رینگ بوکس در بزرگراه

نخستین فیلم مربوط به درگیری نماینده بیجار با ماموران در فرودگاه مهرآباد بود. دومین فیلم مربوط به ضرب و شتم مأمور پلیس از سوی راننده لندکروز در محور شیراز-کازرون  بود، سومین فیلم هم برخورد لفظی فرهاد مجیدی از مربیان تیم استقلال را نشان می‌داد. در واکنش به انتشار همه این فیلم‌ها مسئولان نیروی انتظامی واکنش‌های تقریباً یکسانی نشان دادند و ضمن موضع‌گیری شدید نسبت به ضاربان و توهین‌کنندگان به پلیس، خواستار برخورد بدون اغماض با خاطیان شدند.

اما  در ماجرای اخیر  موضوع برعکس است. تصاویر منتشر شده در روزهای گذشته نشان می‌دهد که یکی از مأموران پلیس راهنمایی و رانندگی خودرویی را در اتوبان نیایش متوقف کرده و بشدت با راننده شوک زده خودرو برخورد فیزیکی می‌کند. اما بدون هیچگونه پیشداوری مبنی بر اینکه راننده و سرنشین خودرو مرتکب جرمی شده‌اند یا نه سؤال این است که  آیا پلیس این حق را دارد که با ضرب و شتم آنها را اعمال قانون کند؟ آیا مسئولان پلیس با همان شدت و حدتی که موضع اش را در واکنش به ۳ فیلم اول اعلام و با خاطیان برخورد کرده با مأموران متخلف خود هم برخورد می‌کند؟ به هرحال این انتظار جامعه است تا مجموعه ناجا با جدیت مسأله را مورد بررسی قرار داده و با رفتارهای هیجانی یک مأمور پلیس که می‌تواند چهره مجموعه‌های دلسوز و زحمتکشانی چون نیروی انتظامی و پلیس راهور را به مخاطره بیندازد، برخورد کند.

سردار محمدرضا میهماندار در نخستین واکنش به انتشار فیلم برخورد پلیس راهور در اتوبان نیایش می‌گوید: مجموعه همکاران در پلیس راهور افراد بسیار زحمت‌کشی هستند و در سرما و گرما فعالیت می‌کنند اما نباید حساب و رفتار یک نفر را به پای همه کارکنان خدوم یک مجموعه نوشت.

وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: ما از هیچ رفتار خشونت‌آمیزی طرفداری نمی‌کنیم و هرکسی در مجموعه ما با هر مقام و درجه رفتار نامناسبی داشته باشد، با وی برخورد می‌کنیم. فیلم این اتفاق را دیدیم و دستور ویژه برای پیگیری موضوع انجام گرفته است. سردار میهماندار تصریح می‌کند: در این اتقاق، سرباز وظیفه این رفتار را انجام داد، طرف مقابل نیز یک مرد است، این افسر وظیفه لیسانسه و مهندس برق است و پیگیری موضوع و تحقیقات از شاهدان عینی در دستور کار پلیس قرار گرفته است و مسأله پس از مشخص شدن نتایج، به اطلاع عموم خواهد رسید.

مهماندار متذکر می‌شود: سربازان وظیفه بین ۱۸ ماه تا دو سال در راهور خدمت می‌کنند و در کل کشور بین دو ماه تا دو ماه و نیم به آنها آموزش می‌دهیم، عمده وظیفه میدانی ما، برعهده سربازان وظیفه است، واقعیت امر این است که چگونگی رفتار با مردم را به آنها آموزش داده‌ایم اما به برخی دلایل مرتکب این رفتارها می‌شوند. بخش عمده‌ای از این رفتارها ناشی از نوع تربیت و آموزشی است که قبل از ورود آنها به سازمان‌ها شکل گرفته است، البته مسئولیت‌های خود در این بخش را می‌پذیریم.

هیچ‌کس حق برخورد فیزیکی ندارد

بهرام طاهری، مدرس دانشگاه و حقوقدان در رابطه با بحث حقوقی این ماجرا می‌گوید: بدون شک اکثر افراد شاغل در مجموعه نیروی انتظامی از زحمتکشان این جامعه هستند و نباید اشتباه یک نفر را به بقیه شاغلان در نیروی پلیس منگنه کرد. من فیلم را با دقت دیدم و به نظرم اولین شخصی که باید مورد مؤاخذه قرار گیرد افسری است که همراه سرباز وظیفه – ضارب – بوده است، چراکه او باید مانع چنین برخوردی از سوی سرباز می‌شد.

حال ممکن است که ضارب از فرمان مافوق اش تمرد کرده که یک جرم سازمانی مرتکب شده یا اینکه افسر همراه سرباز هیچ تذکری نداده و ممانعتی برای چنین برخوردی صورت نداده است که قطعاً خود او باید پاسخگوی چنین رفتاری از سوی مأمور تحت امرش باشد. این حقوقدان در پاسخ به این سؤال که آیا به لحاظ حقوقی فردی حق دارد که با ضرب و شتم اعمال قانون کند، خاطرنشان می‌کند: از نظر حقوقی هیچ‌کسی حق ندارد با ضرب و شتم و کتک کاری فردی را تنبیه کند مگر دفاع مشروع. یعنی در مواقعی که فردی در حال کتک خوردن است و احساس می‌کند که اگر از خودش دفاع نکند جانش را از دست می‌دهد. در این فیلم آن چیزی که مشهود است تصویر راننده‌ای است که فقط ایستاده و مورد هجوم مأمور پلیس قرار می‌گیرد که به لحاظ جنبه عمومی، مأمور مرتکب جرم شده است.

طاهری اضافه می‌کند: مهاجم علاوه بر ضرب و شتم راننده نظم عمومی را برهم زده، اخلال ایجاد کرده و باعث رعب و وحشت میان شهروندان شده است و با توجه به اینکه جرم عمومی مرتکب شده علاوه بر رسیدگی در سازمان متبوعش باید در دادسرای عمومی و انقلاب محاکمه شود. این مدرس دانشگاه تأکید می‌کند: تاکنون هر وقت ضرب و شتمی از سوی شهروندی روی پلیس صورت گرفته، مجموعه پلیس با شدت و حدت تمام با خاطی آن پرونده بدون هیچ اغماضی برخورد کرده است و حالا ما انتظار داریم وقتی یک مأمور هم با یک شهروند عادی چنین برخوردی کرده است، پلیس با همان شدت و حدت از شهروند دفاع و خاطی را توبیخ کند.

حتی باید رسیدگی به این پرونده به سبب بازتاب منفی که در جامعه به وجود آورده در اسرع وقت صورت گیرد. چه بسا اگر ضارب، لباس پلیس بر تن نداشت آن شهروند فقط تماشاگر ضربات مهلک آن مأمور نبود.

وی در خصوص میزان مجازات مأموران پلیس در چنین شرایطی عنوان می‌کند: به لحاظ حقیقی میزان مجازات یکسان است و روند پیگیری شکایت‌ها هم از یک مسیر محقق می‌شود اما چون فرد خاطی مأمور و در هنگام انجام مأموریت بوده باید هم از سوی مجموعه پلیس و هم از سوی مراجع قضایی مورد پیگرد قرار گیرد.

احساس قدرت و هیجان عامل اصلی رفتار نامناسب

سرهنگ دکتر رضا غنی لو استاد دانشگاه در رابطه با این موضوع می‌گوید: هنوز موفق به دیدن این فیلم نشده‌ام و پاسخ نهایی در خصوص علل این مسأله را منوط به بررسی مقام‌های مسئول در بازرسی ناجا و راهنمایی و رانندگی می‌دانم. اما تجربه ثابت کرده که در بروز چنین مسائلی فوران هیجان حرف اصلی را می‌زند. در رابطه با این فیلم و مضمون آن هم باید گفت که ممکن است سرنشینان این خودرو به دستور پلیس توجه نکرده‌اند یا توهینی به آنها کرده باشند یا دلایل دیگری که ما از جزئیات آن باخبر نیستیم باعث شده تا مأمور پلیس با استفاده از لباسی که برتن کرده احساس قدرت کرده و بدون اینکه بتواند هیجاناتش را کنترل کند از موضع بالاتری خودش را در جایگاهی قرار داده که می‌تواند با یک شهروند چنین برخوردی کند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه پلیس در ادامه خاطرنشان می‌کند: ما باید یاد بگیریم که چگونه می‌توانیم احساسات و هیجانات‌مان را کنترل کنیم و در مواقع لزوم به آن توجه کنیم. به هرحال وقتی تعرض و برخورد فیزیکی و لفظی با یک مأمور جرم محسوب می‌شود برخورد و تعرض خارج از چارچوب قوانین از سوی هر مأموری هم جرم محسوب می‌شود. در رابطه با مبحث قانونی این اتفاق باید بر اساس شکایت شاکی به آن رسیدگی شود و از آن سو هم چون چنین برخوردهایی از سوی برخی از نیروهای پلیس می‌تواند چهره و آبروی نیروی انتظامی را خدشه دار کند، باید با جدیت و حدت بیشتری با خاطی پرونده برخوردهای لازم صورت گیرد و نتیجه اقدامات به مردم اطلاع‌رسانی شود.

کامران علمدهی