانی (+ تصاویر)

اخوان ثالث در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه شعرش را با نام ارغنون منتشر کرد

چکیده ای از بیوگرافی اخوان ثالث

نام: مهدی اخوان ثالث

زاده:۱۰ اسفند ۱۳۰۷

زادگاه: مشهد

ملیت: ایرانی

پیشه: شاعر، نوازنده تار

بیوگرافی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث (م- امید) در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در مشهد قدم به عرصه ی هستی نهاد. پدر وی که علی نام داشت، یکی از سه برادری بود که از استان یزد به مشهد نقل مکان کرد و از این جهت آنان نام خانوادگیشان را اخوان ثالث به معنی برادران سه گانه گذاشتند و نام مادرش مریم بود.

اخوان ثالث بعد از تحصیل در رشته آهنگری، به كار آهنگری مشغول شد

پدر ِ مهدی اخوان ثالث از مردم یزد بود كه در جوانی به مشهد مهاجرت كرده و در این شهر سكونت اختیار کرده و ازدواج كرده بود. او به شغل داروهای گیاهی و سنتی مشغول بود. اخوان ثالث به هنگام ولادت با یك چشم واردِ این جهان شد ولی بعد از مدتی چشمِ دیگر او به روی عالم و آدم باز شد، خود در این مورد می گوید:« پدر من عطار- طبیب بود و مادر هم كارش خانه داری بود و بعدها هم دعاگویی و نماز و طاعت و زیارت امام رضا و از این قبیل. بعد از مدتی با درمان های پدر و دعاهای مادر و نذر و نیازهایش آن چشم دیگر را هم به دنیا گشودم. خدا به من رحم كرد و الا اکنون دنیا را با یك چشم می دیدم ولی حالا با دو چشم می بینم.»

فعالیت های اخوان ثالث

اخوان ثالث بعد از تحصیل در رشته آهنگری، هنرستان را به پایان رساند و به كار آهنگری مشغول شد. بعد وارد رشته ادبی دبیرستان شاه رضا شد و در پایان سال به تهران آمد و برای نظام وظیفه معافی دو ساله گرفت و به استخدام آموزش و پرورش روستایی درآمد و برای تدریس به یكی از روستاهای ورامین رفت. مهدی اخوان ثالث بعد از کودتای ۱۳۳۲ مثل خیلی از اهل قلم دستگیر و روانه زندان و بعد از چند وقتی آزاد شد.

اخوان ثالث در سال پایانی عمر خود از سوی خانه فرهنگ معاصر آلمان دعوت شد

اخوان ثالث در سال ۱۳۶۰ بازنشسته شد، زندگی او در سال های بعد از انقلاب بیشتر در خلوت و تنهایی گذشت. نه حادثه ی مهمی در زندگی او روی داد نه شعر خارق العاده ای سروده شد و مهمترین رویداد فرهنگی، سفر وی به خارج از ایران بود. اخوان ثالث که در تمام طول زندگی اش حتی برای یک بار نیز به خارج سفر نکرده بود، در سال پایانی عمر خود از سوی خانه فرهنگ معاصر آلمان دعوت شد.

اخوان ثالث در این سفر به فرانسه، انگلیس، آلمان، دانمارک، سوئد و نروژ رفت و در همه جا توسط ایرانیان مقیم این کشورها مورد استقبال بی نظیر قرار گرفت. در این سفر همسرش و نیز دکترمحمد رضا شفیعی کدکنی و جمعی دیگر از دوستانش با او بودند. وی با دوستان قدیمش ابراهیم گلستان، رضا مرزبان، اسماعیل خویی و دیگر دوستان نیز دیدار کرد و روزها و ساعات خوشی را با آن ها گذراند.

اخوان ثالث بعد از کودتای ۱۳۳۲  دستگیر و روانه زندان شد ولی بعد از چند وقتی آزاد شد

شاعری و سیاست اخوان ثالث

از استادانِ دوران كودكی اخوان ثالث در زمینه موسیقی، سلیمان روح افزا یكی از نوازندگان تار بود. در شعر و شاعری نیز این حركت در خانه مهیا گردید؛ پدرش از آنجاییكه به شعر علاقه داشت انگیزه ی لازم را در مهدی به وجود آورد و در این مسیر معلمش پرویز كاویان جهرمی هم از او حمایت نمود. چیزی نگذشت سر از «انجمن ادبی خراسان» درآورد و با بزرگان شعر آن روزگار از نزدیك آشنا شد.

مهمترین رویداد فرهنگی اخوان ثالث، سفر وی به خارج از ایران بود

اخوان ثالث در سال ۱۳۳۰ شمسی نخستین مجموعه شعرش را با نام ارغنون چاپ و منتشر کرد. وی مجموعه زمستان را در سال ۱۳۳۵ چاپ و منتشر کرد، چاپ این مجموعه آغاز حرکت جدیدی در عرصه فرهنگ و هنر آن روزگار بود. مهدی اخوان ثالث در سال ۱۳۳۸ که با ابراهیم گلستان مشارکت میکرد، مجموعه شعر آخر شاهنامه را به هزینه خود و با کمک ابراهیم گلستان منتشر کرد.

علی خامنه ای گفته است:« بعد از انقلاب به اخوان ثالث تلفن کردم و گفتم بیایید توی میدان و با شعر، با زبان، از انقلاب حمایت کنید.» مهدی اخوان ثالث جواب می دهد:« ما همیشه بر سلطه بوده ایم نه با سلطه». علی خامنه ای در یکی از خطبه های نماز جمعه خود اخوان ثالث را «هیچ» خطاب کرد و او شعری با مطلع «هیچیم و چیزی کم» در جواب به او سرود.

از استادانِ دوران كودكی اخوان ثالث در زمینه موسیقی، سلیمان روح افزا یكی از نوازندگان تار بود

سبک شعر اخوان ثالث

اخوان ثالث در سرودن شعر به سبك كلاسیك در قصیده سرایی (به شیوه اساتید كهن خراسان و خاصه منوچهری) و غزلسرایی (ارغنون من جمله فعالیت های این دوره اوست) به سبك نو (به شیوه نیما، مثل مجموعه زمستان) طبع آزمایی كرد.

تخلص اخوان ثالث

اخوان ثالث در مورد تخلص خود چنین تعریف می کند: در خراسان وقتی که تازه به شاعری رو کرده بودم (سال های ۲۳- ۲۴) به یک انجمن ادبی دعوت شدم که استاید به نام نصرت منشی باشی در صدر آن بود. هر وقت شعر مرا می شنید می پرسید تخلص شما چیست؟ او ضروری می دانست که هر شاعری تخلص داشته باشد و من نام دیگری نداشتم، عاقبت خودش نام امید را بعنوان تخلص بر من گذاشت.

اخوان ثالث در سرودن شعر به سبك كلاسیك طبع آزمایی كرد

ازدواج اخوان ثالث

اخوان ثالث در سال ۱۳۲۹ با دختر عمویش ایران (خدیجه) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه دختر به نام های لاله، لولی، تنسگل و سه پسر به نام های توس، زردشت و مزدك علی می باشد. از حوادث دل خراش دوره زندگی اخوان ثالث میتوان مرگ دو فرزندش را نام برد. در سال ۱۳۴۲ تنسگل دختر سوم او هنوز چهار روز از تولدش نگذشته بود که فوت كرد و در سال ۱۳۵۳ دختر اولش لاله در رودخانه ی كرج غرق شد، این دو واقعه ضربه ی سختی بر وی وارد كرد.

آثار اخوان ثالث

بعضی از آثار اخوان ثالث عبارتند از:

• ارغنون
• زمستان
• آخر شاهنامه
• از این اوستا
• شکار
• بهترین امید
• درخت پیر و جنگل
• آورده اند که فردوسی
• درخت پیر و جنگل
• پیر و پسرش
• نقیضه و نقیضه سازان
• کتاب مقالات
• بدعت ها و بدایع نیما یوشیج  
• عطا و لقای نیما یوشیج

اخوان ثالث در ۴ شهریور ماه سال ۱۳۶۹ در تهران از دنیا رفت

مرگ اخوان ثالث

اخوان ثالث چهل روز بعد از بازگشت از خانه فرهنگ آلمان در چهارم شهریور ماه سال ۱۳۶۹ در تهران از دنیا رفت. جسد وی به توس انتقال پیدا کرد و در باغ شهر توس در کنار مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی دفن شده است.

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش