بسیج
سازمان بسیج مستضعفین یکی از ساختار های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و از یکی مهمترین بازوهای قدرت جمهوری اسلامی ایران به شمار میرود که مأموریت جذب، آموزش، سازماندهی و به کار گیری نیروهای داوطلب مردمی را در راستای اهداف انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن را بر عهده دارد.
سازمان بسیج مستضعفین که در گذشته با نام نیروی مقاومت بسیج شناخته میشد در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان سید امام خمینی تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ قانوناً رسمیت پیدا کرد و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعلق گرفت. به اعضای این سازمان بسیجی میگویند و طبق ماده ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق میشود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه در میآید. به موجب همین ماده قانونی بسیجیان به سه دسته «بسیج عادی»، «بسیج فعال» و «بسیج ویژه» یا «پاسداران افتخاری» تقسیم میشوند. در جنگ ایران و عراق از بسیجیان بیشتر برای ارسال به صورت داوطلبانه و سازماندهی شده به جبههها استفاده میشد.
تشکیل بسیج
در ۵ آذر ۱۳۵۸ فرمان تشکیل "ارتش ۲۰ میلیونی"(بسیج) از جانب امام خمینی صادر شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به صورت قانونی رسمیت پیدا کرد. ابتدا مدتی مجد و پس از آن سالک فرماندهان بسیج بودند. محمدعلی رحمانی از سال ۱۳۶۲ مسئولیت آن را بر عهده گرفت او تا پایان جنگ هشت ساله عراق علیه ایران در این سمت فعالیت میکرد. وی توانست با روشی نوین نیروهایی را از پیر و جوان از نقاط دور افتاده و روستاها تا ادارات و دانشگاهها و دانش آموزان و روحانیون را سازماندهی نموده و با افزایش پایگاههای مقاومت از ۷۰۰۰ به ۲۱۵۰۰ پایگاه نیرویی بزرگ را بوجود آورد تا در جهت اجرای فرمان خمینی به عنوان ارتش بیست میلیونی به جبهه اعزام نمایند که اعزام یکصد هزار نفری سپاه محمد حاصل این سازماندهی بود. رحمانی معتقد بود که واحد بسیج باید به صورت یک نیروی مردمی و فراگیر باقی بماند وی تا سال ۱۳۷۰ در بسیج حضور داشت. پس از درگذشت روح الله خمینی فشار سپاه برای تبدیل واحد بسیج مستضعفین به نیروی مقاومت بسیج افزایش پیدا کرد و در نهایت با خروج رحمانی از واحد بسیج و تغییر ساختار نیروی مقاومت بسیج تشکیل شد و افشار به عنوان اولین فرمانده نیروی مقاومت بسیج منصوب گردید. در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۸۸ سردار محمدرضا نقدی با حکم سیدعلی خامنه ای به سمت فرمانده بسیج منصوب شده و نام بسیج نیز از «نیروی مقاومت بسیج» به «سازمان بسیج مستضعفین» تغییر پیدا می کند و متعاقب آن برخی تغییرات و رویکردها ، ساختار و سازمان و وظایف آن پدید می آید که یکی از نمونههای آن تشکیل گردانهای جدید با نام امام علی ، امام حسین و بیت المقدس و نیز شکلگیری اقشار ۲۲ گانه بسیج می باشد.
نیروهای بسیج ایران از بدو تأسیس تا پایان مسئولیت سردار سید یحیی صفوی رسماً زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودهاند. با تغییر فرماندهی سپاه و با روی کار آمدن سردار محمدعلی جعفری مسئولیت فرماندهی بسیج برای اولین بار به فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار گردید، و حسین تائب در تیرماه ۱۳۷۸ به فرماندهی بسیج منصوب شد اما پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران فرماندهی بسیج به سردار محمدرضا نقدی سپرده شد. اخیراً و در تاریخ ۱۷ آذر ۹۵ رهبر جمهوری اسلامی ایران طی حکمی سرتیپ غلامحسین غیبپرور را به عنوان رئیس سازمان بسیج و جانشین فرمانده کل سپاه در امور بسیج منصوب کرد.
اهداف
بسیجیان در حال فعالیت داوطلبانه سازندگی در مناظق محروم ایران
اهداف بسیج مستضعفین به نقل از وبگاه آن به شرح زیر است:
تحقق فرمایش روحالله خمینی مبنی بر تشکیل هستههای حزبالله
ایجاد تواناییها و آمادگیهای لازم دفاعی در آحاد مردم در دفاع از کشور
ایجاد تواناییهای لازم رزمی در نیروهایی که توانایی شرکت در عملیاتهای کلاسیک و بزرگ را دارند
ایجاد تواناییهای لازم در آحاد مردم بمنظور کمک به هنگام بروز بلایا و حوادث غیر پیشبینی
کمک به دولت در امر سازندگی
عضویتهای بسیج به گروههای زیر تقسیم میگردد:
بسیجی عادی: عموم قشرها معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی میگردند.
بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دورههای آموزشی سازمان دهی شده و باسپاه همکاری میکنند.
بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته میشوند افرادی هستند که صلاحیتهای یک پاسدار را دارا میباشند و پس از گذراندن آموزشهای لازم در این زمینه سازماندهی میگردند.
بسیجیان کادر:که بسیجیان فعال پس از گذراندن دورههای خاص به این سطح از عضویت میرسند.