زندگینامه امام جعفر صادق (ع) ششمین امام شیعیان

امام جعفر صادق (ع) ، امام ششم شیعیان، به مدت ۳۴ سال امامت کرد

چکیده ای از بیوگرافی امام جعفر صادق (ع)

نام: ابوعبدالله جعفر بن محمد صادق

زاده: ۱۷ ربیع الاول ۸۳ هجرى

زادگاه: مدینه

علت شهادت: مسمومیت

قاتل ملعون: منصور دوانیقى (خلیفه عباسى)

زمان شهادت: ۲۵ شوال ۱۴۸ هجرى

مدفن مطهر: قـبـر شریفش در قبرستان بقیع (واقع در مدینه منوره)  

بیوگرافی امام جعفر صادق (ع)

امام جعفر صادق (ع) در پگاه روز جمعه یا دوشنبه هفدهم ربیع الأول سال ۸۳ هجرى، معروف به سال قحطى، در مدینه متولد شد اما بنا به گفته شیخ مفید و كلینى، آن حضرت در سال ۸۳ هجرى متولد شده است. لیكن ابن طلحه روایت اول را صحیح ‏تر میداند و ابن خشاب هم در این باره میگوید:چنان كه ذراع براى ما نقل كرده، روایت اول، سال ۸۰ هجرى، صحیح است. ششمین امام مذهب شیعه امامی و پنجمین امام مذهب اسماعیلیه جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب نام دارد. پدر امام جعفر صادق (ع)، امام محمد باقر علیه السلام نام دارد و مادرش ام فروه دختر قاسم پسر محمد بن ابوبکر بود. براساس کشف الغمه، با توجه به اینکه نسب مادر امام صادق (ع) هم از پدر و هم از مادر به ابوبکر میرسید، امام جعفر صادق (ع) گفته است:« لَقَدْ وَلَدَنِی أَبُو بَکْرٍ مَرَّتَیْن» (من دو دفعه از ابوبکر متولد شد ه ام) ؛ ولی کسانی مانند علامه شوشتری و محمدباقر مجلسی، این روایت را جعلی می دانند.

لقب امام جعفر صادق (ع)

امام جعفر صادق (ع) القاب فراوانی داشت که از معروف ترین آن ها می توان به صادق، صابر، فاضل و طاهر اشاره کرد. بدین دلیل آن حضرت را صادق خواندند که وى در بیان و گفتار راستگو بود.

فعالیت های علمی امام جعفر صادق (ع)

در دوران امامت امام جعفر صادق (ع)، به دلیل ضعف حکومت اموی، برای ابراز عقیده آزادی بیشتری بوجود آمد و در مباحث گوناگون بحث های علمی فراوانی درگرفت. این آزادی علمی و دینی که برای کم تر امامی از ائمه دوازده گانه وجود داشت، سبب شد تا در مباحث علمی شاگردان امام آزادانه شرکت کنند. ابان بن تغلب گزارش کرده است که مردم در مسجد سؤالات فقهی شان را از امام جعفر صادق ( ع) می پرسیدند. آن حضرت، روایات فراوانی در زمینه های گوناگون فقه، کلام و... بیان کرد. به گفته ابن حَجَر هیتمی، مردم دانش های فراوانی را از او نقل می کردند و آوازه او به همه جا رسیده بود. ابو بحر جاحظ هم نوشته است دانش و فقه امام جعفر صادق (ع) دنیا را پر کرده بود. حسن بن علی وشاء هم گفته است که در مسجد کوفه نهصد نفر را دیده است که از امام صادق ( ع) حدیث نقل می کردند.

امام جعفر صادق (ع) القاب زیادی داشت كه مشهورترین آنها صادق، صابر، فاضل و طاهر بود

خصوصیات اخلاقی امام جعفر صادق (ع)

در منابع روایی درباره ی خصوصیت های اخلاقی امام جعفر صادق (ع) از زهد، انفاق، علم فراوان، عبادت بسیار و تلاوت قرآن گزارش هایی آمده است. محمد بن طلحه این حضرت را از بزرگترین افراد اهل بیت، دارای علم فراوان، بسیار اهل عبادت و زهد و تلاوت قرآن توصیف کرده است. مالک بن انس از ائمه فقهی تسنن گفته است:« در مدتی که نزد امام جعفر صادق (ع) می رفته، امام جعفر صادق (ع) را همیشه در یکی از حالات نمازخواندن، روزه گرفتن و ذکرگفتن دیده است».

امام جعفر صادق (ع) چهارصد درهم در پاسخ به درخواست فقیری داد و چون سپاس گزاریش را دید، انگشتر خویش را که ده هزار درهم ارزش داشت، به آن فقیر بخشید. روایت هایی نیز از انفاق های مخفیانه امام صادق (ع) در دست است. به نوشته کتاب کافی، امام جعفر صادق (ع) قدری نان و گوشت و پول در کیسه می ریخت و شب ها به در منزل فقیران شهر به صورت ناشناس می برد و بینشان تقسیم می کرد.

ابوجعفر خثعمی گفته که امام جعفر صادق (ع) کیسه پولی را به او داد و از او خواست آنرا به فردی از بنی هاشم بدهد و نگوید که فرستاده ی آن کیست. به گفته خثعمی زمانی که آن شخص پول را گرفت، برای فرستنده آن دعا کرد و گفت:« او همیشه برایش پول می فرستد؛ ولی امام جعفر صادق (ع)، باوجود ثروتی که دارد چیزی به وی نمی دهد».

همسران و فرزندان امام جعفر صادق (ع)

امام جعفر صادق (ع) با فاطمه که از نسل حسن بن علی بود، ازدواج کرد. نتیجه ی این ازدواج دو پسر به نام های اسماعیل بن جعفر (امام ششم فرقهٔ اسماعیلیه)، عبدالله افطح و همینطور یک دختر به نام ام فروه بودند. به دنبال مرگ فاطمه، امام جعفر صادق (ع) برده ای به نام حمیده خریداری کرده، او را آزاد کرد و مسائل دینی را به حمیده آموخت و بعد با آن ازدواج کرد. حمیده برای ان حضرت دو پسر به نام های موسی کاظم (امام هفتم شیعیان دوازده امامی) و محمد دیباج به دنیا آورد. بعضی از منابع اسحاق و فاطمه را هم به این تعداد اضافه می کنند. حمیده مورد احترام شیعیان مخصوصاً زنانیست که بخاطر تدبیر و دانایی اش وی را ستایش میکنند.

کنیه مشهور امام جعفر صادق (ع)، ابوعبدالله است

امام جعفر صادق (ع) زنان را نزد حمیده می فرستاد تا عقاید اسلامی را از او یاد بگیرند. امام جعفر صادق (ع) در حق حمیده گفته است که او مانند طلای ناب از هر ناخالصی پاک است. از فرزندان دیگر امام جعفر صادق (ع) میتوان به یحیی (علی)، عباس، اسماء و فاطمه اشاره نمود که مادرانی دیگر داشتند. ذهبی از پسر دیگری به اسم احمد همنام می برد که مورد اتفاق نسب شناسان نیست.

رویدادهای مهم دوران امام جعفر صادق (ع)

۱. شهادت امام باقر (علیه السلام )، پدر امام جعفر صادق (ع)، در سال ۱۱۴ هجری

۲. قیام زید بن علی (علیه السلام)، عموی امام جعفر صادق (ع) بر ضد امویان و شهادت او در این واقعه، در سال ۱۲۱ هجری

۳. توسعه و گسترش نهضت بنی هاشم (علویان و عباسیان)، در سرتاسر قلمرو حکمرانی امویان.

۴. نابودی سلسله امویان و پیروزی عباسیان وتسخیر خلافت اسلامی به وسیله ابو العباس سفاح، در سال ۱۳۳ هجری.

۵. قیام علویان بنی الحسن (علیه السلام) بر ضد عباسیان و سرکوب شدن آنان بدست منصور دوانیقی.

۶. بهره جویی امام جعفر صادق (ع) از فرصت حاصل شده از مبارزه بین عباسیان و امویان، برای تشکیل حوزه علمی اسلامی و تربیت هزاران شاگرد در رشته های فقه، تفسیر و علوم قرآن، کلام، شیمی، تاریخ و غیره، در زمینه مشرفه.

۷. فراخوانی امام جعفر صادق (ع) از مدینه به بغداد، توسط سفاح عباسی و زیر نظر قرار گرفتن آن حضرت.

۸. فراخوانی مجدد امام جعفر صادق (ع) از مدینه به شهر بغداد، توسط منصور دوانیقی و اذیت و آزار آن حضرت.

۹. وفات اسماعیل، پسر امام جعفر صادق (ع)، در سال ۱۴۲ هجری و غم فراوان آن حضرت در این مصیبت.

یکی از ویژگی‌های امام جعفر صادق (ع)، گشاده رویی ایشان نسبت به افکار، افراد و عقاید مختلف بود

۱۰. رفتار نا مناسب عاملان منصور دوانیقی، در مدینه، با امام جعفر صادق (ع) و خیلی از علویان.

۱۱. مبارزه علمی و فرهنگیامام جعفر صادق (ع) و یاران ایشان با مخالفان، کافران و مدعیان دروغین.

۱۲. مسمومیت امام جعفر صادق (ع) و شهادت آن حضرت، در سال ۱۴۸ هجری، به فرمان منصور دوانیقی.

۱۳. خاکسپاری پیکر مطهر امام جعفر صادق (ع)، در قبرستان بقیع، در کنار قبر پدر، جد و عمویشان، امام زین العابدین و امام حسن مجتبی (علیهم السلام)

شهادت امام جعفر صادق (ع)

از شهادت امام جعفر صادق (ع) خیلی از منابع متقدم شیعه و سنی سخن نگفته اند. بعضی از عالمان شیعه مانند شیخ مفید درگذشت امام جعفر صادق (ع) را به مرگ طبیعی دانسته اند. بعضی دیگر نیز با تکیه بر حدیثی که می گوید امامان با قتل از دنیا میروند، گفته اند که این امام شهید شده است. شیخ صدوق تصریح نموده است که علل فوت امام جعفر صادق (ع) به فرمان منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت بوده است.

امام جعفر صادق (ع) به دستور منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت از دنیا رفت

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش