مجلس خبرگان رهبری مجلسی متشکل از فقهای «واجد شرایط» است که بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت تعیین ولی فقیه (رهبر جمهوری اسلامی) را دارد. مدت هر دورهٔ این مجلس که اعضای آن هشت سال می‌باشد.
رییس مجلس خبرگان با آراء نمایندگان مجلس خبرگان انتخاب می‌شود.
تعیین حسینعلی منتظری به عنوان قائم مقام رهبری در سال ۱۳۶۴ و انتخاب آیت الله خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۸ مهمترین تصمیمات این مجلس در دوران فعالیت خود بوده‌است.
وظایف مجلس خبرگان رهبری چیست:
۱. انتخاب و تعیین رهبر:
در اصل ۱۰۷ قانون اساسی آمده است: «پس از مرجع عالیقدر تقلید و رهبر کبیر انقلاب جهانی اسلام و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت ا... العظمی امام خمینی(قدس سرّه الشریف) که از طرف اکثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شدند، تعیین رهبر به عهده خبرگانِ منتخب مردم است.»
۲. نظارت بر بقاء و استمرار شرایط رهبر:
دومین وظیفه مهم مجلس خبرگان، نظارت و مراقبت بر استمرار اوصاف و شرایط رهبری است؛ زیرا گرچه رهبری همانند ریاست جمهور، عضویت مجلس خبرگان، عضویت شورای نگهبان، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و… زمانمند و مدّتدار نیست، لیکن مشروط به شرایط و محدود به اوصافی است که همواره باید وجود داشته باشد.
۳. قانونگذاری نسبت به خود:
گرچه تدوین و تصویب قانون مربوط به مجلس خبرگان مستقلاً بر عهده خود مجلس خبرگان است. زیرا اصل ۱۰۸ قانون اساسی چنین میگوید: " قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آییننامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقها اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است".
یعنی مصوبات این مجلس نه تنها نیازی به بررسی نهایی شورای نگهبان ندارد، بلکه محتاج به تصویب نهایی رهبر انقلاب هم نیست؛ بر خلاف مصوبات «مجلس شورای اسلامی» و «مجمع تشخیص مصلحت نظام» که به تأیید شورای نگهبان یا امضاء رهبری نیازمند است.
نحوه برگزاری انتخابات مجلس خبرگان:
در ایران مردم با آراء خود نمایندگان مجلس خبرگان را انتخاب می‌کنند و براساس قانون هر نیم‌میلیون نفر یک نماینده دارند (براساس استان).
مسئول برگزاری و نظارت بر این انتخابات وزارت کشور است.
شرایط رای‌دهندگان:
- تابعیت ایران
- سن ۱۶ سال به بالا
- محروم نبودن از تمام یا برخی از حقوق اجتماعی
شرایط نامزدان:
- تابعیت ایران
- قبول نظام جمهوری اسلامی و وفاداری بدان
- سن ۳۰ سال به بالا
- سرشناسی در حوزهٔ انتخاباتی
- آگاه از خصوصیات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و جغرافیایی منطقه
- محروم نبودن از تمام یا برخی از حقوق اجتماعی
این افراد حق نامزدی ندارند:
- محجوران
- از نظام پیش (۱۵ خرداد ۱۳۴۲–۲۲ بهمن ۱۳۵۷): نخست‌وزیران و وزیران، استانداران و معاونانشان، نمایندگان مجلس، سفیران، وابستگان
- ناظران انتخابات
- مسئولان حکومتی و کارمندان دولتی (ایشان باید برای نامزدی از منصبشان کناره‌گیری می‌کردند)
مجلس خبرگان رهبری نیز در اجرای مادهٔ ۱ و ۲ آیین‌نامهٔ داخلی این نهاد، تعداد اعضای مجلس خبرگان را ۸۸ نفر اعلام کرده‌است.
