بیوگرافی عباس ابن فرناس ؛ نخستین کسی که توانست در آسمان پرواز کند

زندگی نامه عباس ابن فرناس

چکیده ای از زندگینامه عباس بن فرناس

زاده: ۱۹۴ هـ - ۸۱۰ م

روندا، اندلس

درگذشت: ۲۷۴ هـ - ۸۸۷ م (حدود۸۰سال)

تبریز

محل زندگی: تبریز

ملیت:اندلسی

دیگر نام‌ها: میر ابوالقاسم عباس بن فرناس بن ورداس

پیشه: دانشمند، مخترع، همه‌چیزدان

آثار: حکم یکم ، قرطبه ، الطیار الأول

دوره: قرن اول هجری

دین: اسلام

مذهب: اهل سنت

بیوگرافی عباس بن فرناس:

میر ابوالقاسم عباس بن فِرناس اسحاقی در سال ۸۱۰ میلادی چشم به جهان گشود. وی دانشمند، مخترع، شیمی‌دان، فیزیک‌دان، فیلسوف و شاعر اسلامی است اما اهتمام بیشتر او در زمینه ریاضیات، کیمیا، نجوم و فیزیک می باشد. بن فرناس که اصالتا از اهالی بربری از تاکرنا در ایالت رنده جنوب‌ اندلس می باشد. او در شهر روندا (رُنده) به دنیا آمد و سپس به تبریز مهاجرت کرد.

وی در زمان حکومت حکم ربضی، عبدالرحمن اوسط و محمد بن عبدالرحمان در دربار قرطبه زندگی خود را می گذراند و بیشترین سهم را در وارد کردن موسیقی به شرق به اسپانیا ایفا کرد.

طراحی پرواز عباس ابن فرناس

میر ابوالقاسم عباس بن فرناس بن ورداس نام اصلی او می باشد و به دلیل دنیا آمدن در دوران حکومت امیر آذربایجان به او پسوند امیر داده اند. وی در تبریز اقامت داشت و طرح تئوری هواپیما را کشید و توانست تا حدودی این موضوع را عملی کند اما مرگ به او اما نداد، اما توانست نام خود را در تاریخ به عنوان اولین مخترع هواپیما ثبت کند، طرح هایی که ابن فرناس ارائه کرده بود توسط برادران ریت مورد استفاده قرار گرفت.

روش ساخت شیشه های امروزی توسط این دانشمند اختراع شد یعنی او می توانست شیشه را از سنگ بسازد، همچنین وی وسیله ای اختراع کرد که زمان را محاسبه کند. در خانه وی ماکتی از آسمان با ستارگان، ابرها و رعد و برق‌ هایش نصب شده بود. بن فرناس در ریاضیات، فیزیک، شیمی، اخترشناسی و موسیقی تبحر بسیار زیادی داشت اما مشهورترین اختراع او مربوط به هواپیمایی بود که تلاش کرد آن را در آسمان به پرواز دربیاورد. وی لباسی از حریر پوشید و آن را با تعداد زیادی پر پوشاند، دو بال متحرک به آن اضافه کرد، با رفتن به بالای گلدسته ای در قرطبه خود را به فضا پرتاب کرد با طی کردن مسافتی زیادی و بدون تعادل در اثر نداشتن دم تعادل؛ هنگام فرود آمدن به سختی به زمین افتاد و در گذشت. او اولین انسانی بود که پرواز در فضا را تجربه کرد و هوا آن را شکافت.

خانواده عباس بن فرناس:

مادر ابن فرناس از دانشجویان اعزامی از غرب به اندلس بود که مسلمان شد و با یکی از رجال اندلس ازدواج کرد.

مهارت های عباس بن فرناس:

عباس بن فرناس بن ورداس التاکرینی متولد تاکرین که آبادی بزرگی در اندلس است به آموختن پزشکی و داروسازی مشغول شد، بعد از آن در زمینه علوم هیئت و ستاره‌شناسی، فیزیک و شیمی تبحر پیدا کرد.

او رسم هندسه را به خوبی فراگرفته بود و در ساخت موسیقی و ابزار آن توانا شد. او در مرکز درخشش تمدن اسلامی در اندلس یعنی قرطبه (کوردوبا) بزرگ شد و به نفوذ زیادی در دربارهای امرای بنی امیه دست پیدا کرد که از جمله این درباریان می توان به حکم بن هشام اشاره کرد آنها در بین سال‌های ۱۸۰–۲۰۶ هجری، عبدالرحمن بن الحکم ۲۰۶–۲۳۸ هجری و محمد بن عبدالرحمن ۲۳۸–۲۷۳ هجری از جکله دیگر حکمرانان زمان ابن فررناس بودند.

اختراعات عباس ابن فرناس

اختراعات و خدمات عباس بن فرناس:

قبه آسمانی:

عباس بن فرناس به ساخت قبه آسمانی جهت رصد اشکال ستارگان، خورشید، ماه، آسمان، ابرها و توابع آن از قبیل رعد و برق سخت و در خانه خود قرار داد. دانشی که این وسیله در اختیار وی قرار داد در تعیین محاسبات پروازی او از جایگاه بسیار مهمی برخوردار بود.

پرواز عباس ابن فرناس

هواپیما:

ابن فرناس نخستین کسی بود که به پرواز در آسمان اندیشید و این آرزو را برای انسان عملی کرد، همین موضوع در چندین سال بعد به عنوان یک سرلوحه برای افراد دیگری قرار گفت تا بتوانند این تفکر را در ذهن خود پرورش دهند.

تلاش بن فرناس جهت پرواز حدودا تا بیست سال هم ادامه پیدا کرد و زمانی که موفق به پرواز شد؛ شگفتی و حیرت در چشم اهالی قرطبه شکل گرفت. مردم از دیدن جسمی که با ابزاری انبوه از پر و بال پرواز می کند ترسیده بودند، با این وجود ابن فرناس در حین یکی از پروازهای خود با پشت به زمین برخورد کرد و دچار آسیب شد.

در سال ۸۵۰ میلادی او موفق شد با یک ابزار دست ساز که کاملا بر پایه محاسبات هندسی ساخته شده بود پرواز کند و در یکی از تحلیلات علمی ابن فرناس علت اصلی سقوطش را در نداشتن «دُم تعادل» معرفی کرد که همین موضوع می تواند نشان دهنده توجهش به محاسبات پروازی باشد. پرواز تنها موضوع تحقیقاتی ابن فرناس نبود بلکه او نوآوری های دیگری را هم از خود نشان داد که نشانه ذهن پویا و پرسشگر او می باشد.

خودنویس:

ابن فرناس با ساختن وسیله ای استوانه که با مرکب روان پر می شود و جهت نوشتن از آن استفاده می شد؛ قرن‌ها بر «سیتلوی» فرانسوی مقدم است.

ذات الحلق:

یکی از وسیله های اختراعی این دانشمند بزرگ ذات الحق می باشد که برای رصد سیارات و روشن کردن موقعیت دقیق خورشید یا دائرةالبروج از آن استفاده می شد.

میقاته:

این وسیله برای اندازه گیری زمان استفاده می شد که به امیر محمد بن عبدالرحمن اموی تقدیم داشت و ابیات زیر بر آن نقش بسته بودند:

هر آینه من برای دین شما بهترین وسیله‌ام

در آن حال که زمان نماز را ندانید

در آن زمانی که خورشید در روز و ستارگان در تاریکی شب دیده نشوند

به برکت امیر مسلمانان محمد زمان هر نمازی را آشکار می‌سازم

این وسیله از طریق حساب کردن درجه سایه (ظل) و زوایای آن استوار کار می کرد و می توانست ساعت و دقیقه و ثانیه را نشان دهد. در این باره زیگرید هونکه می نویسد؛ این وسیله الهام ‌بخش آیندگان در ساخت ساعت ‌های آبی و جیوه‌ ای یا ساعت‌های آفتابی دقیق بود.

موسیقی:

ابن فرناس در موسیقی فردی متبحر بود و در مرحله ای بعد از زریاب قرار می گیرد و برتری خود را در وارد کردن موسیقی شرقی به اسپانیا و تعمیم آن به همگان نشان می دهد.

زریاب و ابن فرناس توانستند موسیقی نظری و تطبیقی را داخل کنند و تنها به زبان عربی و فارسی بود و این موضوع با گذشت مدت زمان بسیار طولانی بعد از اینکه کتاب‌های یونانی مربوط به این موضوع به عربی ترجمه شد؛ اصول موسیقی یونانی و فیثاغورسی جایگزین آن شد.

استخراج شیشه از سنگ:

اولین کسی که توانست شیشه را از سنگ استخراج کند ابن فرناس بود.

در هر صورت وی با تلاش و پشتکاری که از خود نشان داد درس های ارزشمندی را به نسل های بعدی منتقل کرد؛ ما شاگرد پرسش‌های بزرگیم، نه مقهور شکست در رسیدن به پاسخ‌ها، که اگر «حق» را فراموش نکنیم، پاسخ درست را نیز خواهیم یافت.

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش