قانون عرضه و تقاضا اثر متقابل بین تامین منابع و تقاضا برای آن منابع را توضیح میدهدقانون عرضه و تقاضا
عَرضه و تقاضا یک مدل اقتصادی است که اثر قیمت را بر روی مقدار در بازار رقابتی بررسی می کند. قیمت بر روی مقدار تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان و مقدار تولید از سوی عرضه کنندگان اثر می گذارد. در نتیجه اقتصاد در اثر تلاقی این دو مقدار، در قیمت و مقدار معینی به تعادل می رسد. سایر عوامل مؤثر در تعادل اقتصادی نیز در این مدل سبب تغییر عرضه و تقاضا می شوند. رابطه ی بین قیمت و میزان تقاضا به رابطه ی تقاضا مشهور است و ارتباط بین قیمت (P) و مقدار محصول (Q) یا خدمت عرضه شده به بازار، را رابطه ی عرضه می گویند؛ بدین ترتیب، قیمت هر چیزی بازتابی از عرضه و تقاضای آن است. در ادامه قانون عرضه و تقاضا را به صورت مجزا مورد بررسی قرار می دهیم.
قانون تقاضا
قانون تقاضا در واقع بیانگر این است که در صورت برابر بودن عوامل دیگر، هر چه قیمت یک کالا افزایش یابد، متقاضی آن کالا کاهش پیدا می کند. میزان کالایی که خریداران با قیمتی بالاتر می خرند کم تر است، چون با بالا رفتن قیمت یک کالا، هزینه ی فرصت خرید آن کالا نیز بالا می رود. در نتیجه، مردم بطور طبیعی از خرید محصول چشم پوشی خواهند کرد. در نتیجه، افراد بطور طبیعی از خرید محصولی که آن ها را ناچار کند تا از مصرف محصولات دیگری که ارزش بیشتری دارد چشم پوشی کنند، پرهیز می کنند. بطور خلاصه میتوان گفت که رابطه معکوسی بین قیمت و مقدار تقاضا در بازار وجود دارد. اقتصاددانان به این رابطه معکوس بین قیمت و مقدار تقاضا، قانون تقاضا می گویند.
عوامل تاثیر گذار بر تقاضا
از جمله عواملی که بر میزان تقاضا تاثیر گذار می باشند، میتوان به موردهای زیر اشاره نمود:
- کیفیت
- هزینه محصول
- تعداد محصولات جایگزین قابل دسترس
- میزان تبلیغات
- میزان تغییرات در قیمت محصولات
قانون عرضه و تقاضا میتواند برای توضیح سایر فعالیت‌های اقتصادی نیز استفاده شودقانون عرضه
مانند قانون تقاضا، قانون عرضه هم مقادیری از یک محصول که در یک قیمت معین فروخته خواهد شد، را نشان میدهد ولی برعکس قانون تقاضا، رابطه ی عرضه (منحنی عرضه) بر روی نمودار یک شیب مثبت را به خود می بیند. به این معنی که بین مقدار عرضه یک کالا و قیمت آن رابطه مستقیمی وجود دارد. به این معنی که چنانچه قیمت کالا فزونی یابد مقدار عرضه آن کالا هم افزایش می یابد و بالعکس.
عوامل مؤثر بر عرضه
مقدار عرضه بنگاه ها بستگی به قیمت کالا، هزینه های تولید، تکنولوژی تولید، انتظارات عرضه کنندگان و … خواهد داشت. عرضـه میتواند به هر چیز مورد تقاضا که در یک بازار رقابتی به فروش میرسد اشاره کند ولی این کلمه بیشتر برای اشاره به کالاها، خدمات یا نیروی کار مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از مهم ترین عواملی که بر عرضه تأثیر می گذارد قیمت کالاست. عموماً، اگر قیمت یک کالا افزایش یابد، عرضه آن هم زیاد خواهد شد. قیمت کالاهای مربوطه و قیمت مواد و ملزومات ورودی (انرژی، مواد خام و نیروی کار) هم روی عرضـه تأثیر خواهد گذاشت، چراکه در افزایش بهای تمام شده کالای فروش رفته تأثیر دارند.
تعادل در قانون عرضه و تقاضا
زمانی که عرضه و تقاضا مساوی هستند (یعنی زمانی که منحی رابطه عرضه و رابطه ی تقاضا، یکدیگر را از وسط قطع کنند)، گفته می شود که اقتصاد در تعادل است. بنابراین برطبق قانون عرضه و تقاضا، توزیع محصولات در مؤثرترین حالت خود است، چون که مقدار محصولات در حال عرضه، دقیقا به همان مقداری است که تقاضا برای آن محصولات وجود دارد. بدین ترتیب، هرکس (افراد، شرکت ها و کشورها) از وضعیت در حال تعادل اقتصادی فعلی خود راضی خواهند بود. در قیمت داده شده، عرضه کنندگان تمام محصولاتی که تولید کرده اند را می فروشند و مصرف کننده ها نیز تمام محصولات و اجناسی که تقاضا نموده اند را به دست می آورند.
