ابن حزم شاعر قرن سومچکیده ای از زندگینامه ابن حزم:
نام اصلی : ابومحمد على بن احمد بن سعيد
نام‌های دیگر: علی بن احمد اندلسی
نام پدر: احمد
متولد : ۳۸۴ق
محل تولد : قرطبه در اندلس
رحلت : ۴۵۶ ق
بیوگرافی ابن حزم:
ابن‌حزم، ابومحمد علی بن احمد بن سعید در ۳۸۴–۴۵۶ قمری و ۹۹۴–۱۰۶۴م در قرطبه اندلس به دنیا آمد. ابن حزم یکی از برجسته ترین علمای اهل سنت محسوب می شود که در زمینه فقیه، محدث، فیلسوف، عالم ادیان و مذاهب، ادیب و شاعر صاحب علم بود. اجداد وی در روستایی به نام منته لیشَم در اونبه در ناحیه لبله در غرب اندلس زندگی می کردند. طبق گفته ها جدّ اعلایش ایرانی بوده است و یکی از بردگان آزاد شده یزید بن ابن سفیان ، برادر معاویه می باشد، البته ابن بسام که از معاصران ابن حزم بوده است او را «از نسبی ناشناخته و بی‌ریشه و جدّ نزدیکش را نومسلمان معرفی می کند.
وی که به «ابن حزم ظاهرى» معروف است؛ از فقها، مورخان و محدثان اهل سنت است که در خانواده ای ثروتمند و درباری بزرگ شده زیرا پدر او در دربار عامری ها از وزرای آن زمان بوده است. او بعد از وفات پدرش با حکمای زمان خود همدم بود اما برای اطلاع از امور حکومتی کناره گیری کرد و نزد اساتیدی که در آن زمان از شهرت و علم برخوردار بودند به کسب علم پرداخت، از برخی اساتید او می توان به؛ یحیى بن مسعود، ابوالخیار مسعود بن سلیمان ظاهرى، عبدالله بن یوسف نامى، ابو البرکات محمد بن عبد الواحد مکّى، ابوعبدالله بن دحّون، ابوعمر احمد بن حسین، یونس بن عبدالله، عبد الله بن ربیع تمیمى، احمد بن قاسم بن محمد بن قاسم بن اصبغ، ابو القاسم عبد الرحمن بن ابى یزید ازدى، بن عبدالله بن مغیث، محمد بن سعید بن سانى، ابوعمر احمد بن محمد بن جسور و یونس، بن ابى عامر و مظفر بن منصور و ابو عبد الله محمد بن حسن مذحجى اشاره کرد.
همچنین او توانست شاگردان زیادی را تربیت کند که مهم ترین آنها شامل؛ ابوعبدالله محمد بن فتوح الحمیدى نویسنده کتاب جذوة المقتبس، فرزندش ابو رافع فضل بن على نویسنده کتاب «الهادى الى معرفة النسب العبّادى»، ابومحمد بن المغربى که وزیر حکومت بود، سریج بن محمد بن سریج مقبرى، ابوالحسن شُریح بن محمد و عبدالله بن محمد اندلسى معروف به ابن عربى (پدر عارف شهیر) می باشد.
ابن حزم شاعر و فیلسوفمذهب داود بن على بن خلف اصفهانى ظاهرى توسط ابن حزم برگزیده شد و بر اساس دیدگاه آنها فتوا صادر می کرد، لذا او به تأویل، قیاس و استحسان اعتقاد نداشت و با آنها مخالف بود، معانى ظاهرى قرآن و روایات منبای حکم او بود همچنین با هر گونه استدلال، تعلیل، و تأویل درباره مسائل شرعى مخالفت می ورزید و آن را رد می کرد. بنابراین اگر بخواهیم به چرخه گرایشات فقهی او نگاه کنیم او ابتدا فقه مالکى را یاد گرفته سپس به فقه شافعى تمایل یافت و بعد از آنها به فقه ظاهرى روى آورد.
یکی از دلایلی که آثار ابن حزم توسط علماى سایر مذاهب مورد هجمه و مخالفت قرار می گیرد؛ در برداشتن مطالب مذهب ظاهرى است، به همین دلیل بسیاری از کتاب های او را سوزاندند، همچنین حاکمان زمانش او را دستگیر کرده و فعالیتش را محدود کردند تا از ترویج اندیشه هاى گمراه کننده ظاهرى جلوگیری کنند، البته باید اشاره کرد بسیاری از آثار ابن جزم توسط علماى اهل سنت هم مورد نقد و ابطال قرار گرفته اند.
او با مورد طعن قرار دادن بزرگان قبل از خود را که مورد وثوق علماى اهل سنت بودند شجاعت به خرج می داد به طوری که زبان او را با شمشیر حجّاج برابر می دانستند. ابن حجر عسقلانى و ذهبى نظریاتی درباره او ارائه و رد کردند و اعلام کردنده اند که؛ به دلیل اینکه ابن حزم در سخنان خود تعصب مذهبى (مذهب ظاهرى) تکیه داشت؛ ادعاهایی که او درمورد شخصیت ها، علما، و روایان احادیث اعلام کرده صحت ندارند.
باید اشاره کرد ابن حزم حتی درباره مسائل مختلف فقهى و عقیدتى اسلام هم نظریات عجیبی ارائه کرده که حتی علمای فرقه های مختلف هم آن را رد کرده اند و آنها را مورد انتقاد قرار داده اند. از جمله این نظریات عبارتند از:
- او بر قائل به حلال بودن موسیقى و غنا بوده و سماع را که رقص مخصوص محافل صوفیه است را جایز می دانست این دحالی است که؛ اتفاق علماى اسلام این دو مورد را حرام می شمارند.
- تشیع را برخاسته از قیام هاى اسلام ستیزانه عرب مى دانست.
- پوست انسان مرده با دباغى پاک مى شود.
- نادرست دانستن تقلید و تعلیل در احکام فقهى و ابطال قیاس و استحسان
مجسمه ابن حزمباید اشاره کرد ابن حزم گاهی به شکل ناخواسته بنا بر نفعی که به تاریخ شیعه یا عقاید می رسید سخن می گفت، به عنوان مثال احادیث مربوط به فضائل مطلق صحابه (غیر قابل انتقاد بودن آنها) را رد و انکار نموده است.
از دیدگاه ابن حزم مردم از لحاظ اعتقادات و ايمان دينى به چهار گروه تقسیم می شوند:
- گروهی که خود استدلال کننده هستند و از این طریق به حقيقتى كه دو بار پاداش دارد، می رسند.
- گروهی هم هستند که استدلال و بحث و نظر مى‌كنند اما با این کار خود را به مانویگرى، آيين برهمايى و دهريگرى و الحاد و دیگر انواع کفر می کشانند و در نهاست اگر با این عثیده بمیرند د آتش جهنم جاودانه خواهند ماند، یا اینکه از طریق این عقاید به آزارقه و اصحاب اصلح و برخى بدعتهاى كشنده خواهند رسید که این دسته هم فاسق اند.
- گروهی که تقیلد می کنند و از این طریق به حقیقت می رسند؛ که آنها از اعالی حق هستند عوام اهل اسلام همگى از این گروه هستند.
- گروهی که با تقلی به باطل کشیده می شوند و این گروه کافر یا فاسق به شمار می روند.
کتاب ابن حزمکتاب های ابن حزم:
کتاب های زیادی از ابن حزم تالیف و تدوین شده اند که امروزه به عنوان مهم ترین منابع و مستندات سلفیان و وهابیون متعصب به شمار مى رود، برخی از این کتابها در ادامه آورده شده اند:
- الفصل فى الملل و الأهواء و النحل
- المجلّى
- جمهرة انساب العرب
- الجامع فی صحیح الحدیث باختصار الأسانید
- التقریب لحدود المنطق
- الناسخ و المن منتقى الإجماع سوخ
- الإمامة و السیاسة
- الإیصال الى فهم کتاب
- الخصال فضائل الأندلس
- کشف الألباس ما بین اصحاب الظاهر و اصحاب القیاس
- جوامع السیرة
- نقط العروس
- الإحکام فى اصول الأحکام
- الأخلاق و السیر
- المحلّى بالآثار که شرح المجلّى است
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 11
- 2
