ده‌نمکی و درخواست‌ بی‌ نمک فوتبالی

«ایران هنر کرد که به یمن ۵ گل زد. من اگر جای آن‌ها بودم سعی می‌کردم این ۵ تا را به عربستان، امارات یا تیم دیگری بزنم». این بخشی از اظهارنظر مسعود ده نمکی در یک برنامه تلویزیونی پیرامون جام ملت های آسیاست. او که با نگاهی آلوده به سیاست، نخستین دیدار ایران در جام ملت‌های آسیا را نقد می کرد به ناگاه جملاتی را عنوان کرد که پیش از این حسین شریعتمداری در کیهان و پس از پیروزی تیم ملی ایران برابر فلسطین نوشته بود.

«نگاه سیاسی» سال‌هاست گریبان گیر ورزش ایران شده و پس از ورود مدیران سیاسی به باشگاه داری با بودجه دولتی شدت بیشتری گرفت. حال همان جماعتی که از AFC برای گرفتن میزبانی عربستان در ایران به دلایل سیاسی گلایه می‌کردند آشکارا از عملکرد ملی پوشان کشور دلخورند که چرا به «یمن قحطی زده» ۵ گل زده اید؟ در واقع از نظر ده‌نمکی، فوتبال یک بازی کنترل شده است، شما می توانید گل های تان را نزنید و برای یک بازی دیگر حفظ شان کنید. فارغ از سست و آبکی بودن این اظهارنظر، قصد داریم در گزارشی که در ادامه می خوانید منطقی نبودن صحبت های ده نمکی را از منظر ورزشی و سیاسی بررسی کنیم.

ماجرای یک جشنواره گل!

تاثیر سیاست بر فوتبال ایران همواره حاشیه ساز بوده، یک روز با گل های زیادی که به حریف زدیم و روز دیگر با تساوی جنجالی. حدودهفت سال پیش، تیم ملی فوتبال کشورمان در یک دیدار تدارکاتی موفق شد فلسطین را با نتیجه هفت بر صفر شکست دهد، درحالی‌که همه فوتبال دوستان سرمست از قدرت تیم ملی بودند اما کیهان چند روز بعد در مطلبی عجیب به ملی پوشان تاخت و نوشت: « تيم ملي فوتبال كشورمان در يك ديدار تداركاتي تيم فوتبال فلسطين را با نتيجه ۷ بر صفر شكست داد و به نوشته ورزشي‌نويسان جشنواره گل به راه انداخت! ذوق زدگي برخي محافل ورزشي كشورمان از اين پيروزي و دست افشاني آن‌ها در پي اين به قول خودشان،«جشنواره گل»!

ديدني و تاسف خوردني بود و بعيد نيست كه روح پورياي ولي از خنده آن‌ها به گريه افتاده و به زبان حال خطاب به آنان گفته باشد؛ من براي به دست آوردن دل شكسته يك مادر پير، در مقابل حريفي كه بي ترديد بر او پيروز مي شدم، تن به شكست دادم و شما همه آنچه در توان داشتيد را براي شكست تيمي كه به نمايندگي از مردم مظلوم فلسطين مهمان شما بود به كار گرفتيد و در پي اين پيروزي به وجد آمده و آن را «جشنواره گل» ناميديد! و حال آنكه اين پيروزي، با توجه به شرايط سخت تحميل شده از سوي صهيونيست ها بر مردم مظلوم فلسطين و محروم بودن اجباري تيم ياد شده از تمرينات و امكانات فراواني كه شما در اختيار داريد، اهميت چنداني هم نداشت، چه رسد به آن كه «جشنواره گل»! ناميده شود!». ۶ سال بعد نگاه سراسر سیاسی به نتایج تیم ملی، نمود دیگری پیدا کرد.

تساوی تیم ملی فوتبال کشورمان مقابل تیم ملی فوتبال سوریه در آخرین بازی از سری رقابت‌های مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸ برای فوتبال‌دوستان ایرانی بسیار تلخ و ناراحت‌کننده بود اما تلخ‌تر از این نتیجه و خوردن دو گل که باعث شکسته شدن رکورد گل نخوردن تیم ملی شد، پست جنجالی یک نماینده مجلس در یکی از شبکه‌های مجازی ناراحتی و تلخی بیشتری داشت؛ آنجا که یک نماینده مجلس شورای اسلامی که شاید کمترین شناختی از فوتبال را داشته باشد، بحث تبانی تیم‌های ملی ایران و سوریه را به میان کشید.

پس از تساوی تیم ملی مقابل کره جنوبی برخی رسانه‌های معاند نظام به دلیل روابط سیاسی ایران و سوریه یک شایعه کثیف را در فوتبال به راه انداختند که تیم ملی ایران مقابل تیم ملی سوریه بازی را رها می‌کند تا سوری‌ها بتوانند به جام جهانی بروند اما از مسئولان فدراسیون فوتبال گرفته تا سرمربی و بازیکنان تیم ملی همگی مصمم بودند تا رکورد گل نخوردن تیم ملی در راه صعود به جام جهانی را حفظ کنند.

این شایعه حتی با آغاز بازی از سوی رسانه‌های معاند نظام بازنشر ‌شد، هرچند بعد از گلی که تیم ملی از سوریه خورد، حمایت یکپارچه هواداران و هجوم همه‌جانبه ملی‌پوشان به دروازه سوریه برای رعایت شعار فیرپلی باعث شد تا این ذهنیت از بین برود. همه چیز متعادل پیش می‌رفت تا اینکه دروازه ایران در دقایق پایانی برای دومین بار باز شد، هرچند که ناراحتی این گل خورده خیلی کمتر از پستی بود که حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه، نماینده مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود منتشر کرد و در آن خواستار رسیدگی به شایعه تبانی بین ایران و سوریه و پاسخگویی وزیر ورزش به این موضوع شد. اتفاقی که با واکنش های تندی از سوی پیشکسوتان فوتبالی همراه شد. یک‌سال بعد مسعود ده نمکی در یک برنامه تلویزیونی با به رخ کشیدن مرام تختی، شاگردان کی روش را به دلیل پنج گلی که به یمن زدند سرزنش کرد.

شرم بر تبانی

فارغ از آنکه طرح چنین ادعاهایی تا چه میزان مورد قبول عام مردم است نباید فراموش کرد که ایران از حوثی های یمن حمایت می کند و دولت یمن تحت حمایت عربستان قرار دارد. چند روز پیش بود که وزیر ورزش حوثی های یمن اعلام کرد این تیم، ملی نیست و متعلق به دولت یمن است نه‌حوثی‌ها! او در همان اظهارنظر به صراحت بیان کرد تیمی که مقابل ایران پنج گله شد مورد حمایت انصارا... قرار ندارد و متعلق به دولت یمن است. در واقع شاگردان کی روش تیمی را شکست داده اند که مورد حمایت دولت عربستان قرار دارد بنابراین طرح ادعای ده نمکی حتی با منطق خودشان نیز سازگار نیست.

از نگاه ورزشی نیز کمتر گل زدن عمدی به تیم حریف به طور دقیق مغایر با بازی جوانمردانه است و در صورتی‌که فیفا به قطعیت برسد که چنین اتفاقی رخ داده، ممکن است حکم محرومیت سنگینی به تیم ملی ایران بدهد. در تاریخ فوتبال، نتایجی که با تبانی یا همکاری بین دو تیم به دست آمده اند مورد نکوهش قرار گرفته و همواره از آن ها به بدی یاد می شود. در تاریخ جام جهانی مشمئز‌کننده‌تر از دیدار آلمان و اتریش در جام جهانی ۱۹۸۲ وجود ندارد. برد یک بر صفر آلمان دو همسایه را به مرحله بعد می رساند و الجزایر حذف می شد.

آلمان طی ۱۰ دقیقه به گل اول خود رسید و پس از آن هر دو تیم بازی را با پیاده روی ادامه دادند. هواداران حاضر در ورزشگاه اعتراض خود را با هو کردن بازیکنان نشان دادند و یک هوادار آلمانی پرچم کشور خودش را آتش زد. بازی به پایان رسید و اعتراض الجزایر به تبانی صورت گرفته رد شد. از آن سال به بعد بازی آخر مرحله گروهی همزمان برگزار شد. موارد مشابه چنین اتفاقاتی فراوان است، تیم ملی فوتبال آرژانتین در راه قهرمانی در جام جهانی ۱۹۷۸ در دور دوم مسابقات که به صورت گروهی برگزار می شد با ۶ گل تیم پرو - كه یكی از تیم‌های برتر جهان در آن زمان به شمار می رفت - را درهم كوبید و با این نتیجه با تفاضل گل بالاتر از برزیل به دیدار پایانی راه یافت. تیم آرژانتین برای رسیدن به دیدار پایانی به پیروزی با تفاضل بیش ازچهار گل نیاز داشت.

این نتیجه مشكوك به تبانی در حالی به دست آمد كه حكومت آرژانتین به ریاست خورخه ویدلا با دخالت سیاسی و تبانی با فرانسیسكو برمودز ريیس جمهور پرو در دهه ۷۰ ، موجبات برد پرگل تیمش را فراهم كرد. تیم آرژانتین در دیدار نهایی نیز ۳ بر يك تیم هلند را شكست داد. در همین رابطه جنارو لدسما سناتور سابق پرو با فاش كردن این موضوع گفت دولت آرژانتین در ازای این نتیجه حاضر شد ۱۳ پناهنده مخالف دولت را به پرو بازگرداند. لدسمای ۸۰ ساله با حضور در دادگاهی در آرژانتین گفت‌: « ویدلا در تلاش بود تا چهره زشت آرژانتین در جهان را با قهرمانی در جام جهانی پاك كند، برای همین او حاضر شد در برابر شكست سنگین تیم پرو مخالفان را به دولت پرو تحویل دهد».

در آن زمان شكست سنگین پرو، موجب شد تا رسانه های جهان با تردید از سلامت این نتیجه صحبت كنند، عملكرد ضعیف دروازه بان تیم پرو این تردید را به وجود آورده بود كه وی از مسئولان آرژانتینی رشوه گرفته است. از طرفی پیگیری بازگرداندن مخالفان به دولت پرو در ۳۵ سال گذشته یكی از موضوعات جالب توجه برای مورخان بوده است.

لئوپولدو لوكه مهاجم تیم آرژانتین در جام جهانی ۱۹۷۸ در واكنش به این مساله گفت :« دیگر نمی توانم بگویم برای این قهرمانی به خود افتخار می كنم اما ما همگی در زمین فوتبال بازی می كردیم و توجهی به این موضوع نداشتیم كه تیم پرو بازی خود را انجام نمی دهد».

عزت مان چه می شود؟

نگاه سیاستمدارانه به فوتبال محکوم به شکست است. تایید این ادعا در چند روز گذشته توسط کاربران فضای مجازی ارائه شده اما برای آنکه نگاه مسعود ده نمکی و امثال او به ورزش، سیاسی نباشد چه باید کرد؟ تفکری که روزی از کیهان آغاز شد و این روزها به صدا و سیما رسیده نشان از یک اتفاق هولناک دارد. کسی چه می‌داند شاید در آینده‌ای نه چندان دور مجبور به شکست تیم ملی فوتبال مان در برابر سوریه، لبنان و یمن باشیم. شمار مردانی که مدارا با هم پیمانان را در زمین فوتبال نیز خواستارند رو به افزایش است. گسترش تفکرشان البته سریع تر از تعداد آن هاست، کاش خیلی زود به این اظهارات پاسخی نشان داده شود، کاش عزت خودمان را قربانی نکنیم مگر نه اینکه همه مرارت ها و مشکلات را برای همین آب و خاک به جان خریده ایم؟