بیوگرافی انوشیروان ساسانی از پادشاهان مشهور ساسانی (+ تصاویر)

سلطنت انوشیروان ساسانی یکی از درخشان‌ترین دوران ساسانیان است

چکیده ای از بیوگرافی انوشیروان ساسانی

نام: انوشیروان ساسانی

زادروز:۵۰۱ میلادی

محل تولد: تیسفون، ایران شهر

فوت: ۵۷۹ میلادی

دودمان: خاندان ساسان

دین و مذهب: مزدیسنا

بیوگرافی انوشیروان ساسانی

خسرو اول، معروف به انوشیروان دادگر یا انوشیروان عادل، شاهنشاه ساسانی ایران، در سال ۵۰۱ میلادی به دنیا آمد. او سومین فرزند قباد بود. شروع شاهنشاهی انوشیروان ساسانی آغاز درخشان ترین دورهٔ عهد ساسانیان بود. خسرو در اردستان، به دنیا آمد. او سومین پسر قباد و دارای دو برادر دیگر به نام های کاووس و جم بود.

بنابر قول پروکوپیوس، مادر انوشیروان ساسانی، دختر اسپبدس بویه یعنی سپهبد بویه بود. بر اساس آنچه در خداینامه آمده، مادر خسرو اول، دختر دهقانی از دودمان های قدیم بود که قباد در دوران فرار خود با او ازدواج کرده بود. خسرو اول (۵۳۱- ۵۷۹) را یونانیان خوسروئس و اعراب کسری می نامیدند و ایرانیان لقب انوشیروان (دارندۀ روان جاوید) را به نامش اضافه کرده بودند. در شرایطی که برادران مهترش او را «عادل» می خواندند؛ احتمالا اگر عدل را از رحم جدا کنیم، او شایستۀ این لقب بود. 

انوشیروان ساسانی پس از رسیدن به سلطنت، با دولت روم صلح کرد

به تخت نشستن و حکومت انوشیروان ساسانی

انوشیروان ساسانی حکمرانی خود را زمانی آغاز کرد که هنوز پدرش برسر کار بود. او سلطنت خود را با سرکوب مزدکیان شروع کرد. فردوسی هم مراسم تاج گذاری، برتخت نشستن خسرو، عدالت و درخواست فرمانبرداری خسرو از بزرگان را بیان کرده است. بعد از مرگ قباد اول، پسرانش بر سر جانشینی با یکدیگر اختلاف پیدا کردند و نخست کیوس (اووس) که پسر بزرگ تر قباد بود، خود را شاه خواند؛ او زمانی که برادرش خسرو را مخالف با خود دید به جنگ با او پرداخت و به تیسفون لشکرکشی کرد. کاووس در این جنگ شکست خورد و به فرمان برادرش کشته شد.

وزیر اعظم، مهبد نیز با پادشاهی کیوس مخالفت کرد و اعلام داشت که شاه تنها با رأی بزرگان انتخاب می شود. زمانی که بزرگان کشور گردهم آمدند، مهبد وصیت نامهٔ قباد را به آنها نشان داد که در آن انوشیروان ساسانی به پادشاهی پیشنهاد داده شده بود. اینکه قباد، خسرو را به کاووس که پسر ارشد و پیرو دین مزدک بود ترجیح داد نشان دهندهٔ تغییر نگاه و دیدگاه نسبت به دین مزدک است. پس از جلسه ای که بزرگان کشور داشتند، خسرو اول را به خلافت برگزیدند و خسرو با لقب «انوشیروان» در سال ۵۳۱ میلادی بر تخت پادشاهی نشست.

انوشیروان ساسانی پیش از خواندن وصیت نامه پدرش، برادرانش را کشته بود. برخی از بزرگان کشور بعد از جلسه و در طی توطئه ای می خواستند دیگر فرزند قباد را که برادر خسرو اول بود به سلطنت برسانند؛ ولی خسرو از دسیسه بزرگان و شاهزادگان مطلع شد و در اقدامی آنها را سرکوب کرد. پس از شاهی، خسرو مهبد را هم کشت و خود را از سایه مهبد که به کمک او بر سرکار آمده بود، آزاد کرد. داستان مرگ مهبد با افسانه آمیخته شده است؛ می گویند خوراکی هایی که مهبد برای پادشاه فرستاده بود با توطئه ای زهرآلود شده بود، زمانی که پسران مهبد با خوردن آن خوراکی ها کشته شدند پادشاه به این فکر افتاد که مهبد قصد جان او را کرده است و دستور داد که مهبد و خانواده و آشنایانش را بکشند ولی به گفتهٔ پروکوپیوس شاه، مهبد را نزد خود خواسته بود و در آن لحظه که مهبد سرگرم آموزش دادن به سپاهیان بود گفته بود که بزودی به درگاه شاه خواهد آمد؛ ولی چون فرستاده شاه با مهبد دشمنی داشت، گفته های وی را این چنین به شاه نرساند و گفت که مهبد بهانه آورده است و از آمدن به نزد شاه پرهیز می کند؛ بعد از شنیدن این سخنان خسرو عصبانی شد و بعد از چند روز دستور مرگ مهبد را داد.

انوشیروان ساسانی شخصی بود که صفات سرداری را با خصایص مملکت داری در کنار هم داشت

دانش و هنرپروری انوشیروان ساسانی

به دستور انوشیروان ساسانی، کتاب اوستا در یک مجموعه منظم جمع آوری شد و آنچه امروزه از اوستا باقی مانده، دستاورد کوشش های انوشیروان است.

انوشیروان ساسانی بعد از بهبودی کارهای لشکری و کشوری، به اصلاح فرهنگ همت گماشت و در این زمینه از وجود دانشمندان و حکمایی استفاده کرد که به دلیل وجود اختلافات دینی از اسکندریه گریخته به ایران پناهنده شده بودند. می گویند در زمان او فلسفۀ ارسطو و افلاطون به زبان پهلوی ترجمه شد. به فرمان انوشیروان برزویه، کتاب کلیله و دمنه هندی را از هند به ایران آورد و به زبان پهلوی بازگردانید. به طوریکه مشهور است، کتاب کلیله و دمنه و بازی شطرنج در زمان انوشیروان ساسانی بعنوان هدیه از طرف پادشاه هند به ایران فرستاده شده است. خسرو اول با انجام این امور نشان داد که پادشاهی بس بزرگی باشد که در هر زمینه ای سرآمد همه است.

دانشگاه پزشکی گندی شاپور در زمان انوشیروان ساسانی احداث شد و میتوان از آن بعنوان نخستین دانشگاه پزشکی جهان با ساختار مدرن نام برد. در زمان کسری کتابخانه دانشگاه گندی شاپور بزرگ ترين کتابخانه دنیا محسوب می شد.

در دوره پادشاهی انوشیروان ساسانی، امپراتور روم جوستینیان که یک مسیحی متعصب بود، آکادمی آتن که آخرین پایگاه تدریس آیین های غیر مسیحی در روم بود را بست و اساتید مکتب افلاطونی نو که هفت نفر بودند به ایران و دربار ساسانیان پناه آوردند و با پیشواز گرم کسری رو به رو شدند.

جنگ سوم ایران و روم در زمان انوشیروان ساسانی در سال های ۵۷۲ تا ۵۷۹ میلادی رخ داد

در دربار کسری، هفتاد تن از بزرگ ترين دانشمندان آنروز ایران و جهان حضور داشتند که انوشیروان ساسانی را در امور گوناگون کشورداری یاری می نمودند.

زمانیکه فتنه نوشزاد یکی از فرزندان انوشیروان ساسانی که به دین مسیح گرویده بود و با همدستی مسیحیان علیه پدرش شورید بدست ارتش ایران ناکام ماند، کسری تمامی مسیحیانی را که دسیسه کرده بودند را بخشید و از مجازات آنان چشم پوشی نمود.

اصلاحات انوشیروان ساسانی

انوشیروان ساسانی ابنیه و املاکی را که به واسطۀ کوتاه شدن دست صاحبان و انهدام قنوات و جداول به ویرانی رفته بود مجدداً آباد کرد. وی مالکین را کمک کرد و به آن ها ابزار کار داد تا بکار خود دوباره مشغول شوند. برای بازسازی کردن اراضی بائر، کشاورزان را به دادن بذر و ابزار و حیوانات لازم ترغیب کرده این عمل در تمام مدت سلطنت او جریان داشت.

انوشیروان ساسانی فرقۀ مزدکی را مغلوب و سرکوب کرد:« اموال منقول مالکینی را که مزدکیان گرفته بودند به آنان مسترد داشت و اموال بی صاحب را برای اصلاح خرابیها تخصیص داد.»

انوشیروان ساسانی پلهای چوبی و سنگی را که خراب و ویران شده بود بازسازی نمود و در محلهایی که مورد مخاطره و معرض سرقت دزدان و جنایتکاران بود استحکاماتی ساخت. وضع نظام و تشکیلات اداری مملکت را تمشیت بخشید.

انوشیروان ساسانی اصلاحات اقتصادی و مالیاتی کارآمدی را انجام داد که سبب پر پول شدن خزانه شاه و بطور همزمان فراهم آمدن رضایت مردم شد. خسرو ارتش را سازمانی و قدرتی دوباره داد. در روایات شرقی خسرو اول نمونه دادگستری است و مؤلفان عرب و ایرانی حکایات بسیار در وصف کوشش او برای حفظ عدالت نقل نموده اند. 

مرگ انوشیروان ساسانی

انوشیروان ساسانی عاقبت بعد از ۴۸ سال سلطنت، در ۱۶ نوامبر ۵۷۹م درگذشت. معروف‏ترین اثر بجامانده از دوران پادشاهی انوشیروان ساسانی، كاخ كسری در مدائن، نزدیك بغداد، پایتخت عراق است كه ویرانه ‏های آن همچنان، پابرجاست. پیامبراکرم (ص) در زمان پادشاهی انوشیروان به دنیا آمدند و آن حضرت به هنگام مرگ شاه ساسانی، نه ساله بودند.

در زمان سلطنت انوشیروان ساسانی تمامی احزاب و ادیان از آزادی کامل بهره مند بودند

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش