دانستنی های جذاب درمورد مونالیزا و سرنوشت آن

مونالیزا یکی از پر آوازه‌ترین تک‌چهره‌های جهان است

چکیده ای درباره نقاشی مونالیزا

نگارگر:لئوناردو داوینچی

سال خلق: ۱۵۰۳

تکنیک:رنگ روغن روی چوب

اندازه ها:۷۷×۵۳ سانتیمتر

مالک:موزه لوور، پاریس

جنس بوم:چوب سپیدار

مونالیزا که بود

لئوناردو داوینچی در سال ۱۵۰۳ یا ۱۵۰۴، نقاشی مونالیزا را در فلورانس شروع کرد. به گفته یکی از هم دوره ای های داوینچی به نام جورجیو واساری، لئوناردو داوینچی این اثر نقاشی را بعد از گذشت چهار سال تأخیر به صورت ناقص رها کرد؛ در بسیاری از نقاشی های لئوناردو چنین رفتاری شایع است که بعدها ابراز پشیمانی در زندگی خود کرد:" … هرگز یک اثر خود را تمام نکردم …"

برطبق تاریخ، یکی از اشراف شهر فلورانس به نام فرانسیسکو بارتولومئو، از داوینچی درخواست کرده بود که پرتره همسر سومش را برای او نقاشی کند؛ همسر سومش که بیست و پنج ساله بود، لیزا آنتونیو ماریا نام داشت و فرانسیسکو بارتولومئو این اثر را به مناسبت تولد دومین فرزندشان میخواست. داوینچی برا روی این اثر هنری بمدت چهار سال کار کرد و این تابلوی زیبا را پس از پایان نقاشی در سال ۱۵۰۷ به فرانسیسکو نفروخت و با ترک فلورانس، آن را نزد خودش نگه داشت.

عقیده ی بعضی از افراد اینست که لئوناردو، تابلو را بخاطر ناقص بودنش به فرانسیسکو نفروخت درحالیکه بعضی دیگر می گویند که لئوناردو عاشق این تابلو شده بود. داوینچی پس از گذاشتن تابلو مونالیزا در چمدان خود در سال ۱۵۱۶ به فرانسه رفت و آن را به فرانسوای یکم( پادشاه وقت فرانسه) فروخت. این اثر زیبا با گذشت زمان به شهرهای مختلف فرانسه برده شد تا این که این اثر زیبا در موزه لوور از زمان انقلاب فرانسه، نگهداری شد. سپس این تابلو توسط ناپلئون بناپارت از موزه به اتاق خواب خصوصی اش در کاخ تویلری منتقل شد اما وقتی که ناپلئون، بازداشت شد؛ مجددا این اثر را به لوور بردند.

حالت یا پوزیشن مونالیزا

امروزه چهره مونالیزا بحدی در نظرمان تکراری شده که واقعا لبخند زیبای او را نمی بینیم. دیگر لبخند زدن جزئی همیشگی از عکس های پرتره است. اما در دوره ای که تابلوی مونالیزا توسط لئوناردو نقاشی شد، چنین حالتی انقلابی و بدعتگذار بوده که امروزه از آن به عنوان عکس هایی با اخم مدرن یاد می شود. تقریباً از افرادی در آن زمان ، پرتره می کشیدند که بسیار سیخ و سفت می نشستند و سعی می کردند برای جدی تر شدن یادگار تمام عمرشان، اخم بیشتری درصورت خود نشان دهند ولی تصویر مونالیزا بسیار آرام و راحت بود. موقعیت دستهای او بر روی نیمکت جلویش بود و به جای مشت کردن انگشتانش یا قرار دادن اسلحه یا قلم موی پر داستان نویسی در دستانش، آن ها را در حالت ضربدری و آزاد بر روی هم قرار داده بود. چهره مونالیزا به این سو و آن سو خم نشده و خیره به دوردست ها نیست؛ بلکه اینگونه است که هدایت کننده ی چشم به چهره می باشد.

سبک نقاشی مونالیزا

تصور می شود که لئوناردو دانویچی پس از نقل مکان به فرانسه هم چنان به مدت سه سال بر روی مونا لیزا کار میکرد تا این که سرانجام در سال ۱۵۱۹ و پیش از مرگش این اثر را تمام کرد. این اثر به عنوان پر آوازه ترین تک چهره های جهان محسوب میشود. به جای این که لئوناردو دانویچی، تابلوی مونالیزا را بر روی بوم بکشد؛ آنرا با استفاده از رنگ و روغن بر روی چوب کشید. مونا لیزا نمادی از نبوغ داوینچی در محوکاری است.

لئوناردو داوینچی نقاشی مونالیزا را در ۱۵۰۳ یا ۱۵۰۴ در فلورانس آغاز کرد

یکی از روشهای برجسته نمایی تصویر، محوکاری است و هنرمندان پیروی کننده از این روش، حدود قاطع ندارند؛ بلکه حدود را با استفاه از رنگ سایه ها، مشخص می کنند. بعلاوه ، یکی از ابداع های داوینچی، سه رخ نشستنِ سوژۀ نقاشی بود که چنین خصوصیتی پیش از آن مشاهده نشده است. ابهام چهره مونالیزا بیانگر این مسأله است که داوینچی به سایه روشن کاری علاقه دارد. داوینچی درون یک هرم، این چهره را قرار داد و در این اثر، سه لکه بزرگ روشنایی بوجود آورد. از ویژگی های تابلو مونالیزا که باعث زیبایی آن شده می توان به ترکیب بندی درست، رنگ پردازی مناسب، تأکید بر عنصر انسانی، تصویر سه بعدی و نمایی علمی از سایه روشن کاری اشاره کرد. در این اثر زیبا، منظره کمی از بالا و چهره کمی از پائین دیده شده است.

سرقت های تابلوی مونا لیزا

بدون شک، یکی از آثار هنری ارزشمند، تابلو مونا لیزا می باشد. با این که مونا لیزا تا سال ۱۹۱۱، از آثارِ مهمِ موزۀ لوور به شمار می رفت اما اتفاقی که در این سال افتاد موجب تغيير سرنوشت تابلو شد. تابلو مونالیزا در همین سال از موزه لوور به راحتی دزدیده شد. جالب است بدانید که مسئولان موزه پس از گذشت ۴۸ ساعت، متوجه شدند که این تابلو ناپدید شده است. مدیرِ بخشِ نقاشی های موزه بعد از این اتفاق، استعفا داد و پیکاسویِ نقاش و آپولینرِ شاعر( مظنونینِ سرقت تابلو مونالیزا) را بازداشت کردند. پیکاسو در خرید و فروش آثار هنری، سابقه داشت و همین امر باعث شد تا از مظنونین به شمار برود. البته هر دو هنرمند، بعد از گذشت مدت کوتاهی آزاد شدند.

با گذشت دو سال از سرقت تابلو مونالیزا، هیچ کس آن را پیدا نکرد، تا این که یک دلال هنری در ایتالیا، با مسئولین تماس گرفت و گفت که شخصی درتلاش برای فروش تابلوی مونا لیزا به او بوده است. مسئولین، سریعا سارق را دستگیر کردند و هویت او فاش شد. یک ایتالیایی ِ ساکن فرانسه به نام وینچنزو پروگیا در موزه لوور برای مدت کوتاهی کار می کرد. وینچنزو، وظیفه داشت که محفظۀ شیشه ای برای آثار هنری بسازد که یکی از این آثار هنری، تابلوی مونا لیزا بود.

وینچنزو تابلو مونالیزا را به کمک دو نفرِ دیگر، شبانه دزدیدند و آن را درون کمدی مخفی کردند. این سه نفر در روز بعد در مقابل تمامی بازدیدکنندگان و کارمندان، تابلو را از موزه خارج کردند. پس از این که تابلو مونالیزا پیدا شدن ، به نمایش عموم در موزه های مختلف ایتالیا گذاشته شد و در آخر؛ آنرا به فرانسه تحویل دادند. تابلوی مونالیزا بخاطر دزدیده شدنش بمدت ۲ سال باعث شد که بیش از پیش، شهرت پیدا کند.

در زمان نگهداری مونا لیزا در لوور، این تابلو چندین مرتبه مورد حمله قرار گرفت. البته این حملات به دلیل وجود شیشۀ محافظتی در اطراف این تابلو، صدمۀ زیادی به ان وارد نکرد ولی با این وجود مسئولین موزه برای ایمن تر کردن شرایط نگهداری تابلو، وقت و هزینۀ بیشتری صرف کردند. امروزه با استفاده از شیشۀ ضدگلوله، محفظۀ نگهداری تابلو را می سازند و به سختی می توان در آن نفوذ کرد.

فردی در سال ۱۹۶۵، برای نخستین بار به روی تابلو مونالیزا اسید پاشید. فرد دیگری چند هفته بعد، با سنگ به آن حمله کرد. زنی در سال ۱۹۷۴، به محفظه تابلو مونالیزا با استفاده از اسپری قرمز حمله کرد تا به نحوه نصب تابلو که درمعرض دید معلولین نبود؛ اعتراض کند. البته حملۀ سال ۲۰۰۹ یک فاجعه ی بیادماندنی شد. یک زن روسی، که اجازه ی مهاجرتش به فرانسه صادر نشده بود، به سمت مونا لیزا لیوانی پرتاب کرد.

مونالیزا نمادی از نبوغ داوینچی در محوکاری است

نکاتی جالب دربارۀ مونا لیزا

>> دولت فرانسه مالکیت تابلو مونالیزا را بر عهده دارد و نمی توان برطبق حقوق مالکیت این کشور، این تابلو را خرید و فروش کرد.

>> هنرمندی فرانسوی به نام Luc Maspero در سال ۱۸۵۲، به خاطر زن اسرارآمیزِ این تابلو، دست به خودکشی زد. او از طبقۀ چهارمِ هتل محل اقامتش، خودش را بیرون انداخت. نامۀ خودکشی او به این شرح بود:" سالهاست که با لبخند او ناامیدانه به زندگی خود ادامه می دهم، دیگر ترجیح می دهم که بمیرم."

>> مونا لیزا از زمانی که در لوور به نمایش گذاشته شد؛ نامه های عاشقانۀ بسیاری دریافت کرد. امروزه او دارای صندوق پستی خاصی میباشد و به آدرس شخصی اش، نامه های عاشقانه را ارسال میکنند.

>> مونا لیزا به خاطر نداشتن ابرو و مژه باعث شده بود که بعضی از افراد تصور کنند که این اثر، ناقص است. البته که در روزگاری که داوینچی می زیسته، ابروها و مژه های کمرنگ، مد بوده است. کارشناسان با پیشرفت دستگاه های اسکن، فهمیدند که در زمان گذشته مونالیزا دارای مژه و ابروهای روشنی بوده که احتمالا در پاکسازی های انجام شده بر روی این تابلو، مژه و ابروهایش پاک شده است.

>> فرد دیگری در سال ۱۹۱۰، مقابل تابلوی مونا لیزا خودکشی کرد.

مالکیت تابلو مونالیزا با دولت فرانسه است

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش