چشم ایران نگران دختران ایرانشهر

وقتی مولوی طیب امام جمعه اهل تسنن شهرستان ایرانشهر در خطبه‌های نماز عید از تجاوز به دختران در این شهرستان خبر داد، تنها واکنش ممکن سکوت و حیرت بود. رقم قربانیان تجاوز در شهری نه چندان بزرگ، هول دردناکی به دل می‌اندازد. ضربه اولیه که گذشت، واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی موج در موج از راه رسید. در این بین واکنش مردم دردمند استان سیستان و بلوچستان از جنسی دیگر بود. دردناکی ماجرا خیلی زود واکنش وزیرکشور را در پی داشت. وزیر کشور به دانیال محبی استاندار سیستان و بلوچستان و رئیس شورای تأمین استان، دستور داد؛ به‌موازات اقدامات و پیگیری‌های مرجع قضائی، که برابر روند قانونی در جریان است، ضمن بررسی مضاعف و همه‌جانبه موضوع از طریق شورای تأمین استان، گزارش دقیقی از ابعاد آن تهیه شده و در اولین زمان ممکن به استحضار مردم شریف استان به‌خصوص هموطنان عزیز شهرستان ایرانشهر رسانده شود.

استان سیستان و بلوچستان که دیرزمانی است با تشنگی و کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند و با خشک شدن آبگیرها و تالاب‌ها فرسایش سریع خاک ارزشمند را به نظاره نشسته است و در عین حال با ناآرامی‌های مرزی به خاطر تحرک گروه‌های سلفی روبه‌روست، چند ماهی است با چنین فاجعه‌ای درگیر بوده و در این مدت تنها خانواده قربانیان از آن مطلع بوده‌اند. خانواده‌هایی که اغلب به‌خاطر حفظ آبرو سکوت کرده بودند تا اینکه یکی از آن میان خبر دهشتناک را به مولوی طیب می‌رساند تا از آن طریق به گوش مسئولان برسد.

اگر چه از همان ابتدا این خبر با تعداد قربانیان منتشر شد اما ظاهرا تعداد روشن قربانیان مشخص نیست. در خبرها از ۴۱ قربانی سخن گفته شده اما فرماندار ایرانشهر تاکید می‌کند: پیگیری این مسائل از نظر قانونی چارچوب‌های خاص خود را دارد و به‌راحتی نمی‌توان در این‌باره اظهارنظر کرد چرا که تاکنون به تعداد یا اطلاعات مشخصی از موضوع تجاوز به دختران در ایرانشهر دست نیافته‌ایم.

پیچیدگی؛ همسایه سکوت

شاید سکوت چند ماهه خانواده‌ها تمثیلی از پیچیدگی موضوع باشد. قدر مسلم تا زمانی که ابعاد ماجرا روشن نشده نه می‌توان گمانه‌زنی کرد و نه اساسا گمانه‌زنی در چنین شرایطی اخلاقی است که تنها و تنها بر پریشانی خانواده‌ها خواهد افزود. نبی بخش داوودی می‌افزاید: همان ابتدای امر در کمتر از چند ساعت عامل اصلی موضوع تجاوز را دستگیر کرده و در حال پیگیری هستیم اما قضایا پیچیده است و تاکنون به جمع‌بندی نهایی درباره این موضوع نرسیده‌ایم. داوودی متذکر شد: اثبات موضوع تجاوز به دختران در ایرانشهر مستلزم آزمایشات و پیگیری‌های ویژه است که در دستور کار شورای تامین و پزشکی قانونی قرار گرفته و به‌زودی اخبار موثق در این‌باره منتشر خواهد شد.

