عقیل بن ابی طالبچکیده بیوگرافی عقیل بن ابی طالب
نام کامل: عقيل بن أبي طالب بن عبد المطلب الهاشمي القُرشی
تاریخ تولد: ده سال بعد از عام الفیل
محل تولد: مکه
محل زندگی: مکه، مدینه
دلیل شهرت: صحابه و پسرعموی محمد
درکذشت: دوران حکومت معاویه، مدینه
مدفن: بقیع
زندگینامه عقیل بن ابی طالبزندگینامه عقیل بن ابی طالب
عقيل بن أبي طالب بن عبد المطلب الهاشمي القُرشی در سال دهم عام الفیل در مکه به دنیا آمد. وی فرزند ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم است و مادرش فاطمه بنت اسد بن هاشم می باشد. وی پسر عموی پیامبر اکرم بودند که از سمت پدر و مادر از تبار هاشمی است.
امام علی (ع)، جعفر، طالب، ام‌هانی (فاخته)، جمانه و ریطه از جمله خواهران و برادران وی هستند.
اختلاف سنی عقیل و علی ۲۰ سال، با جعفر ۱۰ سال است اما از طالب ۱۰ سال کوچک تر بوده است. برهمین اساس می توان سال تولد وی را به ۳۰ سال پیش از بعثت پیامبر (ص) نسبت داد. دانشمند بزرگ اهل سنت؛ ابن ابی الحدید معتزلی درباره پدر عقیل بن ابی طالب می فرمایند: «اگر ابوطالب نبود، از اسلام نشانه و یادی نبود.»
همچنین امام باقر درباره ایشان می فرمایند: «اگر ایمان همه مردم را در یک کفه ترازو و ایمان ابوطالب رادر کفه دیگر آن قرار دهند، ایمان ابوطالب سنگینی خواهد کرد.»
کنیه عقیل بن ابی ابی طالب؛ ابویزید بوده است که براساس گزارش های رسیده از حضرت علی ۲۰ سال از بزرگتر بوده اند. وی از جمله نسب شناسان قریش بوده است که بدون توجه به شخص مقابل خود که چه جایگاهی دارد، پاسخ وی را می دهد. بسیاری از افراد قریش این اخلاق وی را دوست ندارند زیرا نسب آنها را می دانستند و بدی هایشان را بیان می کردند.
عقیل بن ابی طالب از صحابه امام علیاسلام آوردن عقیل بن ابی طالب
با احتمال قوی عقیل بن ابی طالب در مکه مسلمان شد اما از بیان این موضوع گذر می کرد و سعی در مخفی کردن آن داشت. وی بعد از جنگ بدر در مدینه ماند و اسلام خود را علنی کرد، به طوریکه وی پیش از شروع جنگ به مسلمانان اعلام کردند: در صورت دیدن عباس و عقیل و نوفل بن حارث و بختری آنان را نکشید. چرا که می‌دانید به ستم بیرون آورده شده‌اند.
با این وجود نقل می شود که آنان در بدر به اسارت در آمد و از آنجایی که عقیل پولی نداشت، عمویش عباس برای آزاد کردنش ۴۰۰۰ درهم فدیه اهدا کرد. به گفتۀ ابن قتیبه، عقیل بلافاصله پس از آزادی بعد از جنگ بدر، مسلمان شد.
براساس آنچه ابن حجر می گوید؛ عقیل در سال های فتح مکه مسلمان شد اما در ادامه عنوان می کند: برخی گفته‌اند که وی پس از صلح حدیبیه مسلمان شد و در ابتدای سال هشتم هجری به مدینه هجرت کرد. اما حضور عقیل در ولیمه ازدواج امام علی و فاطمه الزهرا چند ماه بعد از جنگ بدر بوده است که این بحث را نقض می کند.
عقیل بن ابی طالب در محضر پیامبر
پیامبر درباره علاقه خود ره عقیل بن ابی طالب می فرمایند: من تو را دوجور دوست دارد، دوست داشتنی که به دنبال خویشاوند بودن است و دوست داشتنی که به دلیل محبتی است که عمویم ابوطالب به تو داشته است.
عقیل بن ابی طالب در جنگ موته شرکت کرد و براساس روایات نقل شده وی از جمله کسانی بود که در جنگ حنین باقی ماند و از فرار اجتناب کرد. او از پیامبر احادیث متعددی نقل کرده است و عده‌ای نیز از او نقل روایت کرده‌اند.
عقیل بن ابی طالب در بقیعشرکت در جنگ‌های عقیل بن ابی طالب
عقیل بن ابی طالب همراه با همسر و فرزندان خود در سال ۸ هجری قمری به مدینه مهاجرت کرد سپس در جنگ های خیبر و موته همراه با سایر مسلمانان به تلاش و دفاع پرداخت، از آنجایی که فداکاری های بسیاری در این مسیر از خود نشان داد توانست از دست رسول خدا هدیه ای دریافت کند.
عقیل در جنگ حنین از جمله معدود مسلمانانی بود که در میدان باقی ماند و پایداری خود را کاملا اثبات کرد، همچنین از دین و اسلام بسیار دفاع کرد. زمانی که عقیل با شمشیر از جنگ به خانه آمد، همسرش؛ فاطمه، دختر شیبة بن ربیع و خاله معاویه بن ابی سفیان از ایشان پرسید: از غنائم جنگی چه آورده‌ای؟ عقیل سوزنی به وی داد؛ وقتی از ناحیه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اعلان شد: «هرکسی از غنائم جنگی، پیش از تقسیم آن، چیزی برداشته است، برگرداند، گرچه نخ یا سوزنی باشد.» عقیل آن سوزن را در میان غنائم انداخت.
محبت پیامبر نسبت به عقیل
با بررسی تاریخ زندگانی عقیل می توان متوجه شد که وی از جمله مدافعات سرسخت پیامبر بودند که بسیار موردتوجه وی قرار می گرفتند. روی امام علی (ص) از پیامبر پرسیدند که آیا عقیل را دوست دارید؟
آن حضرت فرمود: «آری، هم به خاطر خودش هم به خاطر آن که ابوطالب او را دوست می‌داشت. همانا فرزند او در راه دوستی فرزند تو کشته می‌شود و مومنان بر وی می‌گریند و فرشتگان بر او درود می‌فرستند.»
در آن زمان پیامبر به قدری گریه کردند که قطرات اشک بر سینه اش جاری شد، سپس فرمودند: «به خدا شکوه می‌کنم درباره آنچه که پس از من بر عترت من خواهد گذشت.»
همچنین درادامه به امام علی فرمودند: «من، تو، حسن، حسین، عقیل و جعفر در بهشت در کنار یکدیگر قرار داریم.»
پیامبر برای تامین معاش عقیل سالانه مقداری از درآمد خیبر را به ایشان اهدا می کردند، بنابراین از گفتار و کردار پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با وی چنین برداشت می‌شود که عقیل مورد عنایت ویژه آن حضرت بود.
مقبره عقیل بن ابی طالب در بقیع عقیل بن ابی طالب در کنار علی(ع)
عقیل بن ابی طالب از جمله کسانی بود که در زمان غسل پیامبر و دفن حضرت فاطمه همراه و هم مسیر امام علی (ع) بود. وی همچنین زمان نماز بر پیکر فاطمه (س) حاضر بودند. هنگانی که عثمان ابوذر را به ربذه تبعید کرد و مردم از همراهی وی امتناع کردند، پس عقیل همراه با امام علی، حسن و حسین (ع) همچنین عمار، ابوذر را همراهی کردند.
عقیل بعد از اینکه پایتخت را به کوفه منتقل کردند در مدینه ماند و در هیچکدام از جنگ های امیرالمومین حاضر نشد. چنین نقل شده است که پس از ماجرای حکمیت، معاویه از ترس حمله امیرالمومنین(ع) حملات ایذائی را علیه حضرت ترتیب داد که در یکی از آنها لشکری به فرماندهی ضحّاک بن‌قیس به عراق فرستاد.
امام علی لشکری را با فرماندهی حجر بن عدی به راه انداخت که توانستند لشکر ضحاک را از میان بردارند. زمانی که این خبر به عقیل رسید، نگران شد و نامه ای برای امام نوشت درخواست کسب تکلیف از وی کرد. امام با نوشتن نامه‌ای به عقیل خبر داد که فتنه ضحاک دفع شده است و وی را از نگرانی رهانید.
فرزندان عقیل بن ابی طالب
عقیل پنج پسر به اسم های مسلم بن عقیل، محمّد بن عقیل، یزید بن عقیل، عیسی بن عقیل، حسن بن عقیل داشت همچنین یک دختر به اسم رمله بنت عقیل داشتند. شیخ مفید درباره یک دختر دیگر به اسم ام لقمان نام می برد که در زمان شنیدن خبر شهادت امام حسین همراه با دیگر خواهرانش ام هانیء، اسماء، رمله، و زینب، از خانه بیرون رفتند و گریه و زاری کردند.
وفات عقیل بن ابی طالب
برخی از محققان وفات عقیل بن ابی طالب را در زمان خلافت معاویه بن ابی سفیان می دانند، همچنین ابن حجر عسقلانی وفات ایشان را به سال ۶۰ هجری قمری در ابتدای خلافت یزید و بن معاویه و قبل از واقعه حره می داند. بنا به گفته نووی او در بقیع و در مقبره بنی هاشم دارای قبه و بارگاه بوده است.
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 15
- 5
