عصر جدید رونق در بازار بورس تهران

بازار سهام در هفته گذشته پس از قریب چهار سال سیر شاخص در زیر سقف ۸۹ هزار و۵۰۰ واحدی، شاهد تشدید موج صعودی و عبور قاطع از رکورد قبلی بود تا با ورود به کانال ۹۱ هزار واحدی، دوران جدیدی در حیات بورس تهران آغاز شود. از ویژگی‌های این دوران می‌تواند انتظار تداوم رونق و نیز نقدینگی جدید به سمت خرید سهام باشد زیرا معمولارفتار تاریخی بازار سهام در ایران از یک الگوی تکرارشونده رکود و رونق پیروی می‌کند.

در حال حاضر هم با کاهش سود موثر بانکی به محدوده ۱۵ درصد و نیز مساعدت عوامل بنیادی موثر بر سودآوری شرکت‌ها شامل قیمت‌های جهانی و نرخ ارز، زمینه لازم برای جلب توجه و حرکت نقدینگی به سمت بازار سهام فراهم آمده است، زمینه‌ای که با رکوردشکنی تاریخی شاخص در هفته گذشته و رسیدن بازدهی بازار به سطح مطلوب ۱۸ درصد از آغاز سال بیش از پیش تقویت شده است.

تمرکز رونق بر صنایع محدود

هرچند رونق بورس تهران در سال جاری در ظاهر قوی و پایدار بوده است اما دقت در جزئیات وضعیت صنایع مختلف در بازار نشان می‌دهد که این شرایط صعودی عمدتا به لطف رشد قیمت‌ها در چند صنعت مشخص شامل گروه‌های پالایشی، فلزات اساسی و معدنی حاصل شده است که اکثرا با رشد متوسط بیش از ۳۰ درصدی و با اختصاص وزنی معادل یک‌سوم ارزش کل بازار سهام، نقش اساسی در افزایش رقم شاخص کل و ترسیم چهره صعودی بازار داشته‌اند.در این میان، سایر گروه‌های بازار عمدتا به دلایل مختلف یا در رکود بوده‌اند یا رشد به مراتب کمتری را تجربه کرده‌اند.

نزدیک‌ترین‌ گروه به سه صنعت پیشتاز فوق صنعتپتروشیمی است که با رشد ۱۴ درصدی از ابتدای سال جاری کماکان به دلیل ریسک تک‌نرخی شدن ارز از قافله رشد شتابان جامانده است. چهارمین صنعت بزرگ بازار یعنی بانکداری هم اصلا اوضاع و احوال جالبی نداشته و اکثر نمادهای این گروه متوقف هستند. نماد‌های باز هم به دلیل مشکلات عمیق ساختاری شامل حجم بالای مطالبات معوق و چسبندگی بالای نرخ سود سپرده‌های قبلی عمدتا در معرض زیان‌دهی و تخریب بیشتر ترازنامه قرار دارند.

دیگر صنعت خوشنام بازار یعنی داروسازان به دلیل انباشت مطالبات از بیمه‌ها، وضعیت قابل ملاحظه نسبت‌های وصول مطالبات ونقدینگی از رادار توجه معامله‌گران خارج شده است. خودروسازان هم با عبور از هیجان اولیه برجام و نیز تغییر چشم‌انداز سیاسی با توجه به رویکرد خصمانه ایالات متحده در موضوع تحریم‌ها، فضایی برای تنفس و رونق پیدا نکرده‌اند. گروه انبوه‌سازی هم به‌رغم رشد درصدی سالانه قیمت‌های املاک به محدوده دورقمی، پس از گذشت چهار سال رکود هنوز نشانه‌ای از بهبود اوضاع نشان نمی‌دهند.در این میان، تنها گروه رایانه با رشد ۳۷‌درصدی از ابتدای سال تا حدی از گرمای رونق کالایی بورس بی‌نصیب نمانده است. رونق تولیدکنندگان کالایی در بورس تهران عمدتا به لطف رشد ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی قیمت‌های جهانی نفت، فولاد، فلزات اساسی و تا حدی سنگ‌آهن میسر شده است.

تجربه تاریخی نشان می‌دهد که چنین رشد‌های سریع و پر دامنه‌ای که عمدتا به لطف تغییر سیاست در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده این کالاها یعنی چین رخ می‌دهند پس از چندی با وقفه یا اصلاح روبه‌رو‌ می‌شوند؛ هر چند در شرایط کنونی نشانه‌ای از پایان رونق کالایی در بازار جهانی پدیدار نیست اما معامله‌گران باید به ماهیت ناپایدار این روند افزایشی توجه کافی داشته باشند. از این منظر می‌توان گفت تداوم رونق بورس تهران تا حدی وابسته به بهبود عملکرد سایر صنایع و ایجاد انگیزه رشد در آنها یا تداوم رشد قیمت‌های جهانی و نرخ ارز خواهد بود.

چشمک تورم در آبان

انتشار آمار ماهانه تورم خدمات و کالاهای مصرفی توسط بانک مرکزی در هفته گذشته دربردارنده نشانه‌ای اولیه از روند نوسان این متغیر مهم بود. بر این اساس، در حالی‌که شاخص قیمت از ابتدای سال تا پایان مهرماه تنها ۴/ ۲‌درصد رشد کرده بود، این متغیر تنها در آبان ماه افزایش ۳/ ۱ درصدی را تجربه کرد تا تورم سالانه که قبلا تا سطح ۴/ ۸ در صد افت کرده بود به ۶/ ۹ درصد بازگردد. توجه به این آمار از این جهت حائز اهمیت است که در بازارهای سرمایه‌گذاری شامل بورس، مسکن، سکه و ارز نیز نشانه‌های اولیه از تحرک نقدینگی و افزایش قیمتی دیده می‌شود و حالا شاخص تورم هم نشانه‌ای اولیه از رشد قیمت‌ها را صادر کرده است.

هر‌چند اتکا بر آمار ماهانه برای یک نتیجه‌گیری کلی درخصوص احتمال تغییر روند تورم درست نیست اما سرمایه‌گذاران بورس تهران باید تغییرات آتی دماسنج قیمت‌ها را به دقت رصد کنند؛ چرا که در صورت پایداری افزایش تورم، به‌رغم تاثیرگذاری مطلوب بر فروش شرکت‌ها، نرخ‌های موسوم به سود بدون ریسک بار دیگر تحت فشار افزایشی قرار می‌گیرد و با تقویت قدرتمندترین رقیب بازارهای سرمایه‌گذاری یعنی سپرده بانکی، تهدید بازگشت دوباره رکود تقویت می‌شود.

غوغای پول دیجیتال

در حالی که مدت زیادی از عمر پول‌های مجازی یا ارزهای موسوم به دیجیتال می‌گذرد، بازدهی خارق‌العاده این ارزها، توجه اکثر سرمایه‌گذاران در جهان را به خود جلب کرده است. این پول‌ها که عملا ایجادشان از کنترل بانک‌های مرکزی کشورها خارج است با پیروی از الگوریتم‌های پیچیده رایانه‌ای عملا عرضه محدودی از هر ارز را امکان‌پذیر می‌سازند و با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شده‌اند. در ایران نیز برخی سایت‌ها و شرکت‌ها امکان خرید یا سرمایه‌گذاری در این ارزها را برای علاقه‌مندان فراهم ساخته‌اند. مشهورترین این ارزها «بیت کوین» نام دارد که تنها در سال جاری بیش از ۱۰۰۰ درصد رشد کرده و به بزرگ‌ترین و فراگیر‌ترین ارز دیجیتال جهانی تبدیل شده است.

ارزش هر واحد بیت کوین این هفته در بازارهای جهانی برای نخستین بار از مرز ۱۰ هزار دلار گذشت حال آنکه در ابتدای سال میلادی ارزش هر واحد بیت کوین کمتر از ۱۰۰۰ دلار بود. به‌رغم جذابیت بالای ایده پول‌های مجازی که عملا بر خلع ید بانک‌های مرکزی از خلق پول کاغذی و در نتیجه کم‌ارزش تاکید دارد، نشانه‌هایی از شیدایی سرمایه‌گذاران و حرکات سفته‌بازانه گسترده در بازار پول‌های دیجیتال دیده می‌شود که مشخصه آن رشد‌های بی‌محابا و سریع همراه با نوسانات شدید و ناگهانی است. رصد اخیر بازار پول‌های مجازی به ویژه بیت‌کوین شباهت‌های زیادی با این شرایط نشان می‌دهد؛ وضعیتی که می‌تواند نشان‌دهنده ریسک وجود حباب قیمتی و خطر سقوط ناگهانی حداقل در کوتاه‌مدت باشد.