فرماندار ایرانشهر افزود: تاکنون هیچ تعدادی به‌طور قطع مشخص نشده و دامن‌زدن به این موضوعات تا زمان اثبات قطعی آن سبب پیچیدگی بیشتر موضوع خواهد شد. موحدی‌راد، دادستان زاهدان افزود: تحقیقات درباره دو نفر دیگر از متهمان که متواری هستند، ادامه دارد و دستگاه قضائی و نیروی انتظامی با جدیت پیگیر دستگیری عوامل این ربایش است. در پی این فاجعه حدود ۵۰ نفر از مردم ایرانشهر در اعتراض به تعرض انجام شده به تعدادی از دختران این شهرستان در مقابل فرمانداری تجمع کردند و خواهان اشد مجازات برای ربایندگان شدند. تجمع‌کنندگان که زن و مرد بودند از فرماندار، مسئولان امنیتی و قضائی خواستند تا متهمان و متجاوزان را در اسرع وقت دستگیر کنند و به مجازات برسانند

ضرب محرومیت در دورافتادگی

از همان ابتدای انتشار، بخشی از خبر که اندکی اضطراب و خشم را کم می‌کرد این بود که یکی از افراد متجاوز بازداشت شده است و تلاش‌ها برای روشن شدن دیگر ابعاد ماجرا ادامه دارد. اما از کنار هم گذاشتن اعداد منتشر شده از متن خبر، قربانیان در برابر متجاوز، می‌توان تا حدی به سخن امام جمعه ایرانشهر را دریافت. آنجا که می‌گوید: فرد دستگیر شده سرمایه‌دار و غنی است. متاسفانه عده‌ای زور دارند و عده‌ای هم زر و پول دارند و گاهی همراه شدن این دو گروه با هم سبب رخ دادن اتفاقاتی مانند تجاوز به دختران در ایرانشهر می‌شود.

مولوی طیب ملازهی خاطرنشان کرد: «هجمه‌های فرهنگی که دشمنان ایران و دین علیه این مردم انجام می‌دهند باعث می‌شود عده‌ای با بی‌خردی دست به انجام چنین کارهایی بزنند و دختران این شهرستان مذهبی و سنتی را در گرداب ندانم‌کاری‌های خود فرو ببرند و جامعه را از اخلاقیات تهی کنند» و سخن درستی است اما آیا می‌توان بروز چنین فجایعی را از ضرب محرومیت و دورافتادگی و فقر نتیجه گرفت؟ اگر امکانات اولیه شهر پاسخگوی نیازهای اولیه و بسیار طبیعی شهروندان باشد و نوجوانان و جوانان بتوانند اوقات خود را به سلامت در آن سپری کنند، آیا هر دیوخوی گمراهی می‌تواند دختران و پسران معصوم دورافتاده‌ترین شهرها و روستاهای ما را طعمه زیاده‌خواهی‌های خود کنند؟

در عین حال دادستان عمومی و انقلاب زاهدان گفت: متهمان بر اساس اظهارات شکات ۴ نفر هستند که یکی از آنان که مالک خودرو و جزو عوامل اصلی بوده دستگیر و ۳ نفر دیگر نیز شناسایی و دستور دستگیری آنان صادر شده است. حجت الاسلام علی موحدی راد بر این مهم تاکید کرد: دادستانی قبل از اینکه این موضوع در نمازجمعه اهل سنت مطرح شود به آن ورود کرده و بر اساس شکایتی که از قبل مطرح شده دستور شناسایی و دستگیری متهمان صادر و یک متهم روز پنجشنبه دستگیر شده بود.

آگاهی در کنار بازدارنده‌ها

درپی این فاجعه حدود ۵۰ نفر از مردم ایرانشهر در اعتراض به تعرض انجام شده به تعدادی از دختران این شهرستان در مقابل فرمانداری تجمع کردند و خواهان اشد مجازات برای متجاوزان شدند. تجمع‌کنندگان که زن و مرد بودند از فرماندار، مسئولان امنیتی و قضائی خواستند تا متهمان و متجاوزان را در اسرع وقت دستگیر کنند و به مجازات برسانند. در سوی دیگر باید هر چه سریع‌تر نقطه ضعف‌های قانونی در حمایت از زنان برطرف شود تا به این وسیله آرامش خاطر جای تشویش و نگرانی را بگیرد و بر این مهم در تماس تلفنی معاون رئیس‌جمهور و استاندار سیستان و بلوچستان تاکید شده است. معاون رئیس‌جمهوری در واکنش به خبر تجاوز در ایرانشهر، گفت: باید از همه راه‌های بازدارنده برای مقابله با خشونت علیه زنان و دختران استفاده کرد.

معصومه ابتکار پس از گفت‌وگوی تلفنی با سید دانیال محبی استاندار سیستان و بلوچستان بار دیگر بر تسریع ارسال لایحه مقابله با خشونت علیه زنان تاکید کرد و افزود: ابزارهای بازدارندگی در مقابل این چنین جنایاتی باید افزایش یابد. ابتکار گفت: استاندار سیستان و بلوچستان نیز بر لزوم رسیدگی کامل به موضوع تعرض در ایرانشهر تاکید دارد.

معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده افزود: از مجلس شورای اسلامی مجددا تقاضا دارم همچنین نسبت به درخواست دولت برای در اولویت قرار دادن لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان اقدام کند. وی با ابراز تاسف شدید از واقعه رخ داده در ایرانشهر، یکی از راههای مهم مقابله با این حوادث ناگوار و غیر قابل بخشش را حمایت از اورژانس‌های اجتماعی و ۱۲۳ دانست و افزود: همه دستگاه‌های مرتبط باید با توجه به ضرورت رسیدگی فوری به خشونت‌ها و تعرضات و حمایت‌های اجتماعی و تخصصی روانشناسی از شهروندان آسیب دیده از اقدامات اورژانس‌های اجتماعی پشتیبانی کنند. ابتکار تاکید کرد که ماه گذشته نامه‌ای به امضای وی و علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای حمایت فرابخشی دولتی و غیردولتی از ۱۲۳ برای مقابله با حوادث ضد انسانی به وزیر کشور نوشته شده است.

عبور شیطان از حاشیه

ماجرای تجاوز به دختران معصوم در ایرانشهر چنان است که از هر زاویه‌ای می‌توان به تصویر فاجعه خیره شد؛ اینکه چرا متجاوز می‌تواند چندماه به رفتار پلیدش ادامه دهد، اینکه چرا دختران در دام چنین شیطان‌صفتانی گرفتار شده‌اند و اینکه چرا خانواده‌ها چنین در تنها و سکوت تحمل درد کرده‌اند. نماینده ایرانشهر در مجلس هم از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگریسته است. محمد نعیم امینی‌فرد اظهار کرد: از نیروهای قضائی و انتظامی خواسته‌ایم در اسرع وقت ابعاد مختلف قضیه بررسی و موضوع تجاوز به دختران ریشه‌یابی شود، چرا که رخ دادن چنین اتفاقی در یک جامعه سنتی مانند ایرانشهر، جای تامل دارد و خبر از سست شدن بنیان‌های اخلاقی می‌دهد.

نماینده ایرانشهر در سخنانش به قرار گرفتن ایرانشهر در مسیر ترانزیت مواد مخدر و فعالیت باندهای سازمان‌یافته اشاره کرده است. نماینده ایرانشهر به اهمیت حمایت‌های روانی و اجتماعی اشاره کرده و تاکید کرده است:‌ حمایت‌ها باید از طریق نیروهای انتظامی، سازمان‌های مردم‌‌نهاد، تامین اجتماعی و از همه مهم‌تر از طریق خانواده‌های آنها صورت گیرد.

وی با بیان اینکه شهرستان ایرانشهر به‌رغم آنکه مرکز فرهنگی استان محسوب می‌شود و به سبب مشکلات این شهرستان مسائل امنیتی- اجتماعی درازمدتی داشته که منجر به مشکلات عدیده‌ای شده و زمانی بزرگترین جرم‌های مسلحانه را در این شهرستان شاهد بودیم، یادآوری کرد: ساختار نیروهای انتظامی ایرانشهر قدیمی و مربوط به چهار دهه قبل است و ما افزایش نیروهای انتظامی در منطقه ایرانشهر را نداشته‌ایم و این خود مزید بر علت شده، همچنین عدم‌استفاده از نیروهای بومی در تشکیلات انتظامی ایرانشهر، عدم‌آشنایی نیروهای فداکار، عدم‌تجهیز پلیس تخصصی در این شهرستان می‌تواند دلایلی برای کنترل ایرانشهر و تشدید چنین اتفاق‌هایی باشد.

آبی بر آتش تشویش

رئیس کل دادگستری سیستان و بلوچستان اظهار کرد: تاکنون ۳ نفر در این رابطه شکایت کرده‌اند و یک نفر هم متهم در ایرانشهر دستگیر شده است. تعدادی از متهمان نیز در شهرستان‌های اطراف ایرانشهر و منطقه بلوچستان از جمله چابهار و فنوج بوده‌اند. حجت‌الاسلام ابراهیم حمیدی در گفت‌وگو با ایسنا؛ با بیان اینکه ادعایی که از سوی آقای مولوی در نماز جمعه ایرانشهر اعلام شده مورد تایید ما نیست، گفت: تاکنون ۳ نفر در خصوص موضوع آدم‌ربایی و تجاوز دختران در ایرانشهر شکایت کرده‌اند که در این رابطه یک متهم دستگیر شده است.

وی در رابطه با موضوع آدم‌ربایی دختران ایرانشهری افزود: جزئیاتی که تاکنون در رابطه با این پرونده اعلام شده قابل تأیید ما نیست که این افراد چند نفر بوده‌اند و آیا تعداد افرادی که به آنها تجاوز شده و ادعایی که آقای مولوی در نماز جمعه داشته به هیچ وجه نیست مورد تایید ما نبوده و مسأله در حال بررسی است. وی افزود: اولا طرح این موضوع در مرجع قضایی نبوده و تحقیقات در مرجع انتظامی صورت گرفته و ثانیا تعدادی هم که مولوی نماز جمعه ایرانشهر اعلام کرده است را به هیچ وجه تایید نمی‌کنیم.

رئیس کل دادگستری سیستان و بلوچستان تصریح کرد: تاکنون ۳ نفر در این رابطه شکایت کرده‌اند و یک نفر هم متهم در ایرانشهر دستگیر شده است. تعدادی از متهمان نیز در شهرستان‌های اطراف ایرانشهر و منطقه بلوچستان از جمله چابهار و فنوج بوده‌اند که نیابت‌های قضایی و دستورات قضایی و اعزام تیم‌هایمان برای دستیگری آنها انجام شده و تاکنون کسی از این افراد دستگیر نشده و اقدامات قضایی و انتظامی آن در حال پیگیری است. حمیدی در رابطه با تعداد افراد مرتبط با این پرونده یادآور شد: اینکه چند نفر مرتبط با این موضوع وجود دارد فعلا تا بررسی‌هایی که به نتیجه برسد و برای ما روشن شود را نمی‌توان قاطعانه اعلام کرد.

وی گفت: در حال حاضر با توجه به مراجعاتی تحت عنوان اینکه به این افراد تجاوز شده، در دو مرجع قضایی پرونده تشکیل شده و با توجه به صلاحیت‌هایی که وجود دارد، بحث آدم‌ربایی و ایجاد مزاحمت آنها در دادسرای ایرانشهر و موضوع تجاوز در دادگاه کیفری یک این شهرستان پرونده تشکیل شده و برای این موضوع در هر دو مرجع قضایی پرونده شکیل شده و در حال پیگیری است.

رئیس کل دادگستری سیستان و بلوچستان گفت: از هر دو مرجع دستورات قضایی صادر شده و قضیه پیگیری می‌شود و تا ابعاد آن روشن نشود نمی‌توان به طور صریح و قاطعانه اظهار نظر کرد که موضوع چه بوده است. ممکن است برخی از این افراد از قبل ارتباطاتی با هم داشته‌اند که بعدا به اختلاف برخورد کردند و منتهی به شکایت شده و ممکن است برخی موارد هم تجاوز به عنف باشد که این موضوعات باید بررسی شود. حمیدی افزود: ممکن است ارتباطاتی که بین پسران و دختران بر اساس وعده ازدواج صورت گرفته باشد و اینها حدسیاتی است که در حال پیگیری آنها هستیم و شکاتی که تا به حال مراجعه کردند به پزشکی قانونی معرفی شده‌اند. وی خاطرنشان کرد: یک تیم پزشکی قانونی مجرب از مرکز استان سیستان و بلوچستان به ایرانشهر اعزام شده که بتوانند سریعا و به صورت تخصصی در این رابطه اظهار نظر کنند.

مرتضی خبازیان