قانون عرضه و تقاضا فقط روی قیمت تاثیر نمیگذارددر بازار رقابتی قیمت تعادلی و مقدار تعادلی یک کالا با عرضه و تقاضای بازار برای آن کالا تعیین می شود. بر اساس قانون عرضه و تقاضا قیمت تعادلی یک کالا دقیقاً برابر با قیمتی است که مصرف کنندگان مقدار کالایی را که حاضرند در یک دوره زمانی خاص بخرند برابر با مقداری است که تولیدکنندگان آن کالا حاضرند عرضه کنند. در قیمت های بالاتر کمبود تقاضا اتفاق می افتد و باعث مازاد عرضه می شود. این اضافه عرضه به قیمت، فشار می آورد و سبب می شود که قیمت مجدداً به سطح تعادلی بازگردد. در قیمت های پایین تر نیز، مقدار تقاضا از مقدار عرضه بیشتر می شود و سبب مازاد تقاضا می شود. این مازاد تقاضا باعث افزایش قیمت و در نتیجه بازگشت قیمت به اندازه قبل خود (قیمت تعادلی) می شود. بعد از این که قیمت به تعادل رسید، این قیمت میل به تداوم و باقی ماندن دارد.
عدم تعادل در قانون عرضه و تقاضا
بر مبنای قانون عرضه و تقاضا، عدم تعادل، در واقع هر زمانی که قیمت و مقدار از اعداد P* و Q* فاصله بگیرد، اتفاق می افتد.
رابطه بین عرضه و تقاضا
رابطه بین عرضه و تقاضا را در حالت های گوناگون می توان بررسی کرد:
– زمانیکه قیمت تاثیر گذار است.
– زمانیکه عوامل دیگر سبب تحریک بازار شوند و قیمت ثابت باشد.
قانون عرضه و تقاضا، تقریبا همه اصول اقتصادی را به طریقی بهم پیوند داده استزمانی بازار در حالت تعادل است که بر اساس قانون عرضه و تقاضا، میزان عرضه و تقاضا برای یک محصول برابر باشد در غیر این صورت بازار دچار عدم تعادل میشود که در ادامه بررسی میکنیم:
> مازاد عرضه:
برطبق قانون عرضه و تقاضا، مازاد تقاضا زمانی رخ میدهد که تولید کننده قیمت نامتعارفی بر روی محصول خود میگذارد، در این مقدار تقاضا از محصول پایین می آید. در نتیجه پیش بینی های تولید کننده در مقدار عرضه با مقدار مورد تقاضا مصرف کنندگان همخوانی ندارد. در نتیجه میزان زیادی از محصولات عرضه شده تولید کننده باقی می ماند که در اینصورت تولید کنندگان معمولاً قیمت خود را پایین می آورند که با این کار میزان عرضه و تقاضا به تعادل نسبی میرسند.
> مازاد تقاضا:
براساس قانون عرضه و تقاضا، مازاد تقاضا زمانی اتفاق می افتد که قیمتی پایین تر از قیمت تعادلی تعیین شود. از آنجایی که در این باره، قیمت بسیار پایین میباشد، مصرف کنندگان فراوانی تقاضای خرید آن محصول را دارند، در حالیکه تولید کنندگان به اندازه کافی، آن کالا را تولید نکرده اند.
عنصر تعیین کننده رفتار عرضه و تقاضا
با بررسی رفتار تولید کنندگان و مصرف کنندگان به این نتیجه می رسیم که قیمت (پول) عامل اساسی تغییر رفتار می باشد. با توجه به قانون عرضه و تقاضا، افزایش قیمت کالای تولیدی، میزان تولید و عرضه را فزونی می دهد چون افزایش قیمت، افزایش سود را به دنبال دارد که این خود عامل مشوق و انگیزه بخش در میزان تولید است. از طرفی میتوان گفت هنگامی که قیمت یک کالا بالا می رود، میزان تقاضای آن کالا کم تر می شود و مصرف کننده تمایل خود را برای خرید آن کالا از دست می دهد. یعنی این قیمت (پول) است که بر میزان عرضه و تقاضا تأثير مستقیم می گذارد.
بنا به قانون عرضه و تقاضا، قیمت و مقدار عرضه و تقاضای هر کالایی در اقتصاد با هم در ارتباطندگردآوری: بخش اقتصاد سرپوش
- 15
- 5
