هشت سال همراه با پرواز عقاب آسیا؛ ناصرخان هنوز نمرده است!

امروز سالگرد تولد ناصر حجازی دروازه‌بان نامدار تیم ملی و مربی سابق فوتبال است. حجازی که دروازه‌بان اول تیم ملی فوتبال ایران در دهه ۱۳۵۰ بود و ۲ قهرمانی در جام ملت‌های آسیا، ۱ قهرمانی در بازی‌های آسیایی و شرکت در المپیک و جام جهانی فوتبال را در کارنامه داشت، به هم‌راه تیم تاج، قهرمانی در جام تخت جمشید و جام باشگاه‌های آسیا را نیز تجربه کرده‌ بود.

فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال، ناصر حجازی را دومین دروازه‌بان برتر قرن بیستم قاره آسیا معرفی کرده‌است. حجازی به عنوان چهل و یکمین دروازه‌بان برتر قرن بیستم جهان از نگاه فدراسیون آمار و تاریخ فوتبال جهان و جزو ۱۰ بازیکن برتر قاره آسیا در تمامی ادوار مسابقات جام جهانی معرفی شده‌است. او دارای رتبه ۱۳۴ جهان و رتبه دوم ایران با رکورد ۸۳۷ دقیقه در بسته نگاه داشتن دروازه از نگاه فدراسیون آمار و تاریخ فوتبال جهان است. به بهانه سالگرد تولد عقاب آسیا، نگاهی به حیات فردی و حرفه‌ای او در عالم ورزش می‌پردازیم.

در ۲۳ آذر ۱۳۲۸ در تهران به دنیا آمد. پدرش متولد تبریز بود و آژانس املاک داشت. وی با چهار خواهر و یک برادر در خانواده‌ای هشت نفری زندگی می‌کرد. دوره دبستان را در مدرسه هخامنش و دوره دبیرستان را در مدارس سعادت، سینا، سهند و شرق طی کرد. در سال ۱۳۵۰ وارد مدرسه عالی ترجمه شد و در سال ۱۳۵۶ لیسانس خود را دریافت کرد. حجازی متاهل و دارای دو فرزند به نام‌های آتیلا و آتوسا بود که هر دو از بازیکنان فوتبال بودند.

رشته ورزشی اصلی ناصر حجازی بسکتبال بود و در شانزده سالگی در تیم منتخب دبیرستان ابومسلم بازی می‌کرد و حتی برای تیم ملی جوانان بسکتبال ایران هم انتخاب شد. ناصر، فوتبال را به صورت تفریحی دنبال می‌کرد، اما حضور او در درون دروازه و روی آوردن به دنیای حرفه‌ای فوتبال به صورت اتفاقی شکل گرفت. حجازی که برای تماشای مسابقات فوتبال مدارس رفته بود، به علت مصدومیت دروازه‌بان مدرسه و با توجه به بلندی قامت و بسکتبالیست بودنش با درخواست مربی تیم درون دروازه ایستاد و در مقابل حریف به خوبی ایستادگی کرد. این اتفاق سرآغاز سال‌ها حضور وی در صحنه فوتبال بود.

تیم فوتبال «نادر» در دسته دوم باشگاه‌های تهران اولین باشگاه حجازی بود و از همان تیم به تیم ملی جوانان و تیم ملی بزرگسالان رسید. سال ۱۳۴۸ به تاج پیوست و در همان سال، قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا و جام تخت جمشید را با این تیم به دست آورد.

حجازی تا پایان دوران بازیگری خود به جز سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۸ که برای تیم شهباز بازی کرد و مدت کوتاهی پس از جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین که با تیم منچستر یونایتد انگلستان تمرین نمود و در پنج دیدار دوستانه برای این تیم به میدان رفت، در بقیه این مدت دروازه‌بان تاج و استقلال تهران بود و با این تیم چندین دوره قهرمانی در لیگ کشور، جام باشگاه‌های تهران، جام حذفی ایران و جام باشگاه‌های آسیا را جشن گرفت.

حجازی پیش از آغاز جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین و زمانی که با تیم ملی ایران به کشور فرانسه رفته بود، با پیشنهاد تیم پاری سن ژرمن فرانسه مواجه گردید، اما انتقال به باشگاه‌های اروپایی را به بعد از جام جهانی موکول کرد تا با پیشنهادات بهتری روبرو گردد که از سوی تیم منچستر یونایتد انگلستان برگزیده شد ولی به دلیل عدم صدور رضایت‌نامه از سوی فدراسیون وقت، این انتقال صورت نپذیرفت. حجازی در پایان دوران بازیگری خود به کشور بنگلادش رفت و دروازه‌بان و سپس سرمربی تیم محمدان شد و بازی خداحافظی خود را در همان تیم انجام داد.

ناصر حجازی اولین بازی ملی خود را در ۲۲ شهریور ۱۳۴۸ در آنکارا در مقابل تیم ملی پاکستان انجام داد. آخرین بازی او هم در سال ۱۳۵۹ و در بازی ایران و کویت انجام گرفت و بعد از آن به دلیل قانون ۲۹ ساله‌ها که حضور بازیکنان بالای ۲۹ سال در تیم ملی را ممنوع می‌کرد، از تیم ملی کنار گذاشته شد. ناصر حجازی با تیم ملی ایران دو بار قهرمانی جام ملت‌های آسیا (۱۹۷۲ و ۱۹۷۶) و یک بار قهرمانی بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران را جشن گرفت و در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین و المپیک ۱۹۷۲ مونیخ شرکت کرد و سهمیه حضور در المپیک ۱۹۷۶ مونترآل و مقام سومی جام ملت‌های آسیا ۱۹۸۰ را هم بدست آورد. حجازی نزدیک به ۷۰ بازی ملی در کارنامه خود دارد.

اولین تجربه مربیگری حجازی در محمدان بنگلادش بود و با این تیم ۳ بار قهرمان لیگ کشور بنگلادش شد. نقطه اوج این باشگاه با پیروزی بر پرسپولیس و صعود به یک چهارم نهایی جام باشگاه‌های آسیا رقم خورد. حجازی در سال ۱۳۷۵ سرمربیگری استقلال را پذیرفت و در زمانی کمتر از سه سال، موفق شد این تیم را به مقام نایب قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا، قهرمانی و نایب قهرمانی در لیگ کشور برساند.

در این دوران حجازی توانست تیم استقلال را بعد از شکست ۱-۰ در تاریخ ۲۵ تیر ماه ۱۳۷۶مقابل تیمی از کشور آذربایجان در مسابقات جام خزر، در ۳۲ دیدار متوالی داخلی و خارجی بدون شکست هدایت نماید. اولین شکست استقلال بعد از ۳۲ دیدار متوالی بدون باخت، مقابل تیم فولاد خوزستان در تاریخ ۴ مردادماه ۱۳۷۷ از سری مسابقات لیگ کشور و در حالی که قهرمانی استقلال از چند هفته مانده به پایان مسابقات مشخص شده بود، اتفاق افتاد. حجازی بعد از قهرمانی استقلال در جام باشگاه‌های ایران، در تاریخ ۲ شهریورماه ۱۳۷۷ از سوی کنفدراسیون آسیا به عنوان مربی برتر ماه این قاره انتخاب شد.

حجازی در سال ۱۳۸۶ مجدداً هدایت باشگاه استقلال تهران را پذیرفت، اما به دلیل عدم حمایت هیات مدیره وقت و دخالت در کار او، قبل از اتمام نیم‌فصل از سرمربی‌گری استقلال کناره‌گیری کرد تا به عنوان مدیر فنی نظاره‌گر عملکرد استقلال باشد. استقلال در همان سال با تیمی که حجازی ساخته بود و تا صعود به مرحله نیمه نهایی وی را در کنار خود می‌دید، توانست مقام قهرمانی جام حذفی کشور را به دست آورد.

ناصر حجازی در سال ۱۳۸۷ با پیشنهاد تیم ابومسلم خراسان مواجه گردید و علیرغم نظارت بر عملکرد این تیم در چند بازی، به دلیل مشکلات مالی پیشنهاد و هدایت این تیم را نپذیرفت. او در سال ۱۳۸۸ به سمت مدیرفنی تیم فوتبال دی استرادا اسلواکی منصوب شد و توانست این تیم را راهی مرحله نیمه نهایی جام حذفی کشور اسلواکی کند، که متاسفانه به دلیل مبتلا شدن به بیماری سرطان ریه، نتوانست هدایت دی استرادا در این مرحله از مسابقات را عهده‌دار باشد تا زمینه حضور این تیم در جام یوفا فراهم گردد. حجازی در سال ۸۹ به ریاست کمیته فنی و مشاور ارشد مدیر عامل باشگاه استقلال تهران منصوب شد و در باشگاه گسترش فولاد تبریز نیز با سمت نماینده تام الاختیار مالک باشگاه به این تیم مشاوره می­‌داد.

ناصر حجازی در تاریخ دوم خردادماه ۱۳۹۰ بعد از ۱۸ ماه مبارزه با بیماری سرطان از دنیا رفت و در چهارم خردادماه بعد از خداحافظی با دوستدارانش در ورزشگاه آزادی، در میان خیل عظیمی از جمعیت در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد.

عده زیادی از شخصیت‌های ورزشی، سیاسی، و هنری به مناسبت درگذشت او پیام تسلیت فرستادند. سپ بلاتر در نشست ژوئن ۲۰۱۱ کنگره فیفا نام کسانی را برد که در سال گذشته از خانواده فوتبال درگذشته‌اند و در این میان نام ناصر حجازی هم از ایران مطرح شد و بلاتر با صحبت درباره ناصر حجازی به احترامش یک دقیقه سکوت در کنگره اعلام کرد. سر الکس فرگوسن مربی وقت منچستر یونایتد در دوران بیماری ناصر حجازی در نامه‌ای برای سلامتی و بهبودی او دعا کرد.

چندی پیش، شورای شهر تهران در مصوبه خود، خیابانی در غرب تهران را به نام ناصر حجازی، اسطوره دروازه‌بانی تیم ملی فوتبال ایران نام‌گذاری کرد.

در سال ۱۳۹۲ بر اساس طرح و ایده‌ای از سوی امیر رفیعی و با همراهی سعید رمضانی، داماد خانواده ناصر حجازی و نیاز افشین کیا، ساخت فیلمی مستند پیرامون زندگی ناصر حجازی آغاز شد که تولید آن به تهیه‌کنندگی و اجرای امیر رفیعی در آذر ماه ۱۳۹۴ به پایان رسید. این فیلم با عنوان من ناصر حجازی هستم... و روایت متن توسط شهاب حسینی، بهرام رادان، پرویز پرستویی، مسعود رایگان، مهران مدیری و رویا تیموریان و صدای رضا یزدانی در تیتراژ پایانی ساخته شد که به رغم توقیف، حواشی و شکایت‌های بسیار از تهیه‌کننده آن، توانست رکورد پرفروش‌ترین مستند تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص دهد.

علی کریمی در سال ۱۳۹۰، طی نامه‌ای به مناسبت افتتاح سایت ناصر حجازی برای او نوشت: “در حالی که فضای فوتبال را ریاکاری و تظاهر مسموم کرده است و در روزگارانی که نوکرم و چاکر‌م‌های مصنوعی و مصلحتی همه جا رایج شده است، ناصر حجازی را باید اسطوره‌ای با شخصیت، چهره‌ای یک‌رنگ و استثنایی در این فوتبال به حساب آوریم. او سال‌های سال در کنج خانه‌اش و بی‌توجه به هیاهوی پوشالی اطراف خویش، سخت‌ترین تبعیض‌ها، ظلم‌ها و بی‌اعتنایی‌ها را دیده، اما به هیچ قیمتی حاضر نشده است تا به فروش گذاشته شود.

این اسطوره به واقع کمیاب ما، کرنش را بلد نیست. ناصر حجازی چهره‌ای مقاوم در مقابل زورگویان است. او بدون هیچ ملاحظه‌کاری معایب را می‌گوید و دلسوزی راستین می‌باشد که هرگز تن به خوش خدمتی نداده است و حرف‌هایش همواره در راستای مصلحت فوتبال و ضد مصلحت شخصی خویش بوده است. در خاتمه، فوتبال تمام می‌شود، همانطور که سال‌هاست فوتبال را برای حجازی تمام کرده‌اند، اما آنچه از ایشان باقی مانده است، همانا شخصیت منحصر به فرد، مرام پهلوان‌منشانه و یکرنگی‌های همیشگی‌اش است. خدایا او را برای ما حفظ کن».

حجازی چندی پیش از مرگ در پاسخ به کمک‌های ادعایی به خود گفته بود: «این‏ها اصلا عددی نیستند که به من کمک کنند. این‏ها خیلی کوچک‏تر از این حرف‏ها بودند که بیایند به من کمک کنند، آن‏ها در اندازه‏ کسانی نبودند که بیایند به ناصر حجازی کمک کنند».