مسلم بن عقیلچکیده ای از زندگینامه مسلم بن عقیل:
نام کامل: مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب
محل تولد: مدینه
از یاران: امام حسین (ع)
پدر: عقیل بن ابی‌طالب
درگذشت: روز عرفه نهم ذی‌الحجه سال ۶۰ هجری قمری
مدفن: مسجد کوفه
بیوگرافی مسلم بن عقیلزندگینامه مسلم بن عقیل:
مسلم بن عقیل یکی از یاران امام حسین (ع) بوده است که در فقه و حدیث نیز دارای درجاتی از دانش بوده است. ایشان سفیر امام حسین در کوفه بوده است که از سمت کربلا برای بررسی اوضاع و گرفتن بیعت از مردم به سمت این شهر فرستاده می شود.
ایشان نوه ابوطالب و برادرزاده امام علی، پسرعموی امام حسین و اما حسن، همچنین از یاران این دو بزرگوار بوده است. ازدواج مسلم بن عقیل با یکی از دختران امام علی انجام می شود که حاصل آن دو فرزند پسر بوده اند و به دست دشمنان اسلام به شهادت می رسند. برخی نام فرزندان مسلم را نیز در زمره شهیدان کربلا آورده اند.
در جریان واقعه کربلا امام حسین مسلم بن عقیل را به سمت مردم کوفه می فرستند تا از آنها بیعت بگیرد. مسلم در برابر لشکر عبیدالله بن زیاد قیام کرد اما مردم به او پشت کردند و ایشان را تنها گذاشتند، همین موضوع سبب شد تا مسلم توسط دشمن دستگیر شود و در روز عرفه سال ۶۰ هجری قمری به شهادت رسید.
همسر و فرزندان مسلم بن عقیل:
بعد از ورود مسلم به دوران جوانی، رقیه یا به قولی ام کلثوم دختر امام علی (ع) به همسری ایشان درآمد. براساس آنچه این قتیبه عنوان می کند ثمره این ازدواج دو پسر به نام های عبدالله و علی است. درباره شمار فرزندان مسلم اختلاف نظر وجود دارد، برخی از مورخان عبدالعزیز، ابراهیم، احمد، جعفر، مسلم، عون، عبدالرحمن، محمد و حمیده را نیز جزء فرزندان مسلم می شمارند. همین موضوع می تواند نشانه ای بر چند همسری مسلم باشد.
مورخان معتقد هستند که نسل مسلم از بین رفته و تمام فرزندانش در کوفه به شهادت رسیدند.
درباره زندگی مسلم بن عقیلوقایع مهم زندگی مسلم بن عقیل:
درخصوص زندگی مسلم بن عقیل تا پیش از فرستاده شدن از سمت امام حسین اطلاعات چندانی دردسترس نیست و گزارشات موجود نیز پراکنده هستند.
شرکت در فتوحات افریقا:
از جمله وقایع مهمی که در زندگی مسلم بن عقیل اتفاق افتاده است، حضور در فتوحات شمال آفریقا است که در سال ۲۱ هجری قمری اتفاق افتاد.
حضور در جنگ صفین:
از جمله دیگر وقایع زندگی این مدافع اسلام می توان به حضور در جنگ صفین اشاره کرد که در برخی از منابع تاریخ به ثبت رسیده است.
ویژگی ها و فضایل اخلاقی مسلم بن عقیل:
فضایل اخلاقی:
یکی از راه های شناخت خصوصیات مسلم بن عقیل، مواردی است که از زبان امام حسین نقل شده است. زمانی که امام نامه ای برای ماموریت مسلم نوشت وی را برادر، پسر عمو و فرد مورداعتماد خود و خاندانش معرفی می کند.
گریه کردن امام زمان شنیدن خبر شهادت مسلم و تکرار آیه انا لله وانا الیه راجعون می تواند نشانه از جایگاه ارزشمند ایشان نزد امام حسین باشد.
شجاعت:
مبارزه شجاعانه مسلم با تعداد زیادی از سپاهیان دشمن همچنین تلفات آنها سبب بروز اعتراض ابن زیاد شد به طوری که به محمد اشعث پیام فرستاد:
سبحان الله! تو را برای آوردن یک نفر فرستادم، آن‌گاه این همه تلفات بر یارانم وارد آمد؟
محمّد اشعث در پاسخ گفت: گمان می کنی مرا به جنگ با یکی از بقالان کوفه فرستادی؛ تو مرا در پی شیر بیشه و شمشیر برّان در کف یک قهرمان از دودمان رسول خدا (ص) فرستاده‌ای!
عبادت و بندگی:
اگر در فرازهای زیارت مسلم بن عقیل دقت کنید می توانید مقامات و فضایل روحی وی را به وضوح ببینید. ادامه دادن راه مجاهدان جنگ بدر، اقامه نماز، پرداخت زکات، امر به معروف و نهی از منکرجهاد در راه خدا، استقبال از شهادت در راه خدا، وفا به عهد و پیمان الهی و تقدیم جان در راه یاری حجت خداو... از جمله مواردی اند که به آنها اشاره شده است.
فضائل اخلاقی مسلم بن عقیلماجرای شهادت مسلم بن عقیل:
حرکت به کوفه:
مسلم بن عقیل در نیمه ماه رمضان سال ۶۰ هجری قمری به صورت مخفیانه به طرف مدینه به راه افتاد. قیس بن مسهر صیداوی، عبدالرحمان بن کدن ارحبی و عمارة بن عبید سلولی از جمله همراهان وی در این سفر بودند. زمانی که به مدینه رسیدند، به مسجد پیامبر رفتند و دو رکعت نماز به جا آورند. سپس به دیدار خویشاوندان خود رفت تا با آنها وداع کند.
سپس دو نفر از مردان قبیله قیس عیلان به راه افتادند تا آنها را از بیراهه به سمت کوفه راهنمایی کنند. دو راهنما به دنبال تشنگی در مسیر از بین رفتند و مسلم و همراهان به سختی خود را به نزدیکی کوفه رساندند.
ارسال نامه به امام در بین سفر:
مسلم از طریق قیس بن مسهر نامه ای برای امام حسین فرستاد و ایشان را در جریان آنچه اتفاق افتاده بود، قرار داد.
ورود به کوفه:
مسلم در ۵ شوال سال ۶۰ قمری وارد کوفه شد و در خانه مختار ثقفی ساکن شد. سپس در خانه های افراد دیگری مانند سالم بن مسیب و خانه مسلم بن عوسجه، خانه هانی بن عروه نیز ساکن شد.
ماجرای شهادت مسلم بن عقیلاتفاقات در کوفه:
بعد از ورود مسلم به کوفه اتفاقاتی روی داد که عبارتند از:
بیعت کوفیان با مسلم:
زمانی که خبر ورود مسلم به کوفه در میان مردم پخش شد، شیعیان برای دیدن ایشان به محل استقرار می رفتند، دیدارها از خانه ابن مسیب شروع شد. مردم با مسلم بیعت می کردند و در یکی از این دیدارها مسلم نامه امام حسین را روبه مردم قرائت کرد و مردم همه به شوق امام حسین به گریه افتادند.
در ابتدا ۱۲ هزار نفر از مردم کوفه با مسلم بیعت کردند و تعداد نفرات آنها خیلی سریع به ۱۸ هزار نفر رسید. بعد از آن مسلم نامه ای به امام حسین نوشت و از ایشان به درخواست مردم کوفه، دعوت کرد.
تصمیم حاکمان بر مقابله با مسلم:
زمانی که خبر بیعت تعداد زیادی از مردم با مسلم به حاکم وقت کوفه، بن عقیل به نعمان بن بشیر رسید، به مسجد رفت تا در میان مردم تفرقه بیندازد و آنها را از فتنه انگیزی، خونریزی و مخالفت با یزید برحزر دارد. در همین هنگام عبدالله بن مسلم بن سعید حضرمی که از همپیمانان بنی امیه بود، بلند شد و وی را به ضعف و ناتوانی خطاب کرد.
وی نامه ای به یزید نوشت همه آنچه در کوفه گذشته بود را بر او روایت کرد. یزید عبیدالله بن زیاد را به سمت کوفه فرستاد تا امارت شهر را به دست بگیرد. عبیدالله بن زیاد مامور شد زمان یافتن مسلم او را به قتل رسانده و سرش را برای یزید بفرستد.
تصمیم مسلم بر قیام:
بعد از اینکه عبدالله بن زیاد وارد شهر شد و خبر به گوش مسلم رسید، برای درامان ماندن از شر دشمانان از خانه اسلم بن مسیب به خانه انی بن عروه رفت، درنتیجه کوفیان برای بیعت با مسلم به خانه هانی می رفتند.
مسلم تصمیم گرفت تا برعلیه بن زیاد قیام کند اما هانی گفت: تعجیل روا ندارد. مسلم برای مرتبه ای دیگر به امام حسین نامه نوشت و به ایشان فرمود:
فرستاده به اهل خود دروغ نمی‌گوید، هجده هزار (و به قولی ۲۸ یا ۳۰ هزار نفر) نفر از مردم کوفه با من بیعت کرده‌اند، هرگاه نامه‌ام را دریافت کردی به سرعت حرکت کن، همه مردم با تو هستند و در دل هیچ رغبتی به خاندان معاویه ندارند.
نامه ۲۷ روز پیش از شهادت مسلم به دست امام حسین رسید.
جاسوسی معقل از مسلم:
این زیاد برای به دست آوردن اطلاعات از مسلم و یارانش، غلام خود معقل را بین مردم فرستاد. او با راهنمایی مسلم بن عوسجه که از یاران نزدیک مسلم بن عقیل به وی نزدیک شد. معقل گزارش فعالیت‌های مسلم را پیوسته به اطلاع ابن زیاد می‌رساند.
انصراف مسلم از قتل ابن زیاد:
ابن زیاد به شریک بن اعور که در مزل هانی بستری شده بود پیغام داد که قصد دارد به عیادتش برود. در پی این موضوع مسلم بن عقیل را تشویق کرد تا این زیاد را در خانه هانی به قتل برساند و نقشه ای نیز برای این جریان طراحی کرد.
بعد از ورود ابن زیاد به منزل هانی، مسلم در پشت پرده پنهان شد تا زمان گفت و گوی شریک با ابن زیاد او را به قتل برساند اما مسلم از این کار پشیمان شد و ماجرا به انتها رسید.
زمانی که ابن زیاد از خانه هانی به قصر برگشت، مالک بن یربوع تمیص نامه ی مسلم برای اما حسین را به او داد. در این نامه مسلم از بیعت مردم کوفه با امام و درخواست برای رساندن خودشان به شهر سخن گفته بود.
اتفاقات بعد از ورود مسلم بن عقیل به کوفهپیمانشکنی همپیمانان مسلم:
شب همین ماجرا سپاه ۴ هزار نفری مسلم به ۳۰۰ نفر رسید و بعد از اقامه نماز فقط ۳۰ نفر از هم پیمانان در مسجد مانده بودند. مسلم از مسجد بیرون آمد، در ابتدای کوچه ده نفر از کوفیان را همراه خود دید ولی با عبور از اولین خانه هیچ‌کس با وی نمانده بود. قیام مسلم در کوفه به روز سه شنبه ۸ ذی الحجه سال ۶۰ هجری صورت گرفت.
لو رفتن مخفیگاه مسلم:
بعد از گذشت مدتی از اقامت مسلم در خانه طوعه، بلال فرزند او که برای میگساری به بیرون از منزل رفته بود، به خانه آمد و از وجود مسلم باخبر شد. باوجود تاکید مادرش بر پنهان کردن موضوع، وی صبح هنگام خبر را به بن اشعث رساند. بعد از این موضوع نیز ابن زیاد از محل اسقرار مسلم باخبر شد و شصت یا هفتاد و به قولی سیصد تن از سربازان ویژه خود را به همراهی محمد بن اشعث به سمت مسلم فرستاد.
اسیر شدن مسلم:
ابن اشعث به سپاهیان خود گفت که ننگ و سستی است که دربرابر یک نفر اینقدر ضعف دارند و همه با همدیگر به مسلم حمله کنید. در همین زمان مسلم نیز به انها حمله کرد، شمشیر بکیر بن حمران احمری به لب‌های مسلم اصابت و آنها را پاره کرد. مسلم نیز ضربتی بر بکیر زد و او را از اسب به زیر افکند.
سربازان ابن زیاد از پشت به مسلم حمله ور شدند و او را به زمین زدند، سلاحش را قبضه کرده و وی را به اسارت گرفتند. عبیدالله بن عباس پیش آمد و عمامه مسلم را گرفت. اشک بر چهره مسلم نشست و سپس عمرو بن عبیدلله به مسلم گفت برای کسی که خود به استقبال مرگ می‌رود گریستن شایسته نیست.
مسلم فرمود: این گریه برای مرگ من نیست بلکه برای حسین است که همراه با خانواده و فرزندان خود اینگونه به این سمت می آید.
شهادت مسلم بن عقیل:
ابن زیاد به ابن حمران که در مجادله با مسلم زخمی شده بود دستور داد تا حرص خود را با کشتن مسلم خالی کند. بکیر نیز مسلم را به بالای قصر برد. مسلم درحالی که تکبیر می گفت، استغفار می کرد و به انبیاء و ملائکه درود می فرستاد فرمود:
خداوندا، میان ما و این گروه که بر ما ستم روا داشتند، ما را تکذیب کردند و کشتند تو خود حکم بفرما.
زمانی که به بالای قصر رسیدند، بکیر سر مسلم را از تن جدا کرد و پیکرش را به بیورن قصر انداخت. بعد از این ماجرا وحشت زده به سمت عبدالله بن زیاد آمد و گفت: هنگامی که مسلم را به قتل رساندم ناگهان دیدم مردی سیاه چهره و زشت در برابرم ایستاده و انگشتان خود را به دهان گرفته است، من با مشاهده آن بسیار ترسیدم!
مسلم بن عقیل در ۸ ذی الحجه سال ۶۰ هجری قمری در کوفه به شهادت رسید.
شهادت مسلم بن عقیل و مرقد ایشانپیکر مسلم بعد از شهادت:
سر مسلم بن عقیل همراه با سر هانی بن عروه به سمت شام فرستاده شد، یزید دستور داد تا آنها را بر سر یکی از دروازه های دمشق بیاویزند. پیکر ایشان در بازار قصاب های کوفه بر روی زمین کشانده شد و سپس در همانجا آویخته شد.
سه روز بعد از شهادت مسلم، عمربن سعد بر پیکر او نماز خواند، سپس او را کفن کرده و در دارالماره به خاک سپرند. به روایتی، مردم قبیله مذحج پیکرش را در کنار دار الاماره کوفه به خاک سپردند.
گفته می شو ابن زیاد برای زیرنظر داشتن رفت و آمد شیعیان و پیدا کردن افرادی که در سوگ وی عزاداری می کنند، محل دفن مسلم را دارالاماره تعیین کرد.
خبر شهادت مسلم به امام حسین:
خبر شهادت مسلم از طریق بکر بن معنقه، یکی از اهالی کوفه به امام حسین رسید. امام از شنیدن این خبر بسیار ناراحت شد و گریه کرد، سپس فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون، رحمت خدا بر او باد.» و این سخن را چندین بار تکرار کرد.
سپس فرمودند : از این پس زندگی بی‌معنا است و خیری ندارد بستگان مسلم نیز به شدّت بر آشفتند و گفتند: انتقام مسلم را خواهیم گرفت.
مرقد مسلم بن عقیل:
در شعبان سال ۶۵ هجری قمری با دستور مختار ثقفی، آستانه مسلم بن عقیل برپا شد و سنگ قبر مرمری و گنبدی برای وی تهیه دیده شد. این ساختمان در شرق مسجد کوفه قرار دارد و بارها ترمیم و تعمیر اساسی شده است.
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 15
- 2
