زندگینامه آرتمیس یکم نخستین بانوی دریاسالار ایرانی

زندگینامه آرتمیس یکم

چکیده بیوگرافی آرتمیس یکم

نام کامل: آرتمیس یکم

تولد: سده ۵ (پیش از میلاد)، هالیکارناس

سلطنت: ۴۶۰–۴۸۴ پیش از میلاد

جانشین: ۴۸۴ پیش از میلاد

تاجگذاری: پیسیندلیس

درگذشت: سده ۵ (پیش از میلاد)

درباره زندگینامه آرتمیس یکم

بیوگرافی آرتمیس یکم

آرتمیس یکی از موفق ترین بانوان ایرانی بود که توانست لقب اولین زن دریانورد ایرانی را با افتخار از آن خود کند. لوگدامیس پدر آرتمیس بود که یکی از فرمنداران شهر هالیکارناس، مرکز کاریا بود. مادر آرتمیس در جزیره کرت به دنیا آمد. 

در دوران هخامنشی، آرتمیس یکم ساتراپی کاریا را به عهده داشت. هرودوت هم یکی از اهالی هالیکارناس بود که حیرت و شگفتی خودش را از شرکت این بانو در جنگ های ضد یونان پنهان نکرده است. براساس آنچه هرودوت هیچ یک از فرماندهان تابع ایران هم اندازه این بانو به خشایار رای صائب نداده بودند و راهنمایی گرانبها نداشته است. 

نام‌شناسی آرتمیس یکم

ریشه نام آرتمیس مشخص نیست، اما احتمالا نام ایشان از واژ های ایرانی آرتا و آرت می آید که نشان دهنده بزرگی، خوبی می باشد، پس براساس واژه شناسی آرتمیس می تواند به معنی بانوی پاک و بزرگ باشد. به عبارتی در لغت پارسی؛ آرتمیس را اینگونه بیان می کنند آرته، آرت یا آرتا است که معنای آن درستی و راستی است، میس در بخش دومی کلمه نیز به معنی گوینده است. در نهایت می‌توان گفت معنی آرتمیس در پارسی کهن (گوینده راستی) یا (بانویی درست گفتار و درست کردار) خواهد بود. 

زندگینامه آرتمیس یکم نخستین بانوی دریانورد ایرانی

پیشینه خانوادگی آرتمیس یکم

همانطور که اشاره شد لوگدامیس پدر آرتمیس بود اما اطلاعات چندانی از نام مادرش در دسترس نیست. همسر آرتمیس نامشخص است و در تاریخ چیزی از او گفته نشده است با این وجود وی فرزند به نام پیسیندلیس داشته است که بعد از آرتمیس حاکم هالینکارناس شد و بعد از وی نیز نوع آرتمیس سطلنت دولت را به دست گرفت. 

نبرد آرتمیزیوم

زمانی که فرمان بسیج دریایی برای شرمت در جنگ با یونان از سمت خشایارشاه صادر شد یعنی سال ۴۸۴ پیش از میلاد، آرتمیس به عنوان یکی از فرمانروایان سرزمین کاریه انتخاب شد تا با ۵ فروند کشتی جنگی وارد میدان شود. فرماندهی این ارتش دریایی در دست آرتمیس بود و به نیروی دریایی ایران اضافه شد. 

ایرانیان در این جنگ توانستند آتن را فتح کنند، ۸۰۰ هزار نفر نیروی زمینی، ۸۰ هزار نفر سواره و ۱۲۰۰ کشتی جنگی و ۳ هزار کشتی حمل نقلی در این جنگ شرکت داشتند. آرتمیس در سال ۴۸۰ پیش از میلاد در جنگ سالامین که بین نیروی دریایی ایران و یونان درگرفت، شرکت داشت و دلاوری های بسیاری از خود نشان داد.

زمانی که ایرانیان دلاوری بانوی سرزمین خود را می دیدند، به جوش و خروش افتادند تا دلیرانه وارد میدان شده و از وارد شدن هرگونه آسیب به بانوی ایرانی پیشگیری کنند. دو گردان محافظ از جان ملکه سپاه جاویدان مراقبت می کردند. دلاوی آرتمیس یکم در میدان جنگ سبب ایجاد محبوبیت بسیار زیاد حتی تا به الان در دل های ایرانیان شد. 

از یک سو آرتمیس را یونانی می دانند و از سویی یکی از خشن ترین دشمن یونانیان معرفی می شود. از طرفی دلاورترین فرمانده ایرانی که علاوه بر تحمیل شکست بزرگ بر یونانیان، قوای دریایی فنیقیه را نیز از میدان فراری داد.

ایشان در خطوط دفاعی ایران شکافی ایجاد کرد که علوه بر غرق کردن ناوگان فنیقی، ناوگان های یونانی را نیز از میدان به در کرد. ایشان قصد داشتند از پشت به ناوگان ایران حمله کرده و آن را شکست دهند. 

زندگینامه و نبردهای آرتمیس یکم

توصیه بازگشت پادشاه به ایران

بعد از شکستی که ایران در نبرد سالامیس داشتند، مردونیه به خشایارشاه پیشنهاد کرد تا در یونان بماند و رهبری جنگ را برعهده داشته باشد، اما اگر اراده شاه این بود که برگردد، پیشنهاد دیگر او این بود که ۳۰۰ هزارتن از سپاهیان را در یونان باقی بگذارد و رهبری لشکر را به مردونیه بسپارد. درباره این موضوع خشایارشاه با آرتمیس مشورت داشت اما ایشان پیشهاد کرد تا شاه به ایران برگردد و امور جنگ را به مردونیه بسپارد. آرتمیس درباره این موضوع می گوید:

با وجود این شرایط اضطراری حاضر، به نظر من شاهنشاه، یونان را ترک و مردونیه را با عده ای که خواسته و به خدمتی که داوطلب شده‌است، مأمور فرمایند و این منوط به آن است که او واقعاً شایستگی انجام چنین مأموریتی را داشته باشد. اگر نقشهٔ او نتیجه بخشید و موفق شد باز ظفر و کامیابی همایونی است و هرگاه او به مقصود خود نرسد تا وقتی که وجود عزیز پادشاه سلامت باشد و خطری متوجه خاندانت نشود، یونانی‌ها برای ادامهٔ زندگی و بقای حیات خویش باید مدتها رنج بکشند. از شکست مردونیه غمی نیست چون او یک غلام شاهی بیش نیست و هرگاه یونانی‌ها بر او دست یابند، هنری نکرده‌اند اما راجع به وجود مقدس همایونی باید عرض کنم که در عین کامیابی به وطن برمی‌گردید، چون آتن را به آتش کشیده‌اید.

خشایارشا نیز نظر آرتمیس را پذیرفته و به ایران برگشت. 

ارجاعات فرهنگی مدرن مربوط به آرتمیس

چند کشتی مدرن به نام آرتمیس وارد عرصه شده اند، سنگین ترین کشتی جنگی که تابه حال در ناوگان جنگی ایران فعال شده است در دوران حکومت پهلوی به نام آرتمیس نامگذاری شدند. 

محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۴۵ یک ناوشکن HMS اسلوس از بریتانیا خرید و آن را آرتمیس نام گذاشت. 

نام قبلی کشتی فرابر یونانی، Panagia Skiadeni هم آرتمیس بوده است. 

یک انجمن فرهنگی در شهرداری نیا آلیکاناسوس در کرت وجود داشت که در سال ۱۹۷۹ آرتمیس و ملکه آرتمیس نامیده شدند. 

حقایق جالب آرتمیس یکم

در رمان تاریخی آفرینش که در سال ۱۹۸۱ ساخته و سپس در ۲۰۰۲ گور ویدال اکران شد، شاهد درخشش آرتمیس بودیم. در این رمان او با ژنرال ایرانی مردونیوس رابطه ای طولانی داشت که در برخی از دوره ها در هالیکارناس زندگی می کرد، همچنین به صورت غیررسمی همسر آرتمیس بوده است. در این اثر آرتمیس از ازدواج با این ژنرال امتناع می کند و تصمیم می گیرد تا استقلال خودش را حفظ کند. 

ظهور یک امپراطوری در فیلم ۳۰۰، آرتمیس به عنوان فرمانده نیروی دریایی مهاجمی که یونانی باید در آن مبارزه کند نشان داده می شود. در این فیلم او یک آنتاگونیست اصلی است و نقش او توسط اوا گرین به تصویر کشیده می شود. آرتمیس، یک شخصیت قابل بازی در بازی رایانه‌ای Rise of Kingdoms ظاهر می‌شود.

حقایق جالب درباره زندگینامه آرتمیس یکم

ناوشکن آرتمیس

در سال های اولیه دهه شصت میلادی، نیروی دریایی ایران، توانست ناوشکن بزرگی برای اولین بار به نام یک زن یعنی آرتمیس بگذارد. ناوشکن این بانوی ایرانی در زمان خدمت دریاسالار فرج الله رسایی وارد آب شد و سال ها نیز روی آب های خلیج همیشه فارس، از سواحل ایران پاسداری می کرد. 

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش